بانكداری الكترونیك و تجربه دیگران

امروزه اكثر كشورهای جهان به استفاده از بانكداری لكترونیك ترغیب گردیده اند از نیمه اول دهه ۱۹۹۰ استفاده از مبادله الكترونیكی داده ها, سالانه ۲۳ درصد رشد داشته و طبق برآوردها تا سال ۲۰۰۰ این رشد به ۳۶ درصد رسیده است

امروزه اكثر كشورهای جهان به استفاده از بانكداری لكترونیك ترغیب گردیده‌اند. از نیمه اول دهه ۱۹۹۰ استفاده از مبادله الكترونیكی داده‌ها، سالانه ۲۳ درصد رشد داشته و طبق برآوردها تا سال ۲۰۰۰ این رشد به ۳۶ درصد رسیده است.استفاده از ابزارهای پرداخت الكترونیك در جهان بسیار رونق یافته و رشد استفاده از دستگاههای خودپرداز، تلفن و بانكداری اینترنتی به ترتیب، ۲۵، ۲۶۰ و ۳۵۰ درصد می‌باشد. در كنار آن استفاده از شعب برای انجام مبادلات بانكی در بانكهای آمریكایی و غیر آمریكایی رو به كاهش می‌باشد كه مبین روند نزولی استفاده از بانكداری سنتی است. این در حالیست كه كه ایران در زمینه تجارت الكترونیك و درنتیجه بانكداری الكترونیك در بین ۶۰ كشور جهان در رتبه ۵۸ قرار دارد. مطابق برآورد هزینه تهیه اسناد كاغذی برای معاملاتی به ارزش ۲ تریلیون دلار به حدود ۱۴۰ میلیارد دلار بالغ می‌گردد كه این خود نزدیك به ۷ درصد ارزش كالاهای مبادله شده می‌باشد در صورتیكه می‌توان اینگونه هزینه‌ها را با كاربرد فن‌‌آوری مبادله الكترونیكی داده‌ها و منابع كاهش داد. كاربرد فناوری اطلاعات یكی از راههای بسیار مهم بوده كه شركتهای خدمات مالی برای كنترل هزینه‌هایشان روی آن تحقیقات و سرمایه گذاری نموده‌اند.شایان ذكر است كه صادرات جهانی محصولات تكنولوژی اطلاعاتی سالانه به رقمی بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار بالغ گشته كه بیش از صادرات جهانی محصولات كشاورزی است. بطور مثال سهم فن آوری اطلاعات در رشد اقتصادی آمریكا از سال ۱۹۹۶ تا ۱۹۹۹ بیش از ۲۰ درصد بوده است. با بكارگیری فناوری اطلاعات، رشد سیستمهای گرانقیمت كاغذی برای نقل و انتقال پول بوسیله سیستم‌های كامپیوتری پرداخت پول ( همانند سیستم تصفیه بانكی اتوماتیك، و توسعه سیستمهای POS) كاهش داده شده است.شركتهای جدید، امروزه خدمات شخصی بانكی را بدون نیاز به داشتن شبكه‌ای از شعب بانكی ارائه می‌كنند. برای نمونه، توسعه خدمات بانكداری خانگی در اوایل دهه ۱۹۸۰ برای اولین بار به منظور ارائه خدمات مالی توسط بانك اسكاتلندی BACS بكار گرفته شد.

نوآوری‌های تازه در زمینه كارتهای اعتباری و سیستم‌های P.O.S این امكان را ایجاد می‌كند كه مشتریان بانك از حساب جاریشان بدون هیچگونه نیازی به حمل دسته چك، پرداختهای خود را بابت كالاها و خدمات انجام دهند. یكی از جدیدترین این ابداعات «ماندكس»، كارت پلاستیكی با یك میكروچیپ است كه پول الكترونیكی را در خود ذخیره نموده و این قابلیت را دارد كه از طریق تلفن هم به بانك متصل شود. اگر این پول الكترونیكی جدید با موفقیت همراه شود می‌تواند یك قدم بسوی جامعه بدون پول باشد.اگر تا دیروز ساعات كار بانك، تعداد و محل استقرار شعب، عوامل اصلی جذب نقدینگی و افزایش درآمد برای بانك محسوب می‌شد، امروزه با ارائه خدمات الكترونیك این عوامل كم‌كم به دست فراموشی سپرده شده‌اند. با اجرای بانكداری الكترونیك خدمات ارائه شده از سوی بانكها افزایش می‌یابد.براساس برآوردهای «آنكتاد»‌ (كنفرانس توسعه و تجارت سازمان ملل)‌ مبادلات تجاری از طریق بانكداری الكترونیكی موجب می‌‌شود تا ۱۰ درصد رقم مورد مبادله صرفه جویی شود. همچنین بررسی دیگر سازمان ملل نشان می‌دهداستفاده از روشهای سنتی در تجارت بین‌الملل، حدود ۱۰۰ میلیارد دلار در سال هزینه در بردارد كه با استفاده از تجارت الكترونیك سالانه حدود یك چهارم آن یعنی ۲۵ میلیارد دلار قابل صرفه جویی است. اكنون نگاهی به تجربه سایر كشورها در زمینه بانكداری الكترونیك می‌اندازیم:

روسیه

براساس برآوردهای انجام شده حدود ۵۰ تا ۶۰ بانك در زمینه بانكداری الكترونیك در این كشور فعالیت دارند. هرچند تعداد بانكهایی كه بطور كامل خدمات بانكداری الكترونیك را ارائه می دهند كمتر از ۱۰ بانك می‌باشد. سیستمهای بانكداری الكترونیك و مبادلات در روسیه

سیستمهای پرداخت بین بانكی:

با این سیستم مبالغ كلان مشتریان بین بانكها مبادله می‌گردد.

سیستمهای پرداخت بانك ـ مشتری:

در این سیستم مشتری به بانك مراجعه كرده و درخواست وصول مبلغی كه به عهده شخصی كه در بانكی دیگر حساب دارد، می‌نماید و بانك نیز طی ۲۴ ساعت آن مبلغ را از طریق اینترنت یا تلفن وصول كرده و به حساب شخص واریز می‌نماید.

انتقالات كابلی: (سیستمهای پرداخت بین‌المللی سوئیفت):‌

در این سیستم از طریق الكترونیكی مبالغ از یك بانك داخلی در روسیه به بانكی در خارج از كشور حواله شده و برای افراد و شركتها ضروری نیست كه دارای حساب در بانك مقصد باشند.

سپرده‌های مستقیم:

در این سیستم مبالغ بطور مستقیم و بصورت الكترونیكی از حساب تعاونیها و یا دولت برداشت و به حساب اشخاص بصورت دستمزد و حقوق بازتشستگی واریز می‌گردد.

سیستم‌های بانكداری On-Line:

این سیستم به دو صورت می‌باشد:

-سیستمهای مبتنی بر نرم افزار ( سیستم بانك و مشتری)‌

-سیستمهای مبتنی بر شبكه بدون حضور فیزیكی مشتری در بانك

---