از مزارع عمودی تا موزه های شناور سبز

در دنیای امروز با توجه به دسترسی به منابع محدود انرژی های فسیلی و افزایش میزان مصرف انرژی در مقایسه با گذشته در اختیار داشتن منابع جدید انرژی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است

در دنیای امروز با توجه به دسترسی به منابع محدود انرژی‌های فسیلی و افزایش میزان مصرف انرژی در مقایسه با گذشته در اختیار داشتن منابع جدید انرژی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

این در حالی است که علاوه بر این ضرورت کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی و همچنین کاهش آلودگی هوا نیز موجب شده است تا استفاده از انرژی‌های سبز یا دوستدار محیط زیست مانند انرژی باد، انرژی خورشیدی، هیدروژنی و دیگر منابع تجدیدپذیر انرژی که کمترین آلودگی‌های زیست‌محیطی را به همراه داشته باشند بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. انرژی‌های خورشیدی، بادی، آبی، زیست توده یا Biomass و همچنین انرژی زمین گرمایی از مهم‌ترین منابع انرژی‌های سبز هستند. جالب است بدانید که به ازای هر کیلو وات ساعت برق تولید شده از انرژی‌های تجدیدپذیر به جای زغال‌سنگ، انتشار دی‌اکسید کربن حدود یک کیلوگرم کاهش خواهد یافت که رقم قابل‌توجهی است. بررسی‌های انجام شده حاکی از آن است که تولید، تبدیل و مصرف انرژی توسط انسان‌ها یکی از مهم‌ترین و در حقیقت بزرگ‌ترین عامل افزایش آلودگی‌های زیست‌محیطی است و این در حالی است که در دنیای امروز نه‌تنها نمی‌توانیم مصرف انرژی را در سطح ثابتی حفظ کنیم بلکه پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آینده به دلیل افزایش جمعیت و نفوذ فناوری در ابعاد مختلف زندگی انسان‌ها، مصرف انرژی در مقایسه با گذشته به میزان قابل‌توجهی افزایش یابد.

● احداث سازه‌های دوستدار محیط زیست

بی‌شک سازه‌های سبز یکی از جالب‌ توجه‌ترین مفاهیم فناوری‌های نوین هستند که پس از مطرح شدن جایگزینی منابع تجدیدپذیر فاقد آلایندگی‌های زیست‌محیطی و معرفی فناوری‌های مبتنی بر منابع انرژی دوستدار محیط زیست با سرعت قابل توجهی در حال گسترش هستند. تغییرات ایجاد شده در سبک زندگی شهرنشینی درمقایسه با گذشته زمینه مناسبی را برای طراحی و ساخت سازه‌های سبز به وجود آورده است که این روزها نه‌تنها سر به فلک کشیده‌اند بلکه ردپایی از آنها را در اعماق آب‌ها نیز می‌توان یافت اگرچه طراحی و ساخت چنین سازه‌هایی بسیار پرهزینه است، اما از آنجایی که در این سازه‌ها، سرانه مصرف انرژی به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد در بلندمدت شاهد بازگشت سرمایه‌گذاری‌های زیربنایی خواهیم بود و این در حالی است که رعایت استانداردهای زیست‌محیطی در این سازه‌ها می‌تو‌اند گام موثری در راستای کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی باشد. اگر بتوانیم ساخت سازه‌های دوستدار محیط زیست را بیش از پیش مورد توجه قرار دهیم می‌توان امیدوار بود که به راهکار موثری برای نجات زمین در دهه آینده دست خواهیم یافت.

استفاده از توربین‌های بادی یا صفحات خورشیدی برای استفاده هرچه بیشتر از انرژی‌های سبز و دوستدار محیط زیست تنها راه برای زندگی در دنیای عادی از معضل مرگبار آلودگی هواست که همه ساله تعداد زیادی از ساکنان این کره خاکی را به کام مرگ می‌کشاند. وقتی سال گذشته خبری مبنی بر ساخت یک مزرعه عمودی ۱۲۸ طبقه در شهر نیویورک اعلام شد پیش‌بینی می‌شد که در آینده‌ای نه‌چندان دور شاهد رونمایی از سازه‌های جدید دوستدار محیط زیست باشیم که اگرچه همانند برج‌های مسکونی دوستدار محیط زیست احداث شده در نقاط مختلف دنیا همچون برج چرخان دبی از مفاهیم فناوری‌های سبز بهره‌مند هستند اما این‌بار کاربرد متفاوتی برای آنها در نظر گرفته شده است که وجه تمایز آنها با دیگر سازه‌های سبز است. وینسنت کالبات (vincent callebavt)‌ طراح و معمار بلژیکی است که سال گذشته با طراحی و ساخت این مزرعه عمودی ۱۲۸ طبقه به ارتفاع ۶۰۰ متر که انرژی مورد نیاز آن از منابع انرژی خورشیدی و بادی تامین می‌شود، سر و صدای زیادی را در حوزه فناوری‌های سبز به راه انداخت.

شاید عجیب باشد که این مزرعه عمودی که ساختمانی به شکل بال‌های سنجاقک است در منهتن نیویورک که به محله آسمانخراش‌ها معروف است و در میان انبوهی از ساختمان‌های آهنی، بتنی و شیشه‌ای سر به فلک کشیده باشد. این مزرعه عمودی که مجموعه‌ای از صفحات خورشیدی روی پشت بام آن قرار گرفته و هر طبقه آن به شکل یک مزرعه مسقف است می‌‌تواند بیشترین میزان انرژی خورشیدی را برای پرورش محصولات کشاورزی و دامداری تامین کند و در حقیقت نسل جدیدی از مزارع کشاورزی است که با توجه به افزایش جمعیت دنیا می‌تواند پاسخگوی نیازهای انسان‌ها در سطح این کره خاکی باشد. همچنین این مزارع علاوه بر حذف نیاز به حمل و نقل فرآورده‌های کشاورزی و مواد غذایی از محل تولید به محل مصرف می‌توانند نقش بسیار مهمی در کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی داشته باشند. علاوه بر این، در این مزارع فرآورده‌های غذایی در محلی پرورش داده می‌شوند که از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی محفوظ خواهند بود و بنابراین می‌توان آنها را به نوعی محصولات طبیعی یا ارگانیک به شمار آورد.

انرژی لازم برای کشت انواع محصولات کشاورزی نیز از انرژی ذخیره‌ شده در صفحات خورشیدی و همچنین انرژی حاصل از سوختن پسماندهای کشاورزی تامین خواهد شد. این مزارع که برای رشد انواع میوه‌جات، سبزیجات و حبوبات مناسب هستند مجهز به سیستم‌های حرارتی و کنترل فشار بوده و می‌توانند از منابع آبی مانند بارندگی‌ها که به هدر می‌رود به عنوان یک منبع مناسب استفاده کرده و کربن موجود در محیط را به عنوان سوخت دستگاه‌ها و سیستم‌های روشنایی این سازه مورد استفاده قرار دهند تا به این ترتیب نمونه‌ای از یک سازه کربن صفر باشند.

● فیسالیا، سبزترین کشتی دنیا

پس از موفقیت در اجرای طرح مزرعه عمودی شهر نیویورک، این محقق بلژیکی تصمیم گرفت با هدف جلب توجه ساکنان این کره خاکی به اهمیت زیستگاه‌های آبی در سطح زمین، نسل جدیدی از سازه‌های دوستدار محیط زیست را طراحی کند که این‌بار بتوانند به اعماق آب‌ها نفوذ کنند. کشتی فیسالیا که به عنوان سبزترین کشتی دنیا و توسط این طراح بلژیکی ساخته شده است می‌تواند به عنوان یک سازه دوستدار محیط زیست نقش بسیار مهمی در کاهش آلودگی آب و هوا داشته باشد.

این کشتی از نظر شکل ظاهری به گونه‌ای طراحی شده است که نیمی از آن به شکل یک ساختمان و نیم دیگر آن به شکل کشتی است. این کشتی عظیم‌الجثه که از جنس آلومینیوم ساخته شده است همزمان با حرکت در مسیر رودهای اروپا، با تصفیه آب‌های آلوده آن را به آب آشامیدنی تبدیل می‌کند و در این فرآیند بیش از انرژی مصرفی مورد نیاز خود، انرژی تولید می‌کند. در حقیقت این سازه دوستدار محیط زیست یک باغ شناور است که نه‌تنها می‌تواند انرژی مورد نیاز خود را تامین کند بلکه می‌تواند مقادیر قابل توجهی از انرژی تامین شده را نیز در خود خیره کند. این سازه از جمله سازه‌هایی است که به آن یک سازه کربنی صفر گفته می‌شود. به عبارت دیگر در این کشتی میزان کربن آزاد شده با میزان کربنی که آن را در جای دیگر به دام می‌اندازد برابر است. همچنین فیسالیا می‌تواند در مسیر حرکت خود، آب مورد نیاز مسافران را تصفیه کرده و مواد غذایی مورد نیاز آنها را نیز تامین کند. جالب است بدانید که این کشتی که نمای ظاهری آن شبیه به یک ماهی است براساس نام یک گونه از ستاره‌های دریایی، به این اسم نامگذاری شده است.

روی لایه نقره‌ای رنگ سطح خارجی بدنه این کشتی، پوششی از جنس اکسید تیتانیوم وجود دارد که می‌تواند پرتوهای ماورای بنفش حاصل از تابش نور خورشید را به خود جذب کرده و به این ترتیب نقش قابل توجهی در کاهش آلودگی هوا داشته باشد. از سوی دیگر وجود چنین پوششی روی بدنه کشتی زمینه مناسبی برای انجام گروهی از واکنش‌های شیمیایی ایجاد می‌کند که می‌تواند راهکاری برای از بین بردن سموم ارگانیک و غیرارگانیک باشد. در قسمت زیر کشتی توربین‌هایی طراحی شده است که حرکت آب را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کند همچنین صفحات خورشیدی نصب شده روی سقف کشتی نیز می‌تواند انرژی حاصل از تابش نور خورشید را به انرژی الکتریسیته تبدیل کند که در این صورت می‌توان گفت تنها منابع تامین انرژی در این کشتی انرژی‌های آبی و خورشیدی هستند که از منابع پاک و تجدیدپذیر انرژی محسوب می‌شوند. گلخانه طراحی شده در قسمت‌هایی از سقف کشتی نیز می‌تواند آب را در مسیر حرکت خود از هر گونه آلودگی ناشی از مواد روغنی و دیگر مواد شیمیایی آلاینده پاک کند و به این ترتیب می‌توان گفت که سقف کشتی علاوه بر به دام انداختن انرژی خورشیدی می‌تواند نقش بسیار مهمی در تصفیه آب رودها و رودخانه‌ها در مسیر حرکت کشتی داشته باشد.

اگرچه ممکن است به نظر برسد که جایگزینی این کشتی‌ها به جای کشتی‌های مسافربری کنونی می‌تواند گام مهمی در توسعه فناوری‌های سبز باشد، اما باید پذیرفت که برای رسیدن به این مرحله مسیری طولانی در پیش رو داریم و به عبارت دیگر در حال حاضر این کشتی تنها برای حرکت در مسیر رودها و دریاها و به منظور تامین انرژی یا تصفیه آب‌ها طراحی نشده است بلکه در حقیقت دانشمندانی باشند که درباره اکوسیستم‌ها و زیستگاه‌های آبی مطالعه و تحقیق می‌کنند. به عبارت دیگر دانشمندان و محققانی که از فیسالیا دیدن می‌کنند می‌توانند با تحقیق در آزمایشگا‌ه‌های بزرگ این کشتی اطلاعات بسیار زیادی را درباره چگونگی پرورش گیاهان در آن و نقش این کشتی در تامین انرژی و حذف آلودگی‌های زیست‌محیطی به دست آورند و این در حالی است که بازدیدکنندگان و گردشگران همزمان می‌توانند از نمایشگاه‌های مستقر در این کشتی دیدن کرده یا در اقامتگاه‌های زیر‌آبی آن استراحت کنند.

اگرچه این طراح بلژیکی بر این باور است که فیسالیا یکی از برترین نوآوری‌ها در زمینه گسترش سازه‌های دوستدار محیط زیست در سطح دنیاست، اما متاسفانه در حال حاضر هیچ برنامه‌ای برای تولید انبوه این نوع کشتی در نظر گرفته نشده است.

طراح این موزه شناور پس از کنفرانسی که در سال گذشته در سازمان ملل متحد و به منظور مقابله با پیامدهای ناشی از تغییرات آب و هوایی و ارائه راهکارهایی به منظور کاهش بحران ناشی از پدیده گرمایش جهانی برگزار شد تصمیم گرفت با هدف جلب توجه مسوولان نسبت به زیستگاه‌های آبی این کشتی را طراحی کند‌، اما آیا براستی می‌توان گفت که نمی‌توانیم در آینده شاهد گسترش افق‌های فناوری‌های دوستدار محیط زیست در محدوده‌های زندگی شهری باشیم؟

فرانک فراهانی‌جم