به رنگ پوست مان احترام بگذاریم

دکتر بهروز باریک بین می گوید تغییر دادن رنگ پوست به هر شیوه ای, حتی با استفاده از محصولات اتوبرنزه, خطرناک است

چند روز پیش به یک مهمانی زنانه رفته بودم و سمیرا، دوستم به من گفت که چقدر پوستت براق و خوب شده....

من هم گفتم که به جای پنکیک از کرم‌پودر استفاده کرده‌ام و همین یک جمله شد شروع اظهارنظرهای مختلف درباره استفاده از انواع کرم‌ها و پنکیک‌های آرایشی. یکی می‌گفت پنکیک پوست را خشک می‌کند، یکی می‌گفت ضدآفتاب رنگی بهتر از کرم پودر است و افراد دیگر هم نظرهای کارشناسی خودشان را داشتند! این شد که تصمیم گرفتم به جای اعتماد به این ادعاها و حرف‌ها، تمام آنها را با دکتر بهروز باریک‌بین، متخصص پوست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، مطرح کنم تا هم خودم و هم شما ببینیم که کدامشان درست است و کدامشان غلط.

▪ شما به‌عنوان یک متخصص پوست استفاده از کرم‌پودر را توصیه می‌کنید یا پنکیک را؟

توصیه من ارتباط زیادی با نوع پوست هر فرد دارد. یعنی بهتر است کسانی که پوستی چرب و زمینه آکنه و جوش صورت را دارند از مواد آرایشی سبک‌تری مانند پنکیک استفاده کنند. به طور کلی کرم‌پودرها نسبت به پنکیک‌ها سنگین‌تر هستند اما افرادی با پوست خشک یا آنهایی که از پوشانندگی پنکیک رضایت ندارند، می‌توانند برای ساعت‌های کوتاهی از کرم‌پودر هم استفاده کنند. البته بهتر است افرادی با پوست چرب، انواع بدون چربی (oil free) کرم‌پودرها را انتخاب کنند. ضمن اینکه استفاده از هیچ نوع پنکیک یا کرم‌پودر ایرانی و خارجی بدون مهر استاندارد و تاییدیه وزارت بهداشت به هیچ‌ فردی توصیه نمی‌شود. محصولات غیراستاندارد می‌توانند حاوی فلزات سنگین و مضری باشند که با جذب از طریق پوست باعث ایجاد مشکلات فراوانی از جمله لک و جوش روی پوست صورت شوند. ضمن اینکه استفاده از کرم‌های ضدآفتاب رنگی می‌توانند هم پوشانندگی مناسبی برای پوست ایجاد کنند و هم ضرر کمتری نسبت به پنکیک و کرم‌پودر داشته باشند.

▪ بعضی‌ها می‌گویند ضدآفتاب‌های رنگی خاصیت ضدآفتاب‌های ساده و بدون رنگ را ندارند. نظر شما در این مورد چیست؟

متاسفانه این تصور غلط بین خیلی از افراد شایع است، در حالی که هیچ ارتباطی بین مواد رنگی موجود در ضدآفتاب‌ها و عیار حفاظتی آنها (SPF) وجود ندارد. یعنی تمام کسانی که مایل هستند ضدآفتابشان پوشانندگی لازم را هم داشته باشد، می‌توانند بدون دغدغه از ضدآفتاب‌های رنگی بدون چربی یا با چربی (با توجه به نوع پوستشان) استفاده کنند.

▪ بعضی‌ها به جای ضدآفتاب از پنکیک یا کرم‌پودرهای دارای عیار حفاظتی (SPF) ۱۵ تا ۲۵ استفاده می‌کنند. آیا این کار درست است؟

نه. به‌طور کلی یکی از اشتباه‌هایی که برخی از افراد مرتکب و بعد از آن دچار لک‌های پوستی می‌شوند، استفاده از مواد آرایشی نامناسب است. نامناسب به این معنا که چنین لوازم آرایشی در حد ادعاهایی که کارخانه تولیدکننده آنها می‌کنند، نیستند.

به عبارت ساده‌تر بسیاری از کارخانه‌های تولید لوازم آرایش به‌خصوص انواع کرم و پنکیک، برای جلب نظر مشتری از مقداری ترکیب‌های ضدآفتابی در محصول خود استفاده می‌کنند و با این روش سعی در فروش بیشتر کالای خود دارند. متاسفانه برخی از افراد هم فکر می‌کنند که چنین محصولی با این SPF پایین می‌تواند جایگزین کرم‌های ضدآفتاب شود در حالی که این تصور اصلا درست نیست. حذف ضدآفتاب و جایگزین کردن کرم‌پودرها و پنکیک‌های حاوی ضدآفتاب به جای آن می‌تواند باعث ایجاد عوارض ناشی از تابش نور آفتاب مانند لک‌ یا تشدید بیماری‌های پوستی شود.

▪ بسیاری از خانم‌ها معتقدند که استفاده از انواع کرم، لوسیون یا روغن‌های اتوبرنزه برای تیره کردن رنگ پوست خطری ندارد و آنها ترجیح می‌دهند به جای گرفتن حمام آفتاب یا برنزه کردن با سولاریوم از این محصولات استفاده کنند. نظر شما در این مورد چیست؟

به‌طورکلی کرم‌ها، لوسیون‌ها، اسپری‌ها و تمام محصولات اتوبرنزه حاوی ماده‌ای به نام دی‌هیدروکسی‌استون هستند. در گذشته‌ نه چندان دور، تمام تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان محصولات اتوبرنزه تصور می‌کردند که خطر استفاده از چنین کالاهایی به مراتب از سولاریوم یا حمام آفتاب کمتر است و حتی برخی از تولیدکنندگان مدعی بودند که اتوبرنزه‌ها هیچ ضرری برای بدن ندارند. امروزه و با توجه به نتیجه تحقیقات بسیاری که محققان در این زمینه انجام داده‌اند، معلوم شده که استفاده بی‌رویه و مداوم از محصولات اتوبرنزه می‌تواند مشکلاتی مانند مقاومت به انسولین، ابتلا به دیابت، ایجاد اختلال‌های هورمونی در بدن یا حتی نازایی را به وجود آورد. ضمن اینکه مصرف افراطی چنین محصولاتی، امکان ابتلا به سرطان را هم افزایش می‌دهد. با توجه به تمام این موارد استفاده از اتوبرنزه‌ها به هیچ عنوان به خانم‌های باردار و شیرده توصیه نمی‌شود.

▪ منظورتان این است که حمام آفتاب و سولاریوم به اتوبرنزه‌ها ارجحیت دارند؟

نه. عوارضی که ما عنوان کردیم برای مصرف بی‌رویه و افراطی اتوبرنزه‌ها بود. یعنی استفاده از چنین محصولاتی برای مدت کوتاه و در دفعه‌های محدود مشکلی ایجاد نمی‌کند. در مقایسه بین نور آفتاب، نور فرابنفش سولاریوم و محصولات اتوبرنزه هم باید گفت که به طور حتم خطر نور آفتاب و دستگاه سولاریوم به مراتب بیشتر از اتوبرنزه‌هاست. از بین نور آفتاب و اشعه سولاریوم هم نور آفتاب کم‌خطرتر است.

▪ چرا؟

زیرا آفتاب واکنش‌های حفاظتی پوست را نسبت به مقابله با عوارض نورآفتاب تحریک و پوست را ضخیم‌تر می‌کند. در صورتی که اشعه ماورای‌بنفش ساطع‌شده از کابین‌های سولاریوم این کار را نمی‌کنند و خطر بیشتری را برای فرد به دنبال دارند.

▪ مادر یکی از دوستانم که به گرفتن حمام آفتاب علاقه زیادی دارد، می‌گفت که به چنین کاری اعتیاد پیدا کرده است. به نظر شما اصلا چنین چیزی ممکن است؟

بله. معمولا میزان ترشح آندروفین (ماده‌ای شادی‌آور) در خون افرادی که حمام آفتاب می‌گیرند یا با دستگاه‌های سولاریوم اقدام به برنزه کردن پوستشان می‌کنند، بیشتر می‌شود. به همین دلیل خیلی از افراد به صورت ناخواسته و برای افزایش مجدد سطح آندروفین خونشان گرایش دوباره‌ای به سمت گرفتن حمام آفتاب یا دستگاه‌های سولاریوم پیدا می‌کنند تا بتوانند نشاط ناشی از این کار را دوباره تجربه کنند.

▪ این کار ضرری هم دارد؟

صددرصد. ابتلا به سرطان پوست در اثر تابش بیش از اندازه نور آفتاب یا اشعه‌های مضر دستگاه سولاریوم یکی از بدترین عوارض چنین کاری است. ضمن اینکه ابتلا به سوختگی یا ایجاد لک‌های پوستی در افرادی که هفته‌ای چند مرتبه این کار را می‌کنند هم در کوتاه‌مدت دور از انتظار نخواهد بود.

▪ حرف آخر؟

به‌عنوان حرف آخر باید بگویم که بهتر است که همه ما به رنگ پوستمان احترام بگذاریم و برای پیشگیری از عوارض خطرناکی که تغییر رنگ پوست (به هر روشی که آن را انجام بدهیم) به دنبال دارد، باید به داشته‌هایمان، از جمله رنگ پوست‌مان، قانع باشیم.

ندا احمدلو