عطر منهای آلرژی

راهنمای خرید عطرهای بدون حساسیت

امروزه بیش از ۵ هزار ماده مختلف به عنوان خوشبوکننده و عطر مصرف می‌شود. از هر یک از این عطرها نیز می‌توان ده‌ها ماده حساسیت‌زا را جدا کرد که خوشبختانه فقط مقدار اندکی از این طیف وسیع مواد باعث ایجاد حساسیت‌های واقعی و شدید می‌شوند....

در نوشته‌ای که در ادامه خواهید خواند، به برخی از شایع‌ترین مواد موجود در عطرها و خوشبوکننده‌ها (که معمولا قبل از تولید عطر برای انجام آزمایش‌های حساسیتی مورد استفاده قرار می‌گیرد) اشاره خواهم کرد.

سینامیک الکل و سینامیک آلدیید از مشهورترین این مواد هستند که هر دو به عنوان خوشبوکننده در عطرها، مواد آرایشی بهداشتی، دئودرانت‌ها، شوینده‌های خانگی و خشکشویی‌ها، صابون و سایر مواد شوینده از قبیل شامپوها و خمیردندان‌ها مصرف می‌‌شوند. لازم به ذکر است این دو ماده در برخی از نوشیدنی‌ها از قبیل کولا و نیز به عنوان ماده نگهدارنده گوشت و سایر موادغذایی نیز کاربرد داشته و به تنهایی در عطرها یافت نمی‌شود.

● اوژنول و بوی رزو بنفشه

ماده بعدی به نام اوژنول بوی قوی و تندی داشته و می‌توان آن را در گل‌های رز و بنفشه سراغ گرفت و امروزه هم به عنوان خوشبوکننده در عطرها، دئودرانت‌ها، محصولات مو و محصولات بعد از اصلاح مصرف می‌شود. علاوه بر این، این ماده در اکثر محصولات بهداشتی دهان و دندان کاربرد دارد و به عنوان ماده نگهدارنده (به علت خواص ضدباکتریال و ضدقارچی) در برخی از محصولات غذایی و نیز بهداشتی به کار می‌رود. ایزواوژنول نیز ماده دیگری است که از ایزومریزاسیون ماده قبلی به دست آمده و به طور طبیعی نیز در جوز هندی و برخی از گیاهان قابل‌دسترس است.

● گرانیول و بوی رز و یاسمن

ماده بعدی گرانیول است که معمولا بوی شیرینی داشته و در گل‌هایی مانند رز و یاسمن یافت می‌شود و در اکثر عطرها و محصولات آرایشی صورت و محصولات بهداشتی پوست از آن استفاده می‌شود.

● آمیل سینامیک و عطر یاسمن

ماده بعدی a- آمیل سینامیک الکل است که معمولا به طور مصنوعی ساخته شده و به عطرها افزوده می‌شود و بویی همانند بوی تغلیظ یافته یاسمن را به عطر اضافه می‌کند و البته در اکثر صابو‌ن‌ها و، خمیر‌دندان‌ها و محصولات بهداشتی نیز قابل‌استفاده است. ماده بعدی هیدروکسی سیترونل است که باز بوی شیرینی داشته و معمولا به طور مصنوعی ساخته می‌شود و در اکثر عطرها، صابون‌ها و محصولات آرایشی و کرم‌های چشم کاربرد داشته و علاوه بر این خواص ضدباکتریال و ضدعفونی‌کننده نیز دارد.

● سیترونل و بوی شیرین

همان‌طور که ذکر شد ده‌ها و صدها مواد مختلف در ترکیب عطرها و دئودرانت‌ها وجود دارد و مواد فوق نمونه کوچکی از شایع‌ترین مواد حساسیت‌زای موجود در عطرها را شامل می‌شود. واکنش شایع به این مواد به طور شایع در ناحیه صورت، گردن، دست‌ها و بازوها ظاهر می‌شود. این واکنش به طور شایع با قرمزی، تورم و خارش همراه است که گاهی چند ساعت و گاهی یک تا دو روز بعد از شروع مصرف خود را نشان می‌دهد. خشکی و سوزش و گاهی ایجاد تاول‌های ریز نیز در ناحیه مشاهده می‌شود.

● شما حساس به عطر هستید؟

اگر بخواهیم به‌طور دقیق نشان دهیم که آیا کسی به عطر یا دئودرانت‌ حساسیت دارد یا نه، باید تست‌ پوستی به نام پچ تست انجام شود. چنین تستی در صورتی که به‌طور دقیق انجام شود، می‌تواند حساسیت به ۷۵ ماده حساسیت‌زا را به شما نشان دهد. به طوری که یک فرد با تست مثبت به احتمال زیاد حساسیت به یک یا چند ماده موجود در عطرها را خواهد داشت.

نتیجه تست‌ها و بررسی‌ها در جوامع مختلف نشانگر آن است که به طور متوسط ۱ تا ۲ درصد جمعیت هر جامعه به این مواد حساسیت دارند که طیف این حساسیت‌ها از موارد خفیف و قابل‌چشم‌پوشی تا موارد شدید و خطرناک را شامل می‌شود. ولی موضوع اینجاست که انجام این تست‌های آزمایشگاهی برای تمام افراد جامعه عملا امکان‌پذیر نیست. چاره چیست؟ در این مورد تست توسط خود فرد و قبل از آغاز استفاده از یک عطر خاص قابل‌انجام است. برای این کار توصیه می‌شود منطقه‌های کوچکی را در ناحیه گردن یا بازوی خود انتخاب کرده و بعد از یکبار مصرف عطر موردنظر تا چند روز محل مورد نظر را بررسی کنید. بعد از چند روز چنانچه واکنشی در ناحیه مصرف وجود نداشته باشد، بعید است که شما واکنش آلرژیک به ماده موردنظر نشان دهید، هرچند که باز هم احتمال واکنش‌های حساسیت تماسی را نباید از نظر دور داشت.

● تست بعدی برای شامپو و صابون

نکته دیگر اینکه محصولات دیگری از قبیل شامپوها، صابون‌ها، نرم‌کننده‌ها و موادی از این دست، نباید به روش فوق تست شوند. زیرا احتمال واکنش حساسیت تماسی با این مواد بالا بوده و در صورت بروز چنین واکنش‌هایی افتراق بین واکنش‌ حساسیت تماسی و آلرژیک غیرممکن خواهد شد. خوشبختانه اکثر موارد حساسیت به عطرها و ادکلن‌ها با روش‌های ساده از قبیل دور کردن ماده موردنظر از محیط، استفاده از مرطوب‌کننده‌ها و چرب‌کننده‌ها، شست‌وشوی کافی با آب ساده، استفاده از کرم‌های استروییدی مناسب و در موارد شدیدتر استفاده از داروهای خوراکی و تزریقی قابل‌کنترل است.

در ضمن در برخی از موارد این واکنش‌های حساسیتی می‌تواند به وسیله میکروب‌هایی مانند استافیلوکوک عفونی شود که این مورد درمانی عفونت نیز باید مدنظر باشد. متاسفانه با توجه به اینکه این واکنش‌ها در تمام طول عمر پایدار باقی می‌ماند، در صورت بروز واکنش‌های حساسیتی شدید علاوه بر مشاوره با پزشک متخصص پوست و متخصص آلرژی و ایمونولوژی لازم خواهد بود در تمام طول عمر خود از تمام مواد حاوی این آلرژن‌ها پرهیز کنید. نکته قابل ذکر دیگر اینکه برخی از افراد که پوست خشک و آتوپیک داشته یا واکنش‌های حساسیتی به شکل گرفتگی بینی و حساسیت ریوی و تنگی نفس و... را نیز تجربه کرده‌اند، لازم است با دقت و اهتمام بیشتری هر نوع ماده مورد استفاده خود را بررسی کنند، زیرا علاوه بر آلرژی‌های پوستی، احتمال واکنش‌های ریوی نیز در این افراد شایع‌تر بوده و این واکنش‌ها به‌ویژه در صورت مصرف مواد خوشبوکننده به شکل اسپری بسیار محتمل و شایع است.

دکتر فریده مهتی‌پور

متخصص پوست و مو