گاهی برای دانش

واژه های دانشجو و دانشگاه قبل از هر چیز علم و دانش را به ذهن متبادر می‌کند یعنی اولین وظیفه و رسالت دانشجو در دانشگاه جست‌وجوی دانش و علم‌آموزی است و در کنار آن می‌توان به فعالیت‌های …

واژه های دانشجو و دانشگاه قبل از هر چیز علم و دانش را به ذهن متبادر می‌کند یعنی اولین وظیفه و رسالت دانشجو در دانشگاه جست‌وجوی دانش و علم‌آموزی است و در کنار آن می‌توان به فعالیت‌های جانبی و فوق برنامه همچون فرهنگی، سیاسی، هنری و اجتماعی پرداخت که البته هر یک از اینها در جای خود ارزش، اهمیت و اعتبار دارد اما به هر حال بیشترین اعتبار دانشجو این است که فعالیت‌های پژوهشی و علمی را در اولویت قرار دهد چرا که اگر دانشجو بدون بنیه و پایه علمی در زمینه‌های دیگر قدم بگذارد، موفقیت کامل به دست نمی‌آورد.

حال سؤال اینجاست که آیا در دانشگاه‌های ما توجه به پژوهش و فعالیت‌های علمی در اولویت است یا نه؟ و دانشجویان چقدر به این موضوع اهمیت می‌دهند؟ نگاهی به کلاس‌های درسی دانشجویان، شیوه مطالعه آنها، میزان رضایتمندی استادان و مسائل دیگر می‌تواند راهی به سوی یافتن پاسخ این سؤال باز کند.

حضور برخی از دانشجویان در کلاس‌های درسی فقط به خاطر این است که غیبت نداشته باشند و احیاناً واحد درسی آنها حذف نشود. پس این عده همان «حاضران غایب» هستند که خود در میان جمع و هوش و حواسشان جای دیگر است.

برخی‌ها نیز ضمن حضور در کلاس‌ها، با مباحث استاد همراه هستند اما این همراهی فقط مختص کلاس است و در خارج از آن ساعت از مطالعات مرتبط با موضوع درس و تحقیق و پژوهش خبر چندانی نیست. برای این عده از دانشجویان مهم این است که خط به خط کتاب‌های درسی را حفظ کنند که در این بین، عده‌ای حتی مفهوم آنچه را که حفظ هستند، نمی‌دانند.

تعداد بسیارکمی نیز نه تنها به دنبال علم و دانش نیستند بلکه حتی در کلاس‌ها نیز حضور ندارند که البته این دسته از افراد (که واقعاً نمی‌توان به آنها دانشجو گفت) خود به گروه‌های مختلفی تقسیم می‌شوند: گروهی که از فرط پرداختن به فعالیت‌های جانبی (سیاسی، فرهنگی و...) فرصتی برای حضور در کلاس‌های درسی ندارند و برخی از همین افراد با دست به دامان استاد شدن و بهانه تراشی و یا سوء استفاده از موقعیت سیاسی و فوق برنامه‌ای خود در دانشگاه، معضل غیبت‌های بیش از حد خود را حل می‌کنند.

یک گروه دیگر از افرادی که در کلاس‌ها حضور ندارند، کسانی هستند که دیگران و اطرافیان از آنها با عناوینی همچون عاشق (به معنای منفی)، پرت و هوایی و یا عبارات کنایه‌ای همچون محقق خواب، دانشمند بی‌خیال. فهیم ارزان سنگ و...» یاد می‌کنند که این عده از آنجا که توان و جایگاه لازم را برای «دست به دامان استاد شدن» ندارند، معمولاً با حذف واحد به خاطر غیبت‌های فراوان و یا در نهایت مشروطی مواجه می‌شوند.

اما تعداد قابل توجهی از دانشجویان نه تنها حضور مستمر و پرباری در کلاس‌ها دارند و استاد را بر سر ذوق می‌آورند بلکه در خارج از ساعت کلاس معمولاً می‌توان آنها را در کتابخانه، بخش نشریات و سالن مطالعه خوابگاه پیدا کرد که همه‌جا به دنبال کتاب و موضوعات علمی هستند و پژوهش برای آنها اهمیت ویژه‌ای دارد.

نگاهی به شیوه مطالعه دانشجویان نیز نشان می‌دهد که معمولاً بیشتر آنها با نزدیک شدن به فصل امتحانات و به خاطر کسب حداقل نمره و یا نمره قابل قبول، شب و روز ندارند و فقط کتاب‌های درسی و امتحانی خود را می‌خوانند و از بر می‌کنند.

برخی روزهای امتحان در دانشگاه‌ها روزهای سرد و بی‌روحی است و «کتاب به دست شدن دانشجویان» به جای اینکه انرژی و روحیه مثبت بدهد، در حقیقت کمی دارای بار و انرژی منفی است چرا که در این روزها مشخص می‌شود که واقعاً بیشتر دانشجویان به دنبال چه هستند و اینجاست که موضوع «مدرک‌گرایی» و «نمره درسی» مطرح می‌شود و البته بحث جداگانه‌ای می‌طلبد.

بررسی اینکه چرا فعالیت‌های پژوهشی و علمی در دانشگاه‌ها جایگاه واقعی خود را ندارد، مستلزم در نظر گرفتن همزمان همه شرایط حاکم بر فضای دانشگاه‌ها است. به هر حال یا مسئولان و مدیران فوق برنامه دانشگاه‌ها عملکرد موفقی در جذب دانشجویان دارند و یا این که زمینه و فضای علمی مناسب در دانشگاه‌ها وجود ندارد و استادان و دیگر مدیران علمی و پژوهشی در جذب دانشجویان موفق نیستند.

برای مدیران و مسئولان فوق برنامه و نیز رؤسای انجمن‌های سیاسی دانشگاه مهم این است که برنامه‌ها و امور خود را به هر قیمتی پیش ببرند و کارنامه موفقی داشته باشند اما آیا برای آنها مهم است که دانشجویان نیز کارنامه موفق و بار علمی قابل قبولی داشته باشند؟

به هر حال دانشجو، جوینده دانش است و دانشگاه، نه «گاهی» برای دانش که «همیشه» و همواره «گاه دانش» است.