قرارداد هسته ای با بوئنوس آیرس چگونه به هم ریخت

براساس گزارش آلبرتو نیسمان دادستان آرژانتینی, سفارت آمریكا در بوئنوس آیرس در دسامبر ۱۹۹۱ در یادداشتی به وزارت امور خارجه آن كشور, نسبت به همكاری هسته ای میان آرژانتین و ایران كه براساس قرارداد ۱۹۸۷ میان دو كشور جریان داشت ابراز نگرانی كرد

براساس گزارش آلبرتو نیسمان دادستان آرژانتینی، سفارت آمریكا در بوئنوس آیرس در دسامبر ۱۹۹۱ در یادداشتی به وزارت امور خارجه آن كشور، نسبت به همكاری هسته ای میان آرژانتین و ایران (كه براساس قرارداد ۱۹۸۷ میان دو كشور جریان داشت) ابراز نگرانی كرد. آرژانتین در ژانویه ۱۹۹۲ قرارداد همكاری و ارسال مواد هسته ای به ایران را به حالت تعلیق درآورد، اما ایران این وضع را نپذیرفت و تلاش كرد كه دولت آرژانتین را به نحوی بر ادامه همكاری ها بویژه ساخت رآكتور هسته ای در تهران و همچنین همكاری های فنی و تأمین قطعات نیروگاه هسته ای متقاعد كند.

سفارت آرژانتین در تهران در فوریه ۲۰۰۲ گزارش ملاقات با یك مقام وزارت امور خارجه ایران را به بوئنوس آیرس ارسال كرد كه در آن، ایران بر ادامه همكاری تأكید و مخالفت خویش را با لغو قرارداد به صورت یك جانبه از سوی آرژانتین اعلام كرد. اما همه این تلاش ها با اتفاق آمیا به هم ریخت.

در تاریخ هفدهم مارس ۱۹۹۲ (۲۶ اسفند ۱۳۷۰) سفارت اسرائیل در بوئنوس آیرس منفجر شد. آمریكا، اسرائیل و آرژانتین مدت ها ایران را مسئول این انفجار می دانستند، در حالی كه ایرانی ها در این مقطع همواره نگران آسیب رسیدن به روابط شان با آرژانتین بودند. سرویس امنیتی آرژانتین (SIDE) اعلام كرده بود كه ایران در تعامل با كشورهای قربانی، از سیاست تهاجمی برای دستیابی به منافع خود تبعیت می كند اما این سازمان مدركی را برای اثبات ادعای خود ارائه نمی كرد.

تحقیقات قوه قضائیه آرژانتین كه از نظر سیاسی از قوه مجریه مستقل نیست، از اعتبار كمی نزد افكار عمومی برخوردار است. این بی اعتباری به دلیل برملا شدن رسوایی پرداخت رشوه به شاهدان اصلی پرونده از طرف قاضی وقت (گالئانو) و اظهارات ساختگی شاهدان است. در ۱۸ ژوئیه ۱۹۹۴ (۲۷ تیر ۱۳۷۳) ساختمان مركز آمیا منفجر شد.

در گزارش نیسمان این اتهام مطرح شده است كه در ۱۴ اوت ۱۹۹۴ (۲۳ مرداد ۱۳۷۳)، جلسه ای برای انفجار آمیا (در مشهد) تشكیل شد، اما همه این اتهام ها براساس اظهارات ابوالقاسم مصباحی (یك مخالف دولت ایران) مطرح شده است. در حالی كه وی از مذاكرات میان دو كشور در ارتباط با موضوعات هسته ای بی خبر بوده است.

اعتبار اظهارات مصباحی كاملاً مخدوش است، زیرا یك بار نیز او كارلوس منم (رئیس جمهور وقت آرژانتین) را متهم به دریافت ۱۰ میلیون دلار رشوه از دولت ایران به منظور منحرف ساختن تحقیقات پرونده كرد ولی بعدها حرف خود را پس گرفت. « كارلوس منم » تحت فشار كشورهای آمریكا و اسرائیل قرارداد دوم و سوم (همكاری های فنی و تأسیس نیروگاه برای تبدیل اورانیوم و مواد سوختی) را لغو كرد، در حالی كه تغییری در قرارداد اول (ساخت رآكتور هسته ای) نداد.

در گزارش دادستان نیسمان آمده است كه در پی این تصمیم، دو كشور مذاكرات خود را برای همكاری هسته ای از سر گرفتند. در این باره، شركت INVAP كه در حوزه هسته ای فعالیت دارد، معرفی و مدیرعامل آن در سال ۱۹۹۲ قراردادهایی را با سازمان انرژی اتمی ایران با هدف تجدیدنظر در سیاست دولت آرژانتین منعقد كرد كه در این گزارش، نتیجه این مذاكرات نیامده است.

روزنامه كریستین ساینس مانیتور در یكی از شماره های ماه فوریه ۱۹۹۳ خود نوشته بود كه یك كارمند ایرانی گفته است كه ایران همچنان از آرژانتین اورانیوم خام وارد می كند. این مطلب از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز مورد تأیید قرار گرفته است.

تا سال ۱۹۹۵ مذاكرات شركت INVAP با ایران ادامه داشت تا راه حلی پیدا شود. در سال ۱۹۹۶ تهران اعلام كرد كه قصد دارد بر ضد آرژانتین كه به صورت یك جانبه قرارداد را لغو كرده است، اقامه دعوی كند (بنابراین انفجار سال ۱۹۹۴ میلادی نمی تواند به لغو یك جانبه قرارداد هسته ای با ایران ارتباط داشته باشد).

نویسنده: گرت پورتر (Garet Porter)