وقتی هوا هم مرگ آفرین می شود

طبق آمارها, آلودگی هوا چهارمین عامل مرگ و میر در جهان است و یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفر در جهان در معرض آلودگی هوا قرار دارند و سالانه ۳ میلیون نفر در دنیا جان خود را به دلیل عوارض مستقیم یا غیرمستقیم آلودگی هوا از دست می دهند

طبق آمارها، آلودگی هوا چهارمین عامل مرگ و میر در جهان است و یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفر در جهان در معرض آلودگی هوا قرار دارند و سالانه ۳ میلیون نفر در دنیا جان خود را به دلیل عوارض مستقیم یا غیرمستقیم آلودگی هوا از دست می‌دهند. آلودگی هوا عبارت است از وجود یک یا چند آلوده کننده هوا نظیر ذرات معلق، گردوغبار، دود، گاز، مواد رادیو اکتیو و غیره در هوای آزاد که برای موجودات زنده مضر بوده و راحتی زندگی کردن را سلب کند. در کشور ما نیز آلودگی هوا به یکی از مشکلات جدی کشور تبدیل شده است و شهرهای بسیاری گرفتار این پدیده شده اند. سکون نسبی هوا و افزایش آلاینده‌های جوی در کلانشهرهای صنعتی مانند تهران، اصفهان، اراک، کرج و مشهد تداوم داشته است.

▪ تهران؛ روزهای همیشه آلوده

نفس تهران به شماره افتاده و حالا نه فقط مناطق مرکزی شهر که سر و ته نقشه تهران هم در آلودگی غرق شده اند. آلودگی هوای تهران هر سال بیشتر از سال قبل می‌شود و در حالت طبیعی نیز، خسارات و تبعات ناشی از این آلودگی در شهر افزایش می‌یابد.

این در حالی است که رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، از مرگ سالانه حداقل ۲۷۰۰ تهرانی بر اثر آلودگی هوا خبر می‌دهد. کاظم ندافی با بیان اینکه سالانه ۲۷۲۴ مورد مرگ منتسب به آلودگی هوا در شهر تهران ثبت می‌شود، می‌گوید: همچنین ۲۵۲۲ نفر دچار بیماری قلبی و عروقی و ۴۵۲۵ نفر نیز به دلیل بیماری‌های تنفسی ناشی از آلودگی هوا در بیمارستان بستری می‌شوند.

همچنین یکی از اعضای شورای شهر تهران نیز از افزایش مرگ و میر در روزها و ماه‌های آلوده سال در شهر تهران خبر می‌دهد. به گفته سلطانی فر «معمولا در سال‌های گذشته از حدود نیمه آبان تا حدود نیمه دی ماه با پدیده وارونگی هوا در تهران مواجه هستیم که آلودگی هوا را به صورت کاملا خطرناک، پایدار و ساکن نگاه می‌دارد. بر اساس آمار و اطلاعاتی که بنده از بهشت‌زهرا دریافت کردم متاسفانه در این ایام تعداد فوتی‌های شهر تهران با توجه به بیماری‌هایی مانند ناراحتی‌های تنفسی و سکته قلبی ۳۰ درصد افزایش پیدا می‌کند. تعداد فوتی‌های تهران در این ایام در سال‌های ۸۹، ۹۰ و ۹۱ بین ۲۳ تا ۳۲ درصد افزایش داشته که میانگین آن همان حدود ۲۸ تا ۳۰ درصد می‌شود.»

به همین دلیل بود که دبیر کمیته هماهنگی و نظارت مواقع اضطراری آلودگی هوای تهران از تعطیلی کلیه مهدهای کودک، مدارس ابتدایی و پیش‌دبستانی استان تهران در روز یکشنبه خبر داد. به عقیده محمد هادی حیدرزاده این تصمیم در پی افزایش غلظت آلاینده ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون و قرارگیری این آلاینده در شرایط «ناسالم» و با توجه به تداوم پایداری جوی اتخاذ شده است.

▪ اهواز؛ باران اسیدی و بروز بیماری آسم در ۹ هزار نفر

حادثه‌ای که شنبه یازدهم آبان ماه ساکنان استان خوزستان و به خصوص شهر اهواز تجربه کردند با خود سوال‌های زیادی را در زمینه باران‌های اسیدی به وجود آورده است. در این روز٬ ساکنان اهواز پس از بارش باران، که به طور طبیعی انتظار می‌رود آلودگی هوا را کاهش دهد، با عوارض شدید تنفسی مواجه شدند.

رییس دانشگاه علوم پزشکی اهواز در تشریح علت بروز آلودگی هوا و علایم تنگی نفس در شهروندان به آتش زدن چندین هزار تن ضایعات صنعتی و پسماندهای شهری در حریم دو کانون اصلی شهر اشاره می کند. به گفته وی بر اساس گزارش‌های بازرسان سازمان حفاظت محیط زیست اهواز، در اولین بارش باران پاییزی که به دلیل وجود حجم زیادی آلاینده و ذرات معلق به شکل اسیدی بر فراز شهر ریزش کرد، ذراتی همچون اسید سولفوریک و مفتیک مشاهده که به شکل گاز در هوای شهرها پخش شد و جمع زیادی از شهروندان خوزستانی به ویژه در مرکز استان را با علایم تنگی نفس راهی بیمارستان‌ها کرد.

رییس دانشگاه علوم پزشکی اهواز با بیان اینکه بیمارستان های اهواز در یک هفته گذشته به بیش از ۷ هزار بیمار خدمات بهداشتی و درمانی ارائه کردند، ادامه داد: گزارش ها حاکی از آن است که حدود ۲ هزار شهروند یعنی حدود ۳۰درصد حجم کل مراجعه کنندگان به بیمارستان های اهواز نیز به صورت خود درمان در منازل یا با مراجعه به مطب پزشکان شهر، به رفع مشکلات تنفسی شان اقدام کرده اند. اگر این آمار را به حجم کل بیماران بیمارستان های اهواز اضافه کنیم، آمار بروز پدیده عارضه تنگی نفس هفته گذشته استان خوزستان به بیش از ۹ هزار تن می رسد.

این در حالی است که مدیر کل مدیریت بحران استانداری خوزستان درمورد آلودگی هوای اهواز در ساعات اولیه بارندگی در روز یکشنبه (امروز) هشدار داد و از مبتلایان به بیماری های تنفسی خواست در این زمان از منازل خود خارج نشوند.

▪ کرج؛ وضعیت بحرانی

این در حالی است که شهر کرج نیز وضعیت بحرانی اعلام شده است. این کلانشهر در گذشته به عنوان باغشهری بزرگ و زیبا،‌ همراه با انواع درختان میوه و مزارع و باغات گسترده شناخته می‌شد و از رود‌های پرآبی بهره می‌برد اما طی سال های اخیر آلودگی هوا در کرج به صورتی شده که شرایط ناسالم جوی را ایجاد کرده و این روزها مردم ساکن کرج نیز همانند دیگر کلانشهر به ویژه تهران، هوای آلوده‌ای را استشمام می‌کنند.

این در حالی است که شانزدهم آبان ماه منصور رحمانیان، مدیر کل اداره هواشناسی استان البرز، با تایید ناسالم بودن هوای کرج و وجود غبار و ذرات معلق آلوده در آسمان استان البرز اعلام کرد: همواره در فصل پاییز ما با شرایط وارونگی جوی روبه‌رو می‌شویم و این وضعیت کیفیت هوا را کاهش می‌دهد. وی ادامه داد: بر اساس نقشه‌های پیش‌یابی و داده‌های علمی این وضعیت از ظهر ۱۶ آبان تشدید شده و کیفیت هوا در استان البرز به شرایط ناسالم می‌رسد.

کارشناسان افزایش تعداد خودروها و عدم استفاده صحیح از وسائل نقلیه شخصی، استفاده غیر صحیح از سوخت‌های فسیلی، هجوم ریزگردها، نابودی درخت‌ها و فضاهای سبز در مدت کوتاه، رشد زندگی شهری و ساخت و سازهای غیر اصولی، کاهش بارندگی‌ها را از جمله و بالاخره افزایش صنایع و کارخانه‌ها را از جمله این دلایل می‌دانند.

▪ اراک؛ هشتمین شهر آلوده جهان

شهر اراک نیز با معضل آلودگی هوا دست به گریبان است. به عقیده مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی اراک یکی از هشت شهر آلوده کشور است که در نیمه نخست امسال ۸۶ روز از ایام را در آلودگی و ناسالم گذرانده است که بر اساس پژوهش‌های موجود سهم خودروها در ایجاد این آلاینده‌ها ۲۱ درصد، صنعت ۴۷ درصد، ریزگردهای فرا منطقه‌ای ۱۵ درصد، ریزگردهای محلی ۱۰ درصد و سایر منابع پنج درصد است. امیر انصاری تصریح کرد: استفاده از اتوبوس‌های گازوئیل سوز در شرایطی در اراک ادامه دارد که سال گذشته شهرداری اراک ۱۴۰ دستگاه اتوبوس گازسوز خریداری کرده و در پارکینگ بلا استفاده از آنها نگهداری می‌کند.

شهر اصفهان نیز با پدیده اینورژن و وارونگی دما و به دنبال آن افزایش آلودگی‌های هوا در شش ماهه دوم سال، روبه رو است. آنچنان که پرتال محیط زیست استان اصفهان اطلاع رسانی کرده، ناسالم بودن هوای کلانشهر اصفهان برای دیروز(۱۸ آبان) است و این درحالیست که در روزهای گذشته هوای نصف‌جهان در وضعیت هشدار قرار داشته است.

همچنین طبق گفته پروفسور پرویز کردوانی شهرهایی مانند تهران و اصفهان به دلیل شرایط اقلیمی که دارند مستعد بارش باران‌های اسیدی هستند؛ اما در شهر اهواز با وجود آنکه این کارخانه‌ها سال‌های پیش نیز همینگونه فعالیت می‌کردند می توان گفت که در این مقطع زمانی شرایط جوی به گونه‌ای پیش آمده که باعث بارش باران اسیدی شده است. به عقیده وی در حالت عادی به دلیل گرمای زمین آلودگی‌ها به سمت بالا حرکت می‌کنند اما با سرد شدن هوا آلودگی هوا در اطراف زمین باقی مانده و باعث شکل گیری پدیده اینورژن می‌شوند که معمولا با شکل گیری این پدیده نقاط مرکزی شهر آلوده ترین نقاط هستند.

▪ پیامدهای آلودگی هوا؛ شیوع سرطان و بیماری های تنفسی و روحی

هنگامی که هوا آلوده است میزان آلاینده‌های موجود در هوا نظیر سرب از حد استاندارد فراتر می‌رود و این می‌تواند تهدیدی علیه عملکرد اعضا و اندام‌های حیاتی بدن باشد. از عواقب و پیامدهای مهم آلودگی هوا که با روش‌های علمی‌و آکادمیک به اثبات رسیده و کمتر مورد توجه قرار گرفته تاثیر آن بر افزایش شیوع اختلالات روحی و روانی است. از سوی دیگر، افزایش سطح گازهای آلاینده یا به عبارتی آلودگی هوا، بیش از هر چیز زنگ خطری برای افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی است.

در واقع ساکنان کلانشهرها که در بلندمدت در معرض تماس با ذرات آلاینده هستند احتمال نارسایی قلبی و مواجه شدن با سکته قلبی در آنها افزایش می‌یابد. همچنین خطر تولد زودرس و وزن کم هنگام تولد، در مناطقی که آلودگی هوا بیشتر است، بسیار بیشتر و حدود سه برابر مناطقی است که آلودگی کمتری دارند و خطر مرگ و میر نوزادان نیز در مناطق آلوده چهار برابر می‌شود.