وقتی پیامبر گفت...

● یک سؤال مهم : چرا معرّفی امیرالمؤمنین در روز غدیر انجام شد؟
مفسّرین شیعه وسنی نوشته‏اند که آیه شریفه: « یا ایّها الرّسول بلّّغ ما انزل الیک من ربّک و ان لم تفعل فما بلّغت رسالته …

یک سؤال مهم :

چرا معرّفی امیرالمؤمنین در روز غدیر انجام شد؟

مفسّرین شیعه وسنی نوشته‏اند که آیه شریفه: « یا ایّها الرّسول بلّّغ ما انزل الیک من ربّک و ان لم تفعل فما بلّغت رسالته و الله یعصمک من النّاس .» درباره علی(ع) نازل شده است و مربوط به غدیر خم است. قبل از توضیح واقعه، یک نکته را باید یادآوری نماییم و آن این است که: وحیی که بر پیامبر(ص) نازل می‏شده است دو گونه بود: وحی قرآنی و وحی غیر قرآنی. وحی قرآنی آن است که لفظ و معنی از جانب خداوند بر پیامبر(ص) وحی می‏شده است که همین آیات و سوره‏های مبارک قرآن است.

درباره داستان غدیر هم چنین بوده است، ابتدا در روز عرفه وحی غیر قرآنی بر پیامبر(ص) نازل شد که باید در این اجتماع بزرگ، «حجهٔ‏الوداع‏» علی را به جانشینی خود منصوب نمایی.

وحی غیر قرآنی آن است که معنا از جانب خداوند بر پیامبر(ص) وحی می‏شده و آن بزرگوار آن را با الفاظ خود بیان می‏کرده است، مانند: عدد رکعات نماز، کیفیت نماز، و دیگر احکامی که در قرآن نیست و پیامبر(ص) آن را بیان نموده است. هر آیه‏ای که نازل می‏شد معنایش به پیامبر(ص) وحی می‏شد، لذا خداوند می‏فرماید: «و انزلنا الیک الذّکر لتبین للنّاس ما نزل الیهم؛ آنچه برای مردم در قرآن نازل شده است‏ را شما باید بیان کنی‏» و پیامبر(ص) از خود چیزی نمی‏گفت. «ما ینطق عن الهوی ان هو الا وحی یوحی؛ پیامبر از روی هوای نفس سخن نمی گوید و آنچه می گوید نیست مگر وحیی که بر او نازل شده است.‏»احکامی که با وحی غیر قرآنی بر پیامبر(ص) نازل می‏شد پیامبر(ص) گاه به ملاحظاتی در تبلیغ آن تأنّی می‏فرمود، مانند: داستان زینب، زن زید پسر خوانده پیامبر(ص)، که خداوند پس از آنکه زید او را طلاق داد به پیامبرش تزویج کرد ولی به خاطر این که مردم نگویند زن پسرخوانده خود را گرفته است انجام این دستور را به تأخیر انداخت تا آنکه وحی قرآنی نازل شد، آنگاه پیامبر(ص) بی‏درنگ به خانه زینب رفت. درباره داستان غدیر هم چنین بوده است، ابتدا در روز عرفه وحی غیر قرآنی بر پیامبر(ص) نازل شد که باید در این اجتماع بزرگ، «حجهٔ‏الوداع‏» علی را به جانشینی خود منصوب نمایی.

وحیی که بر پیامبر(ص) نازل می‏شده است دو گونه بود: وحی قرآنی و وحی غیر قرآنی.

ولی پیامبر(ص) در این اندیشه بود که مبادا بگویند او می‏خواهد پسرعموی خود را به خلافت پس از خویش تعیین نماید. در ابلاغ فرمان تأنّی کرد و به تأخیر انداخت تا حاجیان به جحفه رسیدند، منطقه‏ای که حاجیان از یکدیگر جدا می‏شدند و آن اجتماع عظیم از هم می‏پاشید. در همین جا بر پیامبر وحی قرآنی شد و آیه شریفه نازل شد: «یا ایّها الرّسول بلّغ ما انزل الیک؛ ای پیامبر آنچه را در عرفه بر تو نازل کرده بودیم در حجفه به مردم برسان.» پیامبر فوراً از شترش پایین آمد دستور داد آنها که جلو افتاده‏اند برگردند و آنها که عقب مانده‏اند خود را برسانند، نزدیک ظهر بود و هوا گرم. کنار برکه آبی به نام غدیر از جهاز شتران منبری ساختند، پیامبر(ص) نماز خواند آنگاه بر آن منبر بالا رفت و خطبه ‏غدیر را بر مردم خواند و بدین ترتیب علی(ع) را به عنوان جانشین پس از خود اعلام نمود.(۱)

پی نوشت:

۱- مصاحبه ماهنامه کوثر با علّامه عسکری به نقل از سایت حوزه .

توضیح: علامه مرتضی عسکری از پژوهندگان پر تلاش تاریخ اسلام و مباحث امامت و نویسنده کتاب های ارزشمند معالم المدرستین و یکصد و پنجاه صحابی دروغین و عبدالله بن‏سبا و عایشه و بنیانگزار دانشگاه اصول دین و ... می‏باشند.