لبخند آشکار, خنجر پنهان

در شرایطی که آمریکایی ها به قول خودشان همه گزینه ها را روی میز گذاشته اند و متحدانشان را به تحریم های یکجانبه بیشتر علیه ایران ترغیب می کنند, بازهم پیغام و پسغام هایی از کاخ سفید برای مذاکره به گوش می رسد

در شرایطی که آمریکایی‌ها به قول خودشان همه گزینه‌ها را روی میز گذاشته اند و متحدانشان را به تحریم‌های یکجانبه بیشتر علیه ایران ترغیب می‌کنند، بازهم پیغام و پسغام‌هایی از کاخ سفید برای مذاکره به گوش می‌رسد.

اوباما، رئیس جمهور ایالات متحده چندی پیش به شکلی غیرمنتظره و ناگهانی تعدادی از خبرنگاران را به کاخ سفید فرا می‌خواند و طی سخنانی تلاش می‌کند خود را به‌نحوی در مسیر راهبردی مذاکره با ایران قرار دهد. وی مجدد خواستار مذاکره با ایران در زمینه برنامه هسته‌ای می‌شود و حتی همراهی تهران برای حل معضل افغانستان را طلب می‌کند.

در این ایام پاسخ‌های مختلفی درباره مذاکره با آمریکا از سوی دستگاه‌های سیاست خارجی ایران داده می‌شود، اما نکته آنجاست که بر مبنای قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران سیاست‌های کلی نظام، توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی تدوین می‌شود و بحث مذاکره و تعامل با آمریکا مقوله‌ای است که طبعا رهبر معظم انقلاب باید در رابطه با آن اظهارنظر و خط و مشی آن را تعیین کنند.

ایشان با توجه به اهمیت موضوع در سخنرانی‌های خود خطاب به کارگزاران نظام، مطالب مهمی درباره اصول سیاست خارجی ایران در قبال آمریکا بیان کرده‌اند که این سخنان یادآور شروط عزتمدارانه، حکیمانه و مصلحت آمیز برای مذاکره با آمریکاست. در حقیقت رهنمودهای رهبر معظم انقلاب نشانگر خط مشی اصولی نظام دررابطه با آمریکاست که نه تنها در دولت دهم بلکه در سایر دولت‌ها نیزبه روشنی ازسوی ایشان تبیین شده است.

● زمان ارتباط با آمریکا

موضوع ارتباط با آمریکا قدمتی به اندازه حیات جمهوری اسلامی دارد و هر کدام از دولت‌ها در زمان خود به نوعی درگیر موضوع گفتگو و ارتباط با آمریکا بوده‌اند. در طول این سال‌ها آنچه به عنوان شرط همیشگی و بنیادی جمهوری اسلامی ایران برای برقراری رابطه یا گفتگو با آمریکا مطرح بوده، لزوم تغییر رفتار و خوی استکباری این کشور، دست برداشتن از توطئه‌ها و برنامه‌های مختلف علیه ایران و بخصوص گفتگو در چارچوب دیپلماسی تعریف شده کشور یعنی حکمت، عزت و مصلحت است.

در طول سال‌های گذشته بارها پیش آمده که شرایط بظاهر برای گفتگو فراهم شده، اما این شرایط تضمین کننده عزت جمهوری اسلامی نبوده و لذا رهبری معظم انقلاب انجام چنین گفتگویی را به صلاح ندانستند.

رهبر معظم انقلاب در بیانات خود در دیدار با مسوولان‌ وزارت‌ امورخارجه‌ و سفرا و روسای‌ نمایندگی‌های‌ سیاسی‌ خارج‌ از کشور در سال ۱۳۶۸ چنین موضوعی را بصراحت مطرح و در این باره اظهار کردند: «آمریکا از مصادیق‌ و مواردی‌ است‌ که‌ ما ارتباط با او را قبول‌ نداریم‌ و رد می‌کنیم‌. سوال‌ می‌شود تا کی‌؟ پاسخ‌ این‌ پرسش‌ را، هم‌ امام‌(ره‌) و هم‌ همه کسانی‌ که‌ دراین‌باره‌ صحبت‌ کرده‌اند، گفته‌اند: تا وقتی‌ که‌ سیاست‌های‌ مبنی‌ بر زور و ظلم‌ و فشار و خصومت‌ با جمهوری‌ اسلامی‌ و حمایت‌ از دشمنان‌ جمهوری‌ اسلامی‌ و پشتیبانی‌ بی‌قید و شرط از دولت‌ صهیونیستی‌ خاتمه‌ پیدا کند. امام‌ فرمودند: تا وقتی‌ که‌ آدم‌ بشود. یعنی‌ این‌ روش‌های‌ غلط را اصلاح‌ بکند.

البته‌، حقیقتا ما در جبین‌ آن‌ کشتی‌، نور رستگاری‌ هم‌ نمی‌بینیم‌ و هیاهوی‌ رابطه‌ و مذاکره‌ هم‌، حرف‌ مفتی‌ است‌ و هیچ‌کس‌ هم‌ نگفته‌ است‌.»

● دلایل قطع رابطه

پس از آن که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی آمریکایی‌ها از کشور رانده شدند دست از توطئه برنداشتند و همواره به دنبال کودتا و تجزیه طلبی بودند و زمانی که ابهت آمریکا با تسخیر لانه جاسوسی توسط دانشجویان شجاع شکسته شد آمریکا ارتباط با ایران را یکطرفه قطع کرد.

رهبر معظم انقلاب دلایل قطع رابطه و عدم مذاکره با آمریکا را نتیجه رفتار و وضع طبیعی استکبار آمریکایی دانسته‌اند.

مقام معظّم رهبری‏ در آستانه سالروز تسخیر لانه‌جاسوسی آمریکا و روز ملّی مبارزه با استکبار در سال ۱۳۷۳ در بیانات خود با اشاره به چنین رابطه‌ای، سیاست‌های گردانندگان آمریکا را دلایل این خباثت دانستند و فرمودند: «این حضرات از اسلام و از فکر اسلامی و فرهنگ اسلامی بشدّت متنفّرند. علّت دعوا و مخالفت و خصومت، اینهاست. حال عدّه‏ای ساده‏لوحانه، این گوشه و آن گوشه می‏نشینند، حرفی و نِقی می‏زنند. قلم روی کاغذ می‏آورند که‌ چرا با آمریکایی‌ها مذاکره نمی‏کنید؟ تا کی می‏خواهید این وضع ادامه داشته باشد؟‌ آیا اینها نمی‏فهمند در دنیا چه خبر است؟ نمی‏فهمند که توقّع این دشمنِ افزون‏خواه مغرور کم‏خرد و بی‏حکمت چیست؟ تصوّر می‏کنند همین‏قدر که ما مذاکرات و روابطمان را با آمریکا شروع کردیم، همه مشکلات تمام خواهد شد؟ نه آقا، قضیه این نیست.»

رفتار مقامات آمریکایی طی سال‌های متمادی نشان داده است که دولت آمریکا مظهر شرارت و بی اعتمادی در جهان است و ملت ایران با توجه به تجربیاتی که از عملکرد این دولت دارد حاضر نیست به‌ آمریکا اعتماد کند. در همین خصوص رهبر معظم انقلاب اسلامی در اجتماع بزرگ زائران و مجاوران حضرت رضا (ع) در مشهد مقدّس‏ در سال ۷۹ تاکید کردند: «‌ تلقّی ملت ما از دولت آمریکا این نیست که نسبت به او اعتماد ندارد؛ بلکه او را دشمن خود می‏داند. این طور نیست که عدّه‏ای بگویند ما برویم با آمریکا مذاکره کنیم تا این دشمنی‌ها برطرف شود؛ نه. دشمنی آمریکا با مذاکره برطرف نمی‏شود.

آمریکا دنبال منافع خودش در ایران است. اگر در اینجا حکومت دست نشانده‏ای مثل حکومت رژیم شاه بود، آن‏طور به ملت ایران ضربه می‏زند که آن روز زد. اگر حکومت مستقلی باشد، این طور دشمنی می‏کند که امروز می‏کند. اگر مقایسه کنیم، خواهیم دید که باز ضرر این که انسان با استقلال در مقابل آمریکا بایستد، به مراتب کمتر از این است که تسلیم زورگویی‌های آمریکا شود.»

رهبرانقلاب نه تنها وجود رابطه بلکه هر نوع مذاکره‌ای با دولت آمریکا را بر خلاف مصالح ملی و منافع ملت می‌دانند و در بیانات خود ‏در اجتماع بزرگ مردم اصفهان در سال ۱۳۸۰ با استناد به تجربیات گذشته تصریح می‌کنند: «ما با ملاحظه همه جوانب، با مطالعه همه تجربه‏های کشورِ خود و کشورهای همسایه و با مشورت با صاحب‏نظران عمده و دارای رأی، به این نتیجه می‏رسیم که نه فقط رابطه با آمریکا، بلکه مذاکره با دولت آمریکا امروز برخلاف مصالح ملی و منافع ملت است. این یک نظرِ متعصّبانه نیست. این یک اندیشه و فکر است. بررسی شده و با ملاحظه همه‏ جوانب است. مذاکره با آمریکا - چه در قضایای کنونی و چه در مسائل دیگر - به معنای باز کردن باب توقّعات و طلبکاری‌های آمریکاست.»

ایشان همچنین در دیدار با جمعی از دانش‏آموزان و دانشجویان و تشکل‌های مختلف دانشگاهی‏ در آستانه سالروز ۱۳ آبان ۱۳۸۷ این مساله را متذکر شدند ‌: «دعوا ایران با آمریکا بر سر چند مساله سیاسی نیست و نگاهی به مسائل داخلی ایران نشان می‌دهد که بسیاری از مشکلات ملت و کشور به طرق مختلف از ناحیه آمریکایی‌ها تحمیل شده است.»

رهبر معظم انقلاب می‌افزایند:. «مساله، مساله‏ دیگری است؛ مساله ریشه‏ای‏تر است. مساله این است که رژیم ایالات متحده‏ آمریکا از بعد از جنگ جهانی دوم، داعیه‏ ابرقدرتی مطلق دنیا را داشت.»

ایشان همچنین در دیدار با روسای ۳ قوه و مسوولان و مدیران بخش‌های مختلف نظام در سال ۱۳۸۷ با توصیف این‌که روی پنجه‌های خشن و چنگال‌های خونین مقامات آمریکایی ظاهر مخملین کشیده شده است، تصریح کردند: «اینی که گفته می‌شود ما با قدرت‌های بزرگ یا با آمریکا تفاهم نداریم، اشتباه است.

عدم تفاهمی در کار نیست. آنها کاملاً ما را می‌شناسند، کما این‌که ما آنها را کاملاً می‌شناسیم. ما طبیعت و خوی استکبار را می‌شناسیم. می‌دانیم که آنها زیر ظاهر مخملینی که بر روی پنجه‏های خشن خود، بر روی چنگال‌های خونین خود کشیده‏اند، چیست. این را ما می‌دانیم. می‏بینیم. ما به ادکلن و کراوات و ظاهر شیک آقایان هرگز فریب نخورده‏ایم. باطنشان را دیده‏ایم. خودشان هم باطنشان را نشان داده‏اند. در گوانتانامو، در ابوغریب، در عراق، در افغانستان، در این بمباران‌ها، در این زورگویی‏ها. اینها را ما شناخته‏ایم، آنها هم ما را شناخته‏اند.

آنها هم می‌دانند آن جمهوری اسلامی‏ای که با انقلاب آمد و امام آورد و سندهای جمهوری اسلامی بر آن پافشاری می‌کنند، یعنی جمهوری ضد ظلم، ضد استکبار، ضد‌زیاده‏خواهی، ضد تجاوز، ضد ثروت و همین چیزهایی که در قرآن هست. آنها این را می‌دانند، به همین جهت مخالفند.»

● چه کسانی طرفدار مذاکره اند

در این میان اگرچه اقلیتی همواره در سر سودای رابطه با آمریکا را می‌پرورانند و آمریکا را مظهر آمال و آرزوهای خود می‌دانند، اما رهبر معظم انقلاب طرفداران مذاکره را دچار غفلت، ساده‏لوحی، مرعوبیت می‌دانند که با الفبای سیاست یا غیرت بیگانه‌اند.

رهبر معظم انقلاب در اجتماع بزرگ مردم اصفهان در سال ۱۳۸۰ تاکید می‌کنند: «کسانی که دم از مذاکره می‏زنند - که البته سوء نیت ندارند، دچار غفلتند - توجّه ندارند که مذاکره با آمریکا در هریک از قضایایی که این دولت در آن برای خودش ایده و منفعتی تعریف کرده است هیچ فایده‏ای ندارد.»

ایشان چنین درخواستی را احساس ضعف در برابر آمریکا می‌دانند و در بیانات خود ‏در دیدار اقشار مختلف مردم به مناسبت سالروز آزادی خرّمشهردر سال ۱۳۸۱ به این نکته اشاره می‌کنند: «بعضی در دلِ خود احساس ضعف می‏کنند یا چشم‏غرّه‏های آمریکا آنها را می‏ترساند یا وعده‏های آمریکا و امثال آمریکا دل ضعیف و ناتوانشان را به خود جذب می‏کند؛ لذا به سمت آمریکا می‏کشند.

آن‏گاه ملت و جوانان مومن و مدیران باایمان و باصفای کشور را متّهم می‏کنند که اینها نمی‏توانند؛ بنابراین ناچاریم برویم تسلیم آمریکا شویم!»

رهبر معظم انقلاب در این سخنان اضافه کردند: «در حالی که دشمن این‏طور اخم می‏کند، این‏طور متکبّرانه حرف می‏زند، این‏طور به ملت ایران اهانت می‏کند، تصریح هم می‏نماید که می‏خواهد علیه این نظام و این کشور و منافع آن اقدام کند، عدّه‏ای در اینجا ذلیلانه و زبونانه می‏گویند چه کار کنیم، برویم، نرویم، نزدیک شویم، با آنها صحبت کنیم، درخواست کنیم، خواهش کنیم؟! این اهانت به غیرت و عزّت مردم ایران است. این نشانه بی‏غیرتی است. این سیاستمداری نیست. سعی می‏کنند رنگ و لعابی از فهم سیاسی به کار خود بدهند. نه، این درست ضدِّ فهم سیاسی است.»

● دلایل آمریکا برای مذاکره با ایران

بسیاری از تحلیلگران سیاسی بر این باورند که هدف آمریکا از طرح مذاکره با ایران تنها به دلیل اهداف تبلیغاتی است. سوابق عملکرد آمریکا در ایران مشخص است و ایران و آمریکا راه مشترکی برای گفتگو ندارند.

رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در سخنانشان در آستانه سالروز تسخیر لانه جاسوسی آمریکا و روز ملّی مبارزه با استکبار در سال ۱۳۷۳ این نکته را یادآور شدند: ‌ «آمریکایی‌ها مذاکره را برای این‌که راهی و مجرایی برای فشار آوردن روی دولت ایران پیدا شود، می‏خواهند.»

ایشان در اظهارات خود در دیدار دانش‌آموزان در آستانه سیزدهم آبان‌ ۱۳۸۸ نیز رابطه با آمریکا را همان رابطه گرگ و میش دانستند که امام قبلاً به آن اشاره کرده بود و با اشاره به دعوت باراک اوباما برای مذاکره با ایران اظهار کردند: «رئیس جمهور جدید آمریکا، حرف‌های قشنگی زد. به ما هم مکرراً پیغام داد؛ شفاهی، کتبی که بیایید صفحه را عوض کنیم، بیایید وضع تازه‌ای درست کنیم، بیایید در حل مشکلات عالم با همدیگر همکاری کنیم؛ تا این حد! ما هم گفتیم پیشداوری نکنیم.

ما به عمل نگاه می‌کنیم. گفتند می‌خواهیم تغییر ایجاد کنیم. گفتیم خب، ببینیم تغییر را. از روز اول فروردین که من در مشهد سخنرانی کردم - گفتم اگر دستکش مخملی روی پنجه چدنی کشیده باشید و دستتان را دراز کنید، ما دستمان را دراز نمی‌کنیم. این هشدار را من آنجا دادم. الان ۸ ماه می‌گذرد. در طول این ۸ ماه، آنچه ما دیدیم، برخلاف آن چیزی بود که اینها به زبان، بظاهر ابراز می‌کنند. صورت قضیه این است که بیایید مذاکره کنیم؛ اما در کنار مذاکره، تهدید؛ که اگر مذاکره به این نتیجه‌ مطلوب نرسد، پس چنین و چنان! این شد مذاکره؟! این همان رابطه‌ گرگ و میش است که امام گفت.»

ایشان همچنین در بیانات خود در اجتماع بزرگ زائران ومجاوران حضرت علی بن موسی الرضا(ع) در سال ۱۳۸۸ با اشاره به تحریم‌های دولت آمریکا علیه ملت ایران فرمودند:. «سی سال با ملت ایران این‌جوری رفتار کردند. حالا دولت جدید آمریکا می‌گوید ما مایلیم با ایران مذاکره کنیم. بیایید گذشته را فراموش کنیم. می‌گویند ما به سمت ایران دست دراز کردیم. خب، این چه جور دستی است؟ اگر دستی دراز شده باشد که یک دستکش مخمل رویش باشد، اما زیرش یک دست چدنی باشد، این هیچ معنای خوبی ندارد.»

● مذاکره‌ با آمریکا، یعنی‌ معامله‌ با آمریکا

ایران دارای اصولی در سیاست خارجی مانند عزت، حکمت و مصلحت است که ‌باید مد نظر قرار گیرد. موضع آمریکا در مذاکرات نافی اصل عزت بوده و موضع استکباری آمریکا در مذاکرات پیشین نشان می‌دهد این مذاکرات با این رویه آمریکا منتج به نتیجه نخواهد شد.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنانی در جمع مسوولان بلندپایه و کارگزاران نظام درسال ۱۳۸۹ مذاکره با آمریکا را در سایه تهدید وفشار، غیرعملی و ناممکن دانستند و تاکید کردند: «جمهوری اسلامی اهل مذاکره است اما در جایی که آمریکا ایران را تهدید به حمله نظامی و تحریم اقتصادی می‌کند راهی برای گفتگو با آمریکا باقی نمی‌ماند.»

آیت‌الله خامنه‌ای در تبیین سیاست کلی آمریکا نسبت به ایران نیز گفتند :« نگاه آمریکا به ایران مبتنی بر نفی موجودیت نظام اسلامی است و ما نیز متقابلا جنبه برتری آمریکا بر ملت‌ها را مردود می‌دانیم.»

ایشان همچنین در دیدار با گروهی‌ از معلمان‌ و فرهنگیان و جمعی‌ از کارگران، در تقارن روز معلم‌ و روز جهانی‌ کارگر در سال ۱۳۶۹ نفس چنین مذاکره‌ای را ساده‌لوحانه خواندند و تاکید کردند: «صرف‌ این‌که‌ شما بروید با آمریکا بنشینید حرف‌ بزنید و مذاکره‌ کنید، مشکلات‌ حل‌ می‌شود؟ این‌طوری‌ که‌ نیست‌.

مذاکره‌ در عرف‌ سیاسی‌، یعنی‌ معامله‌. مذاکره‌ با آمریکا، یعنی‌ معامله‌ با آمریکا.»

ایشان همچنین ‏در دیدار گروه کثیری از کارگران و معلّمان به مناسبت روز کارگر و هفته معلّم‏ در سال ۱۳۶۹ تاکید کردند: «مذاکره با آمریکا هیچ مشکلی را حل نمی‏کند.»

رهبر معظم انقلاب تصریح کردند: «الان ورد و ذکر عدّه‏ای مذاکره با آمریکا شده است! چه مذاکره‏ای؟! می‏گویند با آمریکا مذاکره کنید تا موذی‌گری نکند، فشار وارد نیاورد، تهدید نکند و منافع ملی ما را رعایت نماید. مگر کشورهایی که امروز مورد تهدید آمریکا هستند - غیر از جمهوری اسلامی - با آمریکا مذاکره نمی‏کنند؟ مگر آنها با آمریکا رابطه ندارند؟ مذاکره و رابطه، مانع فشار آوردن و تهدید کردن و بدجنسی کردن و افزون‏طلبی نیست. مذاکره مشکلی را حل نمی‏کند.»

ایشان همچنین در بیانات نوروزی خود در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی در ۱۳۸۹ خاطر نشان کردند: «اگر با لبخندی که زده می‌شود، خنجری در پشت پنهان شده باشد، ما حواسمان جمع است.»

کتایون مافی