نسل کشی ارامنه, از افسانه تا واقعیت

کمیته امور خارجی روابط بین الملل سابق مجلس نمایندگان آمریکا در ۱۰ اکتبر ۲۰۰۷, با وجود مخالفت دولت «جورج بوش» وهشدارهای شدید ترکیه, تصویب قطعنامه ۱۰۶ را در محکومیت کشتار ارامنه ترکیه در جریان جنگ جهانی اول و شناسایی آن به عنوان «نسل کشی» به تصویب رساند و به رسمیت شناخت این قطعنامه با ۲۷ رای مثبت در مقابل ۲۱ رای منفی به تصویب رسید

کمیته امور خارجی (روابط بین الملل سابق) مجلس نمایندگان آمریکا در ۱۰ اکتبر ۲۰۰۷، با وجود مخالفت دولت «جورج بوش» و هشدارهای شدید ترکیه، تصویب قطعنامه ۱۰۶ را در محکومیت کشتار ارامنه ترکیه در جریان جنگ جهانی اول و شناسایی آن به عنوان «نسل کشی» به تصویب رساند و به رسمیت شناخت. این قطعنامه با ۲۷ رای مثبت در مقابل ۲۱ رای منفی به تصویب رسید. قطعنامه یاد شده در مرحله بعدی در صحن مجلس نمایندگان آمریکا مطرح و به رای گذاشته خواهد شد. هفت سال پیش نیز کمیته روابط بین الملل مجلس نمایندگان آمریکا لایحه مشابهی را تصویب کرد اما مداخله بیل کلینتون، رئیس جمهور وقت آمریکا مانع از طرح این لایحه و رای گیری در مورد آن شد. .قطعنامه غیرالزامی به رسمیت شناختن نسل کشی ارامنه توسط ترکهای عثمانی با عدم پشتیبانی اکثریت دموکرات در مجلس نمایندگان آمریکا مواجه شد.

براساس این طرح، انکارکنندگان نسل کشی ارامنه ممکن است به یک سال حبس و پرداخت ۴۵ هزار دلار محکوم شوند. گزارشها حاکی از آن است که شماری از نمایندگان دموکرات آمریکا پشتیبانی خود را از این قطعنامه که کشتار ارامنه را در جنگ جهانی اول به عنوان نسل کشی به رسمیت می شناخت، پس گرفتند.این نمایندگان می گویند، تصویب چنین قطعنامه ای به مناسبات آمریکا و متحدانش در ناتو و ترکیه لطمه می زند; لازم به ذکر است که سنای بلژیک (۱۹۷۸)، مجلس فرانسه (۱۹۹۸)، پارلمان اروپا سه نهاد قانونگذاری در اروپا هستند که پیشتر قطعنامه شناسایی کشتار ارامنه به عنوان نسل کشی را تصویب کرده اند. دولت ترکیه هر ماهه بیش از ۳۰۰ هزار دلار را صرف متخصصان ارتباطات و لابیهای بسیار بانفوذ از جمله «باب لیوینگستون» از اعضای سابق کنگره آمریکا می کند تا این اقدام را شکست دهند. اما «نانسی پلوسی» که نمایندگی منطقه ای را در آمریکا بر عهده دارد که بخش اعظم جمعیت آن ارمنی است، با بی توجهی به این نگرانیها گفت که وی از طرح این قطعنامه حمایت می کند و برای اولین بار آن را به رای گیری کامل می گذارد که نیمی از اعضای مجلس نمایندگان هم با آن موافقند. ترکیه پذیرفته که بسیاری از ارامنه در جریان جنگ جهانی اول کشته شدند اما همواره با اعلام آن به عنوان «نسل کشی» به شدت مخالفت کرده است. ارامنه می گویند که حاکمان وقت عثمانی، به طور سیستماتیک و منظم دست به قتل عام یک و نیم میلیون ارمنی زدند. اگرچه ترکها قبول دارند که تبعید ارامنه به سوی سوریه، در سال۱۹۱۵، سبب کشته شدن چند صد هزار نفر شد،اما با این استدلال که ارائه ارقامی چون۱/۵میلیون کشته خیلی اغراق آمیز است; هرگونه اقدام به نسل کشی را مردود می دانند. ترکیه که وارث امپراتوری عثمانی شد، این اتهام را رد می کند و می گوید که گروهی از ارامنه و ترکها در شرایط بحرانی حاکم بر جنگ جهانی اول به دلایل مختلف از جمله بیماری و گرسنگی کشته شدند. «ترکیه آنچه را "نسل کشی ارامنه در سال ۱۹۱۵در دوران عثمانی» نامیده می شود، رد کرده و تاکید دارد «ارامنه صرفا در شرایط جنگی آن زمان به کوچ اجباری وادار شده اند و در جریان کوچ، عده ای از آنان جان خود را از دست داده اند.»

برخی کارشناسان ازاحتمال تصویب قطعنامه شناسایی کشتار ارامنه به عنوان نسل کشی درکنگره آمریکا خبر می دهند اما برخی دیگر بر این باورند که ممکن است این موضوع با دخالت هایی از سوی کاخ سفید فعلا غیر فعال باقی بماندکه فعلا این گونه است. در ۲۶ اکتبر ۲۰۰۷نیز طرفداران قطعنامه ۱۰۶ که طی آن رسما کشتار ارامنه توسط عثمانیها در سال ۱۹۱۵ نسل کشی اعلام می شود، اعلام کردند که تلاش خود را برای به رای گذاشتن این قطعنامه در مجلس نمایندگان آمریکا به تعویق خواهند انداخت. به گزارش خبرگزاری رویتر، در پی اعتراضات شدید ترکیه به عنوان یکی از اعضای ناتو و کاهش حمایت نمایندگان آمریکا از این قطعنامه جنجالی، طرفداران آن طی نامه ای به نانسی پلوسی رئیس مجلس نمایندگان این کشور، این تصمیم خود را اعلام کردند. اما چهار حامی اصلی این قطعنامه که این نامه را نوشته اند، همچنان به طور کامل دست از تلاش برای به تصویب رساندن این قطعنامه که سالها ارامنه - آمریکایی ها به دنبال آن بودند، برنداشته اند. این حامیان از نانسی پلوسی، خواسته اند که در حال حاضر این قطعنامه را به رای نگذارد اما از طرفی گفته اند که به تلاش خود برای بررسی های بیشتر در پایان امسال یا سال آینده میلادی ادامه خواهند داد. پیشتر قرار بود این قطعنامه پیش از تعطیلات زمستانی کنگره در صحن مجلس نمایندگان به رای گذاشته شود. در این نامه آمده است: ما معتقدیم که اکثریت همکاران ما در مجلس قصد دارند از این قطعنامه حمایت کرده و آن را به تصویب برسانند اما بهتر است این اقدام در شرایط و زمانی مناسب تر انجام گیرد. این نامه توسط آدام اسمیت، براد شرمن، آنا اشو، فرانک پالون، چهار نماینده حزب دموکرات که از طرفداران اصلی این قطعنامه به شمار می رفتند، امضا شده بود. یک سخنگوی پلوسی نیز اعلام کرد که او به تصمیم این طرفداران احترام گذاشته و تصویب این قطعنامه را به تعویق خواهد انداخت.

اما نکته ای که در این میان مهم و قابل تامل است این است که ترکیه یکی از اهرم های مهم خود را برای مقابله با تصویب این قطعنامه از دست داده است. لابیهای یهودی در آمریکا سالها در برابر حمایت ترکیه از اسرائیل و برقراری روابط آنکارا- تل آویو گروهی قدرتمند بودند که مخالفت جدی خود را با تصویب این قطعنامه اعلام کرده بودند و برای این مدت هم موفق به ممانعت از طرح چنین لایحه ای در کنگره شدند.لابیهای یهودی- صهیونیستی با تقویت محورآنکارا- تل آویو-باکو درتلاش بودند تا تحولات منطقه ای را به نفع رژیم اسرائیل رقم بزنند و به اصطلاح محور ایروان- آتن را درموضع ضعف قرار دهند، اما ظاهرا به دلایلی این معادله و محاسبه منطقه ای از چشم انداز لابیهای اسرائیلی در آمریکا تغییر کرده است. چندی پیش آبراهام فاکسمن مدیر «انجمن ضد افترا (ADL )» که یک سازمان بسیار قدرتمند یهودی-صهیونیستی در آمریکا است در اظهاراتی شگفت انگیز تغییر موضع داده و گفت که به نمایندگی از گروه های یهودی به این نتیجه رسیده است که کشتار ارامنه در جنگ جهانی اول رخ داده است. گرچه وی بلافاصله ازسوی برخی دیگر از گروه های یهودی دیگرمورد انتقاد قرارگرفت وتا حدودی از موضع خود عقب نشینی کرد، اما اظهارات اخیرعلی باباجان وزیرخارجه ترکیه نشان می دهد که حمایت گروه های یهودی از این موضوع برداشته شده است که این مساله می تواند لابی قدرتمند ارامنه را در این مسیر تقویت کند. علی باباجان وزیر خارجه ترکیه دراظهاراتی بی سابقه خاطرنشان کرد: درترکیه این تصورعام وجود دارد که سازمان های یهودی آمریکا با گروههای ارمنی پیوند خورده اند تا ترکیه را «بدنام» و «محکوم» کنند. بیان چنین اظهاراتی از سوی وزیر امور خارجه ترکیه نشان از آن دارد که آنکارا یکی از بازوهای قدرت خویش را برای ممانعت از تصویب این قطعنامه از دست داده است. دولت ترکیه در دیدار با فرستادگان دولت آمریکا تاکید کرده است که در صورتی از حمله به شمال عراق برای پیگرد عناصر حزب کارگران کردستان منصرف خواهد شد که شش خواسته آنکارا با پاسخ مثبت واشینگتن روبرو شود. به گزارش شبکه سی.ان.ان ترک، مقامهای ترکیه در دیدار با دو نماینده اعزامی از سوی آمریکا به آنکارا، شش خواسته خود را به این شرح اعلام کرده اند:

۱) تسلیم برخی از رهبران حزب کارگران کردستان(پ.ک.ک) به آنکارا،

۲) بسته شدن دفاتر پ.ک.ک در شمال عراق و بغداد،

۳) تحویل برخی شخصیت های بلندپایه در اداره محلی کردستان عراق که از سوی آنکارا به حمایت مالی و تسلیحاتی از پ.ک.ک متهم هستند،

۴) مسدود شدن دارایی های حزب کارگران در آمریکا و اروپا،

۵) تحقیق درباره چگونگی دستیابی حزب کارگران به سلاح های آمریکایی که آنکارا بر کشف این سلاحها از سوی نظامیان ترک تاکید کرده است،

۶) توقف فعالیت شرکت هایی در شمال عراق که به گفته مقام های ترک به حمایت مالی از حزب کارگران مشغول هستند. مقامهای آمریکایی تلاشها و رایزنیهای خود را برای منصرف کردن ترکیه از دست زدن به اقدام نظامی علیه حزب کارگران کردستان در شمال عراق آغاز کردند.

ترکیه با استفاده از چند گزینه توانسته در قبال این اقدام کنگره آمریکا ایستادگی کند:

ـ اول آنکه اجازه استفاده هواپیماهای آمریکایی ازحریم هوایی خود را لغو کند،

ـ دوم: ترکیه استفاده آمریکا از پایگاه هوایی «اینجرلیک» را محدود کند،

ـ سوم: ترکیه حمل و نقل کالا و تجهیزات به عراق از مرزهای خود را قطع کند که با توجه به آنکه ۷۰ درصد از تجهیزات مورد نیاز نیروهای ائتلاف از مرزهای ترکیه وارد عراق می شود; این امر می تواند وضعیت نیروهای آمریکایی در عراق را پیچیده تر از حال کند.

اگر به تلاشهای کاخ سفید در هفته گذشته مبنی بر متقاعد کردن کنگره برای صرف نظر کردن از نسل کشی خواندن کشتار ارامنه توجه کنیم، متوجه می شویم که دولت آمریکا به خوبی از وضعیت خود در عراق و ترکیه آگاهی دارد و به هیچ وجه خواهان از دست دادن موقعیت خود در ترکیه نیست یعنی به عبارت دیگر در مساله کشتار ارامنه و تقابل واشینگتن و آنکارا، ابتکارعمل در دست ترکیه است علاوه براین تهدید کرد که در صورت تصویب نهایی آن توسط کنگره آمریکا، برای عملیات ارسال تجهیزات و سلاح برای نیروهای آمریکایی در عراق با استفاده از فضای ترکیه محدودیت ایجاد خواهد کرد. پایگاه هوایی عظیم اینجرلیک مهمترین قطب تامین تجهیزات نظامی برای عراق محسوب می شود. همچنین آمریکا با استفاده از این پایگاه هواپیماهای بدون سرنشین را به ماموریتهای جاسوسی به همسایگان عراق اعزام می کند.

مقامهای پنتاگون تایید کردند ۷۰ درصد از پشتیبانی هوایی عملیات عراق از طریق پایگاه اینجرلیک انجام می شود. این مقامها اضافه کردند جایگزین کردن پایگاهی دیگر احتمالا در اردن، کویت یا بندر ام القصر عراق برای آمریکا ماه ها طول خواهد کشید. به نظر می رسد ادامه حیات پایگاه اینجرلیک برای آمریکا به تصویب نهایی قطعنامه مربوط به ارامنه توسط مجلس نمایندگان بستگی دارد.

معاون وزیر امور خارجه آمریکا «نیکلاس برنز» به همتای ترک خود گفته است: «اگر می خواهید لایحه نسل کشی ارامنه در کنگره آمریکا تصویب نشود، ترکیه باید در قضیه «کرکوک» (عراق) کوتاه بیاید». یعنی ترکیه اجازه دهد مناطق «ترکمن نشین «شمال عراق، مانند کرکوک و «تل عفر» .... (که مناطق نفت خیز هستند) قبل از اعلام استقلال دولت کرد تحت حمایت آمریکا، ضمیمه بخش کردستان عراق شده، تا در مرحله بعد آمریکا دامنه کردستان مستقل تحت حمایت خود را به مناطق کرد نشین کشورهای همسایه گسترش دهد! مطرح کردن «نسل کشی ارامنه» در پارلمانهای کشورهای اروپایی و آمریکا خود بیانگر یک واقعیت است، بدین معنی که: از آنجایی که ارمنی ها نه در گذشته و نه اکنون ظرفیت و توان جامه عمل پوشاندن مطالبات خود را نداشته و ندارند، لذا مانند گذشته دست به دامن دولتهای امپریالیست غرب شده اند.

آنها با زبان بی زبانی خطاب به دول غربی می گویند: بیایید ترکیه را تکه پاره کنید و سهم ما را بدهید! بی جهت نیست که ناسیونالیستهای افراطی ارمنی، چه در دیاسپورا و چه در ارمنستان، بخاطر محقق ساختن هدف فوق، مدام برطبل کینه و نفرت علیه ترکها می کوبند.

در مورد نقش لابیهای یهودی-صهیونیستی آمریکا در تصویب قطعنامه فوق که ۷ نفر از ۴۸ عضو کمیته امور خارجی نمایندگان مجلس نمایندگان آمریکا یهودی بوده و از حمایتهای لابیهای یهودی و ارمنی برخوردارند، حتی خود رئیس کمیته «تام لانتوس» نیز یهودی است. جالب تر از همه اینکه تام لانتوس عضو شورای هولوکاست ایالات متحده از سال ۱۹۹۶-۱۹۸۹ و ۱۹۹۹ تاکنون می باشد. نماد سیاست خارجی آمریکا که یک کرکس است، لابی یهودی و لابی ارمنی در حکم دو بال برلای این کرکس هستند. همین اعضای کمیته امور خارجی با نفوذ لابی ارمنی و یهودی، جمهوری خودخوانده و جعلی «ناگورنو-قره باغ» را شناسایی کرده و هر ساله کمکهایی به آن اختصاص می دهند.کمیته آیپاک قدرتمند ترین لابی پرنفوذ یهودی-صهیونیستی در آمریکاست که تقریبا تمامی اعضای مجلسین سنا و کنگره آمریکا به نحوی از انحا وامدار آنهاست . این کمیته وظیفه برقراری ارتباطات عمومی و جلب حمایت آمریکایی ها از اسرائیل را برعهده دارد. مقر اصلی آیپاک (ایپک) در کپیتول هیل واشنگتن دی. سی (مقر کنگره) می باشد و این موقعیت، امتیاز ویژه ای را برای دستیابی و دسترسی سهل تر به هرم قدرت به این سازمان داده است.

لابیهای یهودی-صهیونیستی تبدیل به یک جریان قدرتمند در نظام سیاسی آمریکا شده که هیچ کاندیدای دموکرات یا جمهوریخواهی را جرات به چالش طلبیدن آن نیست. آموزش کنگره ایالات متحده در خصوص روابط اسرائیل و آمریکا از مهمترین فعالیت های آیپاک است. به نظر می رسد تصویب این قطعنامه به نوعی بازی سیاسی و باج خواهی آمریکا از ترکیه در شرایط متشنج کنونی با توجه به اهداف ترکیه در قبال منطقه کردستان عراق و روابط به گرمی گراییده ترکیه با ایران می باشد.

در مورد ترکیه، مقامات آمریکایی احساس می کنند که با موفقیت از حمله گسترده ترکیه به کردستان عراق حد اقل تا موقعی که بوش در ۵ نوامبر با اردوغان در واشینگتن دیدار می کند، جلوگیری کرده اند. درست در زمانی که مقامات حکومت به این باور رسیده اند که یک عراق نسبتا با ثبات در دسترس آنها قراردارد، تنشهای روزافزون با ترکیه هشداردهنده شده اند. در درون شورای امنیت ملی ایالات متحده چندین احتمال وقایع تیره و تاریک ازجمله، دخالت نیروهای منطقه ای مانند ایران و سوریه، از هم پاشی ثبات در کردستان عراق، قطع جریان صادرات نفت و تشنج در کرکوک مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد. یک تحلیلگر سازمانهای اطلاعاتی آمریکا موقعیت فعلی را با «ماه آگوست سال ۱۹۱۴» درست پیش از بروز جنگ جهانی اول قابل مقایسه می داند. «یک جرقه کوچک می تواند باعث و بانی جنگ منطقه ای شود». مقامات شورای امنیت ملی نیز عواملی برای میانه روی را که محتمل است از بروز بدترین احتمال ممکن جلوگیری کند پیدا کرده اند. آنها براین باورند که ترکیه در پی وارد آوردن ضربه به حزب پ.ک.ک. است و در عین حال خواهان اشغال درازمدت کردستان عراق نیز نیست. بنابراین، ترجیح ترکیه به بمباران هوایی و با توپخانه و عملیات نیروهای ویژه است. فرا تر از این، دخالت سطح بالای دولت ایالات متحده در مورد معتدل کردن واکنش محتمل ترکیه دستاوردهایی داشته است. ولی حکومت ایالات متحده در این سیاست متفق القول نیست. باور عمده این است که مسوولین مرتبط با معاون رئیس جمهور دیک چنی استدلال می کنند که حمله واکنشی ترکیه علیه عواملی که سربازان آن کشور را به قتل می رسانند مشروع و قانونی است.

چنانچه ترکیه به حمله دست بزند، آنها استدلال خواهند کرد که ایالات متحده هم باید علیه پایگاههای جنگجویان غیر نظامی عراقی در خاک کشورهای همسایه جایی که به آنها آموزش داده می شود وارد عمل شود. مقامات شورای امنیت ملی آمریکا این استدلالها را رد می کنند ولی این امر گویای آنست که چگونه بحران می تواند اوج گرفته و به مساله ای بزرگتر تبدیل شود. از این که میزان خطر ژئوپولیتیک منطقه بالا رفته شک و شبهه ای وجود ندارد، اما، شواهد نشان می دهد که فعلا وقوع هرج و مرج گسترده منطقه ای غیرمحتمل است.

نویسنده : نادعلی بای