ضعف منابع انسانی مانع بزرگ توسعه اقتصاد دوبی

اقتصاد دوبی در سالهای اخیر با سرعت بسیار زیادی رشد كرد و سبب شد تا این شهر نسبتا كوچك جهان به یكی از بزرگترین مراكز تجاری دنیا بدل شود به گزارش مدرسه بازرگانیIMD كشور سویس در سال ۲۰۰۵ دوبی از نظر عملكرد اقتصادی رتبه ششم را در جهان داشته است

اقتصاد دوبی در سالهای اخیر با سرعت بسیار زیادی رشد كرد و سبب شد تا این شهر نسبتا كوچك جهان به یكی از بزرگترین مراكز تجاری دنیا بدل شود‌. به گزارش مدرسه بازرگانیIMD كشور سویس در سال ۲۰۰۵ دوبی از نظر عملكرد اقتصادی رتبه ششم را در جهان داشته است. در این سال دوبی بعد از كشورهای ایالات متحده امریكا، لوكزامبورگ، چین، هنگ كنگ و سنگاپور بهترین عملكرد اقتصادی را داشته است .در این گزارش تحقیقی كه با نام رقابت جهانی انجام شد ۶۰ كشور جهان مورد بررسی قرار گرفتند و در میان آنها امریكا اقتصادی با بالاترین قدرت رقابت، بیشترین درجه سهولت تجارت ، سیاستهای مالی مناسب، مدیریت اقتصاد عمومی مناسب و تطابق سیاستهای دولت با تغییرات و تحولات اقتصاد معرفی شد .

در این گزارش تحقیقی برای تعیین میزان قدرت رقابت كشورهای مختلف چهار فاكتور مد نظر قرار گرفت كه این چهار فاكتور عبارتند از: عملكرد اقتصادی ، كارایی دولت ، كارایی بازار تجاری، رشد زیرساختهای اقتصادی و صنعتی .

دوبی كه تنها شهر مورد بررسی میان این ۶۰ كشور بود رتبه هفدهم را از نظر قدرت رقابت در جهان كسب كرد. پژوهشگران این مركز ضمن اشاره به عملكرد مناسب اقتصاد دوبی و قرار گرفتن آن در رتبه ششم در مورد دلیل سقوط این اقتصاد در بازار رقابتی تا رتبه ۱۷ می‌گویند: دوبی از نظر زیرساختی بسیار ضعیف است .از جمله فاكتورهای مهمی كه در تعیین میزان رشد یافتگی زیرساختهای اقتصادی و صنعتی یك كشور بررسی شد وضعیت آموزشی، بهداشتی و شمار افراد تحصیلكرده، زیرساختهای تكنولوژیكی و زیرساختهای علمی بود. دوبی از نظر زیرساختهای اقتصادی، صنعتی و شهری رتبه ۱۶ را در میان ۶۰ كشور مورد بررسی داشت. این در حالی است كه امارات متحده عربی از لحاظ زیر ساختی رتبه ۳۲ را داشته است .كارایی تجاری این شهر واقع در كشور امارات متحده عربی در میان تمام كشورهای مورد بررسی رتبه ۲۱ و كارایی دولت آن رتبه ۹ را داشت .دوبی از نظر كارایی دولت و عملكرد اقتصاد درزمره برترین‌های جهان است. اصلی‌ترین دلیل عملكرد مناسب اقتصاد دوبی در سالهای اخیر ایجاد فضای تجاری دوستانه و سرمایه‌گذاری یا خدمات رسانی با ارزش افزوده بسیار بالا در این منطقه است.

در گزارش مدرسه بازرگانی IMD آمده است: دوبی از نظر منابع انسانی بسیار ضعیف است. این شهر ۲۰ درصد از كل جمعیت امارات متحده عربی و ۱۰ درصد از نیروی كار این كشور را در خود جای داده است. در این شهر میزان تحصیلات پایین است و حتی نیروی كار این سرزمین مهارت لازم برای فعالیت در یك بخش صنعتی را هم نیاموخته‌اند. روشن است این مساله سبب كاهش بهره‌وری اقتصادی و صنعتی می‌شود. بدون تردید ضعف مهارتهای مدیریتی عاملی بسیار مهم برای عدم رشد زیرساختهای انسانی در سالهای اخیر است.

دوبی از نظر سهولت فعالیت تجاری و اقتصادی رتبه پنجم، میزان اشتغال رتبه دوم، سیاستهای مالی رتبه اول، وضعیت عمومی اقتصاد رتبه نهم، بازار كار و تحرك آن رتبه هشتم، تناسب سیاستهای دولت با تغییرات اقتصادی منطقه رتبه سوم را دارد. این شهر بزرگ تجاری جهان از نظر مدیریت اقتصاد عمومی رتبه چهارم را دارد كه با توجه به سیاستگذاری‌های تازه تا دو سال آینده بهبود قابل توجهی را در این بخش تجربه خواهد كرد. دوبی از نظر قدرت اجرایی تصمیمات دولت و اثر بخشی آنها در كنترل اوضاع رتبه پنجم را به خود اختصاص داده است.

با وجود اینكه هم اكنون اقتصاد دوبی از نظر عملكرد رتبه ششم این تحقیق را كسب كرده است اما هنوز پتانسیل و فضای زیادی برای رشد داردكه بهره‌گیری از اینها برای افزایش نرخ رشد اقتصادی و بهبود زیر ساختها سبب تبدیل ارتقای موقعیت اقتصادی دوبی از نظر قدرت رقابت در جهان خواهد شد.این مركز در بخشی از گزارش خود راههای افزایش بهره وری اقتصادی دوبی و تبدیل شدن آن به یك اقتصاد بزرگ با قدرت رقابت بالا را به دست آورده است كه بخشی از آن را در زیر می‌خوانید:

ایجاد فعالیتهایی با ارزش افزوده بالا می تواند سیر رشد و توسعه اقتصادی این مركز تجاری جهان را سرعت بخشد. از طرف دیگر توسعه واحدهای اقتصادی و تجاری كوچك و متوسط و تبدیل كردن آنها به مهره‌های قدرتمند، ایجاد زیرساختهای درجه اول كه با كمك تكنولوژی پیشرفته جهان و متدهای حداقل كردن هزینه، توسعه آموزش و علم در منطقه و تشویق جوانان به یادگیری علوم روز دنیا و مهارتهای مدیریتی و فنی می‌تواند زمینه را برای رشد بیشتر این اقتصاد و افزایش قدرت رقابت آن فراهم كند. مهمترین پیشنهاد این مركز توسعه آموزش و فرهنگ علم‌طلبی در منطقه است كه سبب ایجاد مدیران و متخصصان كارآزموده و توسعه صنایع در دوبی خواهد شد.

طی یك دهه گذشته امارات از نظر نسبت جذب توریست به تولید ناخالص داخلی رتبه اول را در جهان داشته است. نرخ بالای توریست‌پذیری امارات به خصوص دوبی سبب شده است تا ضعف زیر ساختهای اقتصادی و انسانی این كشور را با چالشهای بسیار زیادی روبرو كند و دولت برای مقابله با آنها طرحهای مختلفی ارایه داد. یكی از این طرح ها افزایش سرمایه‌گذاری در بخشهای فرودگاهی و مراكز تجاری در كنار توسعه مراكز و موسسات آموزشی است.

مقامات دولت دوبی عقیده دارند این منطقه باید از وابستگی خود به بخش خدماتی بكاهد و درصدد توسعه بخشهای تولیدی و صنعتی برآید. خالد الكاصم، مسوول دفتر برنامه ریزی و توسعه اقتصادی دوبی می‌گوید: دوبی نیاز دارد تا سرمایه گذاری های بیشتری در بخش های تكنولوژیكی و تولیدی انجام دهد و از وابستگی خود به بخش خدمات به خصوص صادرات مجدد تولیدات كشورهای دیگر بكاهد.وی در مصاحبه‌ای كه برای اعلام رتبه هفدهم دوبی از نظر قدرت رقابت در میان ۶۰ كشور جهان ترتیب داده شده بود گفت: ما برای افزایش ارزش افزوده اقتصاد خود موظفیم سرمایه گذاری بیشتری برای استفاده از تكنولوژی روز دنیا و آموزش كنیم و فعالیتها را از راستای كار بر به راستای تكنولوژی بر یا سرمایه بر تبدیل نماییم .

قدرت بالای اقتصادی دوبی زمینه مناسبی برای رفع ضعفها فراهم كرده است.برای مثال در سالهای اخیر نرخ بیكاری در دوبی صفر بوده است و نیروی كار برای بهبود اقتصاد شهر و كشور خود بسیار انعطاف‌پذیر هستند.در این كشور و به خصوص در شهر توریستی و تجاری دوبی سرمایه‌گذاران و شاغلان از پرداخت مالیات معاف هستند و همین مساله شمار زیادی از موسسات بازرگانی را جذب كرده است.در واقع زمانی كه در اقتصاد ۳۲ میلیارد دلاری دوبی پروژه‌‌هایی به ارزش ۲۰۰ میلیارد دلار در حال اجرا باشد هیچ كس اقتصاد را برای احساس راحتی و آرامش در این شرایط و عدم تمایل به تغییر محكوم نمی كند. مسلم است كه عمر قرار گرفت دوبی در رتبه هفدهم لیست رقابت جهانی زیاد طول نمی كشد و ما در سالهای نه چندان دور شاهد رشد بیشتر این اقتصاد و قدرت رقابت بالاتر آن در جهان خواهیم بود.

مقامات دوبی كه در انجام این تحقیق با مدرسه بازرگانی IMD همكاری كرده اند معتقدند نتایج تحقیق به آنها كمك می‌كند تا مسیری كه موجب رشد اقتصاد دوبی می شود را بهتر تعیین كنند و با سرعت بیشتری موجب رشد و توسعه زیر ساختهای شهری و اقتصادی شوند.این تحقیق نقاط ضعف اقتصاد دوبی را نشان می دهد و به دولت كمك می كند تا سریعتر برای بر طرف كردن آن اقدام كنند زیرا تشخیص، بخش اعظم اصلاحات است.

مونا مشهدی رجبی