دنیای هزار رنگ فرش های ماشینی

اگر چه طی سال های اخیر کف پوش های ساختمانی مدرن نظیر پارکت, لمینیت و محبوبیت زیادی یافته اند, اما ورود این کف پوش ها بازار قدیمی ترین کف پوش ها فرش را بی رونق نکرده است

اگر چه طی سال‌های اخیر کف‌پوش‌های ساختمانی مدرن نظیر پارکت، لمینیت و... محبوبیت زیادی یافته‌اند، اما ورود این کف‌پوش‌ها بازار قدیمی‌ترین کف پوش‌ها (فرش) را بی‌رونق نکرده است. فرش‌هایی که به خانه رنگ و آب می‌دهند و در انواع گوناگون و با قیمت‌های گوناگونی به بازار عرضه شده‌اند. در این بین به دلیل قیمت گران فرش‌های دستبافت، نمونه‌های ماشینی که قیمت ارزان و تنوع بالایی از لحاظ طراحی و رنگ دارند مورد توجه اکثر خریداران و به ویژه جوانان قرار گرفته است. با توجه به این موضوع ما در این بخش به مقوله فرش ماشینی پرداخته‌ایم. اگر به این موضوع علاقه‌مندید این مطلب را بخوانید:

● تاریخچه فرش ماشینی در ایران

تاریخچه پیدایش فرش ماشینی در کشورمان نشان می‎دهد که این محصول در ایران عمری حدود۴۰ سال دارد.

ابتدای دهه ۵۰ اولین فرش ماشینی تولید داخل در کارخانه مخمل و ابریشم کاشان توسط ماشین‎های مخمل بافی ژاکارد و با الیاف مصنوعی براق و پرز نسبتا کوتاه و وزن سبک، بافته و روانه بازار شد. همزمان با آن عده‎ای از تجار، فرش‎هایی با همین مشخصات و تا حدی مرغوب‎تر از کشور بلژیک وارد بازار ایران کردند و سلیقه ایرانی را با پدیده فرش ماشینی آشنا کردند.

با مشاهده استقبال نسبتا مطلوبی که مردم از فرش ماشینی به عمل آوردند صاحبان گروه صنعتی بهشهر (خاندان لاجوردی) اقدام به تاسیس شرکت بزرگی به نام شرکت صنایع کاشان (فرش راوند) کردند که فعالیت آن در زمینه تولیدات مواد مرتبط با فرش و همچنین خود فرش ماشینی بود و اولین محصول آن در سال ۱۳۵۳ به بازار عرضه شد.

این محصول با نمونه‎های قبلی کاملا متفاوت و شباهت‎های زیادی به فرش دستباف داشت که به ویژه نوع پشمی آن بسیار مورد اقبال عمومی قرار گرفت. متعاقب آن شرکت‎های دیگری از جمله شرکت شهباف که بعدها به فرش گیلان تغییر نام داد و همچنین شرکت‎های فرش پارس و مولن روژ (نقش ایران) و فرش اکباتان تاسیس و به رقابت پرداختند. این امر تا اواخر سال ۵۷ به طور معمول ادامه داشت و شرکت‎های بزرگ تولیدکننده فرش با هم در حال رقابت بودند.

در سال ۵۷ تعدادی از متخصصان صنعت نساجی و دست‎اندرکاران صنعت فرش ماشینی و همچنین پاره‎ای از کارخانه‎داران که تا آن زمان در رشته‎های دیگر نساجی فعال بودند به فکر ایجاد واحدهای جدید فرش ماشینی افتادند و کارخانه‌هایی از قبیل قالی سلیمان، فرش مشهد، فرش شیراز (دناژ)، فرش مازندران، فرش باستان و ستاره کویر و تعدادی دیگر در گوشه و کنار کشور و با ماشین‎های مربوط به آن زمان مثل وندویل ALD۶۱ و AL۱ و TEXTIMA شروع به کار کردند و از همین جا سیر تحول فرش ماشینی در بخش خصوصی و توقف یکی پس از دیگری کارخانجات بزرگ موجود تحت پوشش دستگاه‎های دولتی آغاز شد. با انتقال تدریجی متخصصان شاغل در کارخانه‎های بزرگ به کارخانه‎های نوپا رقابت جدیدی در زمینه تولید فرش ماشینی در میان واحدهای بخش خصوصی در گرفت، ولی تحول اساسی در صنعت فرش ماشینی در کشور از سال ۶۵ شروع شد که این سیر تحول موجب ایجاد بیش از ۱۶۰۰ واحد کوچک و بزرگ تولیدکننده فرش شد که در حال حاضر مشغول رقابتند.

● انواع فرش ماشینی

فرش ماشینی توسط ماشین‌آلات مختلفی و در جنس‌های آکریلیک یا BCF و مخلوطی از این دو، یا الیاف جدید ابریشم مصنوعی (پلی استر) تولید می‌شود. البته فرش‌های ۱۰۰ درصد آکریلیک دارای کیفیت و قیمت بالاتری هستند؛ ولی فرش‌های ابریشم مصنوعی در حال حاضر به دلیل عدم‌پرزدهی و شست‌وشوی بسیار آسان و ثبات و درخشندگی بالا در بازارهای جهانی به‌عنوان بهترین کفپوش مورد توجه قرار گرفته است.

همچنین فرش‌ها بر اساس شانه به ۳۵۰ - ۴۴۰ - ۵۰۰ و ۷۰۰ شانه تقسیم می‌شوند. تراکم فرش‌ها نیز می‌تواند براساس نوع ماشین و شانه بین ۷۰۰ تا ۳۵۰۰ باشد.

فرش‌های ماشینی از لحاظ طرح نیز به گروه‌های گوناگونی تقسیم می‌شوند که اگر از فرش‌هایی با طرح‌های فانتزی و کودکانه و ... بگذریم به طور کلی فرش ماشینی در انواع نقش ماهی، ترنج و فرش‌های افشان موجودند.در توضیح این فرش‌ها باید بگوییم که فرش‌های افشان که از طرح‌های محبوب بازار است، به علت نداشتن ترنج، محیط خانه را بزرگ‌تر نشان می‌دهد. گل‌ها در فرش‌های افشان می‌تواند ریز یا درشت باشد. فرش‌های ترنج‌دار هم تنوع بسیار زیادی دارند و عمده فرش‌ها را شامل می‌شوند. فرش‌های ترنج‌‌دار برای سالن‌هایی که ترنج آن در معرض دید باشد مناسب است، خصوصا اگر لوستر سالن پذیرایی بر بالای ترنج فرش قرار گیرد. فرش‌های ماهی هم دارای طرح‌های ریز هستند؛ بنابراین چرک‌تابند. رنگ‌های سرمه‌ای و گردویی این دسته فرش‌ها طرفدار بیشتری دارد.

● درجه‌بندی فرش‌های ماشینی

۱- ماشینی درجه یک:

تکرار سیلندر نداشته باشد.

اندازه نقشه کامل و بدون عیب باشد.

اختلاف طول فرش در مقایسه با استاندارد تا ۵ درصد ± باشد.‏

مقدار آهار مصرفی در متر مربع قالی مطابق استاندارد باشد.‏

اختلاف ارتفاع خواب تا ۱۰ درصد ± باشد.‏

ارتفاع در سطح قالی یکسان باشد.‏

تیغ‌خوردگی نداشته باشد.‏

نخ خواب اضافی نداشته باشد.‏

خواب سوختگی نداشته باشد.‏

پارگی نخ خواب سرتاسری نداشته باشد.‏

پارگی و سوراخ نداشته باشد.‏

حداکثر ۵ سانتی‌متر رفوی غیرقابل رویت داشته باشد.‏

وصله نداشته باشد.‏

پارگی تار نداشته باشد.‏

اشتباه طراحی نداشته باشد.‏

خرابی کارت ساده‌بافی نداشته باشد.‏

قلاب خوردگی در پشت قالی نداشته باشد.‏

ریشه و زیگزاگ بدون عیب باشد.‏

۲-ماشینی (درجه ‏SI‏) :

تکرار سیلندر حداکثر دو کارت یا یک سانتی‌متر داشته باشد.‏

اندازه نقشه کامل باشد.‏

زیردست قالی خوب باشد.‏

اختلاف طول قالی در مقایسه با استاندارد تا ۵ درصد باشد.‏

مقدار آهار مصرفی در متر مربع قالی مطابق استاندارد باشد.‏

اختلاف ارتفاع خواب تا ۲۰ درصد داشته باشد.‏

ارتفاع خواب سطح قالی تا ۲۰ درصد نایکنواختی نشان می‌دهد.‏

تیغ‌خوردگی نداشته باشد.‏

کسری خواب در زمینه ساده حداکثر ۳ میلی‌متر و در زمینه طرح‌دار حداکثر ۵ میلی‌متر داشته باشد.‏

خواب سوختگی نداشته باشد.‏

حداکثر تا ۴ ردیف پارگی نخ خواب سرتاسری داشته باشد.‏

پارگی و سوراخ نداشته باشد.‏

حداکثر ۱۰ سانتی‌متر رفو داشته باشد.‏

وصله نداشته باشد.‏

روزدگی آهار نداشته باشد.‏

پارگی نخ تار نداشته باشد.‏

حداکثر تا ۳ ردیف اشتباه طراحی داشته باشد.‏

حداکثر تا ۳ ردیف کارت در جاهای مختلف خرابی کارت ساده بافت داشته باشد.‏

حداکثر سطح پشت قالی قلاب خوردگی داشته باشد.‏

ریشه و زیگزاگ بدون عیب باشد.‏

۳-ماشینی (درجه ‏S۲‎‏) :

حداکثر ۵ سانتی‌متر یا ۱۰ کارت تکرار سیلندر داشته باشد.‏

جابه‌جایی نقشه خیلی کم داشته باشد.‏

زیردست قالی قابل قبول باشد.‏

اختلاف طول قالی در مقایسه با استاندارد تا ۱۰ درصد باشد.‏

مقدار آهار مصرفی در مترمربع در مقایسه با استاندارد قابل قبول باشد.‏

حداقل ارتفاع خواب ۴ میلی‌متر باشد (در صورتیکه اختلاف ارتفاع خواب داشته باشد)‏.

ارتفاع خواب سطح قالی تا ۵۰ درصد نایکنواختی نشان بدهد.‏

تیغ خوردگی کمی داشته باشد.‏

حداکثر یک سانتی‌متر در عرض کسری خواب داشته باشد.‏

حداکثر ۱۰ خط سرتاسری نخ خواب اضافی داشته باشد.‏

خواب سوختگی کم داشته باشد.‏

حداکثر ۱۵ سانتی‌متر رفو داشته باشد.‏

وصله نداشته باشد.‏

روزدگی آهار کم داشته باشد.‏

حداکثر ۵ سانتی‌متر پارگی نخ تار داشته باشد.‏

حداکثر تا ۶ کارت در جاهای مختلف خرابی کارت ساده بافت داشته باشد.‏

حداکثر پشت قالی قلاب خوردگی داشته باشد.‏

ریشه و زیگزاگ عیب کمی داشته باشد.‏

۴-ماشینی (درجه ۳‏S‏):‏

بیش از ۱۰ کارت یا ۵ سانتی‌متر تکرار سیلندر داشته باشد.‏

جابه‌جایی نقشه زیاد داشته باشد.‏

زیردست قالی قابل قبول باشد.‏

اختلاف طول در مقایسه با استاندارد تا ۳۵ درصد ± باشد.‏

مقدار آهار مصرفی در متر مربع قالی در مقایسه با استاندارد قابل قبول باشد.‏

در صورت وجود اختلاف ارتفاع خواب، حداقل ارتفاع خواب ۴ میلی‌متر باشد.‏

ارتفاع خواب سطح قالی تا ۵۰ درصد نایکنواختی نشان بدهد.‏

تیغ خوردگی کم داشته باشد.‏

بیش از یک سانتی‌متر در عرض کسری خواب داشته باشد.‏

بیش از ۱۰ خط سرتاسری نخ خواب اضافی داشته باشد.‏

خواب سوختگی زیاد داشته باشد.‏

بیش از هفت ردیف پارگی نخ خواب سرتاسری داشته باشد.‏

پارگی و سوراخ نداشته باشد.‏

بیش از ۱۵ سانتی‌متر رفو داشته باشد.‏

وصله کم داشته باشد.‏

روزدگی آهار داشته باشد.‏

بیش از ۵ سانتی‌متر پارگی نخ تار داشته باشد.‏

بیش از ۶ ردیف اشتباه طراحی داشته باشد.‏

بیش از ۶ ردیف در جاهای مختلف خرابی کارت ساده بافت داشته باشد.‏

سرتاسر پشت قالی قلاب خوردگی داشته باشد.‏

ریشه و زیگزاگ عیب کمی داشته باشد.‏

در مورد نخ اضافی بین دو حاشیه اگر حتی با کمبود یک نخ، نقشه به هم بخورد قالی درجه یک و نیم یا دو می‌شود.‏

همچنین به یاد داشته باشید که قالی‌هایی که عرض آنها ۵ سانتی‌متر نسبت به استاندارد کمتر باشد، درجه ۵ (درجه ۵‏S‏) شناخته شده و جزو ضایعات محسوب می‌شوند.‏

● نگهداری از فرش

فرش را در محیط‌های مرطوب قرار ندهید. رطوبت دشمن فرش است.

در صورت ریختن هر مایعی بر روی فرش سریعا نسبت به تمیز کردن فرش و رفع لکه اقدام کنید.

فرش را در نزدیکی بخاری و منابع حرارتی قرار ندهید.

اگر فرش شما روی سرامیک حرکت می‌کند، از ترمز فرش کمک بگیرید.

رول کردن فرش، هنگام جابه‌جایی و نگهداری بهتر از تا کردن فرش است.

اشیای سنگین مانند مبل، کمد و میزناهارخوری را حتی الامکان روی فرش قرار ندهید. اگر مجبور به این کار هستید اولا از در زیر پایه‌ها از یک قطعه طلق، فوم فشرده و یا موکت چندلا استفاده کنید. ثانیا هر چند وقت یک‌بار این وسایل را جابه‌جا کنید.

بـه صـورت هفتـگــی فــرش را جـــارو کنید.

فرش‌را هر شش‌ماه یک‌بار سر و ته کنید. این کار سایش فرش را به تعویق می‌اندازد.

فرش را در معرض تابش نور خورشید قرار ندهید.

برای شست‌وشوی فرش از شرکت‌های معتبر کمک بگیرید. بهترین وقت برای شست‌وشو اواخر بهار و تابستان است.