کشیدن دندان

دندان ها به علل مختلفی کشیده می شوند پوسیدگی دندان که به حدی ساختار دندان را تخریب نموده که قابل ترمیم نباشد, فراوان ترین علت کشیدن دندان هاست

کشیدن دندان به عبارتی خارج کردن دندان از دهان می‌باشد.

دندان‌ها به علل مختلفی کشیده می‌شوند. پوسیدگی دندان که به حدی ساختار دندان را تخریب نموده که قابل ترمیم نباشد، فراوان‌ترین علت کشیدن دندان‌هاست.

دندان‌های نهفته ودندان‌های عقل مشکل‌ساز، به همراه دندان‌هایی که جهت درمان ارتدنسی کشیده می‌شوند نیز علت دیگرخارج نمودن دندان‌ها می‌باشد.

● تاریخچه:

خارج نمودن دندان‌ها جهت درمان بیماری‌های مختلفی مورد استفاده قرارگرفته همچنین این پدیده به عنوان شکنجه نیز به کار گرفته شده است.

قبل ازکشف آنتی‌بیوتیک‌ها، آبسه‌های مزمن‌دندان ارتباط تنگاتنگی با مشکلات بهداشتی مختلف داشته‌اند. بنابراین خارج نمودن دندان مبتلادر شرایط بیماری‌های مختلف یک درمان متداول بوده است. وسایلی که جهت خارج نمودن دندان به کارمی‌رود تاریخچه‌ی‌ چند صد ساله دارد.

در قرن چهاردهم میلادی شخصی به نام «گای دوکولیاک» (Guy de chauliac) وسیله‌یی به نام پلیکان دندانی اختراع کرد که تا اواخر قرن هجدهم مورد استفاده قرار می‌گرفت که بعداً این وسیله با ابزار دیگری به نام کلید دندانی جانشین گردید، که خود این وسیله نیز در قرن بیستم با فورسپس‌های مدرن امروزی خارج نمودن دندان‌ها بستگی به بیماران داشته و انواع دندان‌ها دارای مشکلات بسیار زیادی می‌باشد، بنابراین ابزارهای کشیدن دندان برای شرایط مخصوص به خود ازتنوع زیادی برخودار می باشد.

● علل خارج نمودن دندان:

شایع‌ترین علت کشیدن دندان خرابی دندان در اثر پوسیدگی یا شکستگی می‌باشد، سایر مواردی که ممکن است باعث کشیدن دندان گردند به قرار زیر می‌باشد:

۱) دندان‌های اضافه‌یی که سد راه رویش دندان‌های دیگر می‌گردند.

۲) بیماری‌های پیشرفته‌ی ‌لثه‌ که بافت نگهدارنده‌ی دندان را درگیر می‌کنند.

۳) پوسیدگی خیلی شدید دندان و یا عفونت‌لثه‌

۴) در موارد ارتدنسی

۵) نبودن فضای کافی جهت رویش دندان عقل (دندان عقل نهفته)

۶) در مورد رادیوتراپی هنگامی که در ناحیه‌ی سر و گردن انجام می‌گیرد ممکن است نیاز به کشیدن دندان‌ها باشد.

● انواع خارج نمودن دندان‌ها:

کشیدن دندان معمولاً به دو گروه ساده و نیاز به جراحی طبقه‌بندی می‌گردد. خارج نمودن نوع ساده با بی‌حسی موضعی انجام گرفته و دندان در محوطه‌ی دهان قابل رؤیت می‌باشد. در این نوع کشیدن دندان از وسایل ساده‌یی جهت بالا آوردن دندان (الواتور) و گرفتن و بیرون آوردن دندان (فورسپس) استفاده می‌شود که با حرکات جلو و عقب بردن فورسپس لیگامان‌های پیرامون دندان پاره شده و استخوان آرواره به اندازه‌ی کافی باز می‌گردد و دندان لق شده و خارج می‌گردد.

در روش دوم یعنی جراحی، دندانی که به راحتی قابل دسترسی نمی‌باشد خارج می‌گردد. مثل مواردی که تا زیر لثه‌ دندان شکسته شده ویا کامل رویش نیافته باشد.

در روش جراحی، دندانپزشک با کنار زدن بافت نرم و استخوانی که دندان را پوشانیده آن ‌را خارج می‌کند و این کار ممکن است همراه با خارج کردن مقداری استخوان اطراف ویا روی دندان به وسیله‌ی فرز و یا ابزار دستی (استئوتوم) صورت پذیرد.

ندرتاً ممکن است جهت سهولت خارج نمودن دندان نهفته آن را به چند قطعه تقسیم کرد.

● عوارض ومشکلات:

۱) عفونت:

اگرچه شایع‌ نیست ولی امکان بروز آن می‌باشد. دندانپزشک باید با توجه به شرایط بیمار قبل و یا بعد از بیرون آوردن دندان استفاده ازآنتی‌بیوتیک رامد نظر داشته باشد.

۲) خونروی طولانی:

دندانپزشک ازعلل مختلفی که ممکن است باعث خونروی بعد ازعمل گردندآگاه است. اگرچه تا ۴۸ ساعت بعد از کشیدن دندان امکان وجود خونابه (خون«بزاق) وجود دارد.

۳) تورم:

اغلب بستگی به شدت عمل جراحی در موقع بیرون آوردن دندان دارد که ممکن است یک تورم کوچک و یا خیلی بزرگ باشد. مثلاً در یک فلپ به جای اینکه بافت پریودنت کنار زده ‌شود پاره گردد، باید در انتظار تورم زیادی بود. همچنین در مواردی که قسمتی از استخوان به وسیله‌ی فرز برداشته می‌شود نیز احتمال بروز تورم زیادی می‌رود.

۴) بازشدگی سینوس:

در موارد کشیدن دندان‌های کرسی بزرگ فوقانی اتفاق می‌افتد (در موارد کرسی کوچک بالا)، سینوس فک بالا درست در بالای ریشه‌ی دندان‌های مولر و پرمولر فک بالا قرار دارد، که به وسیله‌ی تیغه‌ی استخوانی نازکی از یکدیگر جدا می‌گردند.

در اشخاص مختلف و دندان‌های مختلف ضخامت آن فرق می‌کند. در بعضی موارد این تیغه وجود نداشته و ریشه‌ی‌ دندان داخل سینوس قراردارد. امکان خارج شدن این تیغه‌ی‌ استخوانی همراه با دندان و یا سوراخ شدن آن هنگام جراحی وجود دارد. دندانپزشک می‌تواند قبل از عمل این نکته را به بیمار تذکر بدهد. هرگاه غشای داخلی سینوس نمایان گردد ویا این غشاء سوراخ شود، نحوه‌ی درمان آنها با هم فرق می‌کند.

به هرحال می‌توان با گذاشتن مواد قابل جذب مثل ژلافوم در داخل حفره‌ی محل کشیدن دندان‌ها، فرصتی برای تشکیل نسج گرانولاسیون فراهم نمود.

تجویز آنتی‌بیوتیک همراه با داروی دکونژستان درطول دوره‌ی بهبودی نباید فراموش شود.

۵) آسیب عصبی:

که احتمالاً در مورد دندان‌های عقل ممکن است بروز کند و یا کلاً در هر دندانی که عصب در نزدیکی محل جراحی قرار داشته باشد بروز می‌کند. دو عصب احتمال درگیری بیشتری را دارند (سمت چپ و سمت راست).

▪ عصب دندانی تحتانی که درهر طرف دندان‌های فک پایین را عصب می‌دهد.

▪ عصب زبانی (شاخ ماندیبولار عصب سه شاخه) که در هر طرف نصف زبان و لثه‌ی سمت زبان را عصب می‌دهد.

این موارد نادر بوده و در اثر فرز کردن نابجای استخوان به وجود می‌آیند و اغلب موقت می‌باشند. می‌توان آنها را به چند دسته تقسیم کرد (تقسیم بندی سدان):

▪ Neurotmesis

▪ Axonotmesis

▪ Neuropraxia

که ممکن است دراز مدت جراحت عصب ایجاد کرده ویا دائمی باشند.

۶) جابجایی:

احتمال جابجایی دندان ویا قسمتی از آن به داخل سینوس وجود خواهد داشت و حتماً باید خارج گردند. در بعضی موارد می‌توان با شستشوی حفره‌ی بین سینوسی به وسیله‌ی سرم دندان شکسته شده را به نزدیک قسمت سوراخ شده‌ی سینوس آورده و بعداً آن را خارج نمود.

درمواقع دیگر می‌توان از تکنیک (کالدول لاک) که به طور خلاصه با ایجاد پنجره در حفره‌ی کافین صورت می‌گیرد، استفاده نمود.

دکتر هلن ساسانیان دندانپزشک