یک وجب جای خصوصی, آنم آرزوست

چند توصیه برای آنان که زندگی خوابگاهی را انتخاب می کنند

آنقدر دغدغه قبولی و شکستن سد کنکور را داری که وقت کمتری برای فکر کردن به مشکلات و مصائب خوابگاه باقی می‌ماند. البته علت دیگری هم وجود دارد آنهم خواب خوش انتقالی گرفتن و جابجایی و دست آخر جمله " یک کارش می‌کنیم و حالا بگذار قبول شویم تا بعد...".

اما وقتی قبول شدی و بعد از ثبت‌ نام وارد مرحله گرفتن خوابگاه و به عبارتی بطن ماجرا شدی به خوبی ملتفت می‌شوی که هیچ راه مفری برای گریز از خوابگاه نیست، مگر انصراف و بخشیدن عطای دانشگاه به لقای خانه و خانواده...

هفته اول انگار آمده‌ای اردو. هرچند همان ابتدا زیستن با ۴ یا ۹ یا ۱۱ نفر در یک اتاق، زندگی ایل نشینی را به ذهنت متبادر می‌کند اما اگر فقط کمی به گپ و گفت و بریز و بپاش با دوستان خود عادت داشته باشی حداقل دو سه روز اول احساس ناراحتی به جز دلتنگی برای خانواده نداری.

با گذشت زمان است که خوش گذشتن زندگی اردویی کم‌کم جای خود را به لایه‌های زیرین این زندگی، که گاه چندان هم خوش نیستند، می‌دهد. تا جایی که استوارترین شخصیت‌ها هم ممکن است در مقابل این مشکلات کم بیاورند. فقط یک عده از افراد می‌توانند زندگی خوابگاهی را تمام و کمال ادامه دهند، کسانی که رگ بی‌خیالی‌شان نسبت به مسائل ورم کرده‌تر از دیگران است. هرچند زندگی خوابگاهی بالاخره بی‌خیالترین افراد را نیز وادار به واکنش‌های مختلف می‌کند. به هر حال توجه افراد به برخی مسائل رایج در خوابگاه‌ها، قبل از ورود و جهت پیشگیری و علاج واقعه قبل از وقوع می‌تواند خالی از لطف نباشد. البته حتما مستحضر هستید آنچه در این گزارش بیان می‌شود مربوط به خوابگاه دخترانه است، یقینا!

ساز ناکوک هم‌اتاقی و روابطی که ...

شاید باورتان نشود اما اصلا نمی‌توانید متصور شوید وقتی روزهای اول شام جلویتان استامبولی می‌گذارند که از بوی بد چربی‌اش تنفس برایتان مشکل می‌شود و هرچه سعی می‌کنید، نمی‌توانید ماهیت گوشت داخل برنج را تشخیص دهید، چه حالی بهتان دست می‌دهد. قول می‌دهم حتی اگر شده برای چند ثانیه با تمام وجود می‌خواهید چمدانتان را ببنیدید و بروید. البته این قول را هم می‌دهم که چمدان شما حداقل به خاطر خوراک و مکان زندگی و ... هیچ گاه جدا به قصد انصراف بسته نمی‌شود.

مشکلاتی نظیر کیفیت غذا و مکان زندگی و شلوغی اتاق تنها بخشی از مصائب است که البته بیشتر از سایر موارد به آن پرداخته شده است. چون اولین صحنه‌ای است که افراد با آن مواجه می‌شوند و در ذهن قبل از ورود به خوابگاه ساخته می‌شود. مشکلات ریز و درشتی وجود دارد که هرچند شاید اساسی نباشند اما مثل تکه گوشتی که لای دندان بماند و هیچ رقمه بیرون نیاید در تمام مدت آزارت می‌دهد، حتی اگر به حضورش عادت کنی.

شلوغی اتاق و هم‌اتاقی‌هایی که با تمام اینکه سعی شده‌است از یک شهر باشند باز هم دارای سلایق مختلف هستند، سفره مشترک، سکوتی که فقط آخر هفته‌ها یافت می‌شود،‌ ساز هم ‌اتاقی‌هایی که قالب مواقع ناکوک نواخته می‌شود و ... تنها بخشی از این مشکلات است.

فرشته صابری که تجربه زندگی خوابگاهی را داشته است درباره زیستن با چند هم‌اتاقی می‌گوید:" این توقع زیادی و فکر محالی است که در خوابگاه بتوانیم برای زندگی کردن شرایط ایده‌آلی را فراهم کنیم. افراد حاضر در اتاق هرچقدر هم مهربان و دلسوز باشند نه می‌خواهند و نه می‌توانند از حق خود به نفع دیگری انصراف دهند. اینکه گاهی مسئول خوابگاه مشخص می‌کند که فرضا ساعت ۱۱ خاموشی است یعنی هم اتاقی من حق دارد ساعت ۱۱ چراغ اتاق را خاموش کند و بخوابد! هرچند که این اتفاق برخلاف میل سایر هم اتاقی‌ها تنها زمانی رخ می‌دهد که پای لج و لجبازی در میان باشد."

وی درباره چاره زیستن مسالمت آمیز با دیگر هم اتاقی‌ها نیز می‌گوید:" این که چطور بتوانیم با هم اتاقی‌ها کنار بیاییم کاملا بستگی به قوانین نانوشته و ناگفته بین افراد دارد که با برخوردهای بین بچه‌ها در ماه اول شکل می‌گیرد؛ اینکه افراد چقدر حاضرند خودشان را گاهی نادیده بگیرند تا پس انداز اخلاقی باشد برای زمانی که خودشان نیاز دارند فرد مقابل از خود گذشتگی به خرج دهد."

وی در این باره تصریح می‌کند:" نکته بسیار مهمی که باید مورد توجه قرار گیرد این است که افراد به اصطلاح نباید در ماه‌های اول تخته گاز بروند. نه افراط و نه تفریط. کسانی که در روزهای اول خواهان اجرای تام قوانین هستند ماههای بعد با شرمندگی مجبور می‌شوند از موضع خود پایین بیایند تا زندگی به کامشان تلخ نشود. آنهایی هم که مهر و محبت مادریشان در ماه اول چنان گُل می‌کند که بی دریغ در حق دوستان خود لطف کرده و تا جایی که از دستشان بر می‌آید کارهای اتاق و حتی کارهای شخصی هم اتاقی‌های خود را انجام می‌دهند، ممکن است پس از مدتی که رفتار متقابلی را مشاهده نکردند دچار سرخوردگی و حزنی عمیق شوند. قبول کنید که محبت بدون دریغ را اول خدا می‌کند و بعد مادر."

● آدم بدون خط قرمز در خوابگاه، خودش خط قرمز است

از تمام مشکلات که بگذریم زندگی خوابگاهی شیرینی‌هایی دارد که بعد فارغ التحصیلی حسابی به مکافات‌هایش می‌چربد و آنچه برایت به جا می‌گذارد خاطرات خوش است. از حق نگذریم خوابگاه آدم‌ها را حسابی بزرگ می‌کند و کلی تجربه برایت می‌آورد تو را از کسانی که این دوران را نگذراندند پخته‌تر و باتجربه تر می‌کند. خوابگاه یاد می‌دهد زودرنج نباشی، وسواس نداشته باشی، سطح توقعت را هم تا سطح یک زندگی ایل نشینی پایین بیاوری. و مهم‌تر از همه اینها کلی آدم مختلف و اخلاق‌های متفاوت می‌بینی و در مقابل رفتار با هرکدام کمی تا قسمتی آب دیده می‌شوی. البته این قسمت آب دیده شدن گاه با کمی تحمل درد و جریحه دار شدن احساسات همراه است.

منیره صادقی نیز با اشاره به تجربیاتی که در ارتباط با هم اتاقی‌ها و تبدیل شدن آنان به دوستان صمیمی برای خود دارد، می‌گوید:" باید برای روابط خودت حد و مرز قائل باشی. هر فردی با هر نوع خُلقی باید ترم اول را با احتیاط سپری کند تا تضمینی باشد برای به سلامت گذراندن دوران زندگی خوابگاهی. در خوابگاه افرادی هستند که آنقدر با هم صمیمی می‌شوند که در یکدیگر کاملا حل می‌شوند. گاه دوستی‌های دو نفره کاملا حالت غیر نرمالی به خود می‌گیرد؛ تنظیم ساعت غذا خوردن و استحمام و اوقات بیکاری و بیرون رفتن تنها بخش ظاهری است که منجر به عدم استقلال افراد و پیشرفتشان می‌شود. اینکه تمام لحظات خود را با فرد دیگری بگذرانی می‌تواند عواقب چندان خوشی نداشته باشد. بوجود آمدن توقع نابجا،‌ نگرانی برای نگه داشتن این رابطه صمیمی و گاه ترس از بوجود آمدن شریک و رقیب از جمله مواردی است که می‌تواند بار روانی زیادی برای افراد داشته باشد."

این درحالی است که به عقیده روانشناسان این گونه ارتباطهای نزدیک و بدون مرز بین دوستان ناشی از کمبود عاطفی افراد در خوابگاه و دوری از خانواده است. محبتی که در خانه توسط افراد متعددی تامین می‌شده، نمی‌تواند به صورت سالم و بدور از استرس توسط دوستان خوابگاهی جبران شود. علاوه بر این موارد ذکر شده نیز زهرا حسنی درباره شکل گیری این روابط در خوابگاه معتقد است: " وقتی در محیط خانواده قرار داریم عاطفه از طرفه پدر مادر و خواهر و برادر تامین می‌شود و روابط دلسوزانه است در حالی که در خوابگاه ممکن است چنین روابطی خیلی هم دلسوزانه نباشد. افراد باید قبل از ورود چارچوب روابط خود را با دیگران مشخص کنند. "

● یک وجب جای خصوصی، آنم آرزوست

بستگی دارد شانس بیاوری یا نه. باور کن این یکی دیگر اصلا دست خودت نیست که خوابگاهت فضای باز داشته باشد یا نه. تو در آن خوابگاه ماندگار شوی یا نه... یکی از معضلات اساسی دانشجویان در خوابگاه نداشتن فضایی است که بتوانند تنها باشند. چه مواقعی که حال و حوصله ندارند و چه مواقعی که می‌خواهند بدون مزاحمت دیگران درس بخوانند.

در بیشتر خوابگاه‌های دولتی چنین امکانی فراهم است البته تنها به مدت دو ترم. اکثر خوابگاههای دولتی دارای فضای باز و راهروهای بزرگ و نمازخانه و سالن مطالعه هستند و افراد می‌توانند علاوه بر فضای تخت خود به مکان‌های دیگری هم برای خلوت کردن با خود دل ببندند. اما مشکل درست وقتی شروع می‌شود که باید بقیه طول تحصیلت را در خوابگاه خصوصی بگذرانی. خوابگاه خصوصی هم یعنی ساختمانی چند طبقه در مرکز شهر. یعنی در هر طبقه ممکن است تنها یک سرویس بهداشتی و حمام وجود داشته باشد و در عوض ۵-۴ اتاق چند تخته که بستگی به ظرفیت دارد. اتاقهایی با معماری آپارتمان‌های مسکونی. یعنی سقفی کوتاه و مساحتی محدود برای تخت‌های دو طبقه.

علاوه بر مشکلات زیستی در فضای تنگ و خفه می‌توان به عدم وجود امکاناتی نظیر کامپیوتر و اینترنت، فضای کافی جهت انجام‌ پروژه‌های عملی و نمازخانه و سالن مطالعه و ... نیز اشاره کرد.

جا دارد به این نکته نیز اشاره کنم که اکثر خوابگاههای خصوصی تحت نظارت مستقیم دانشگاه مربوطه نیست و همین مسئله باعث لجام گسیختگی در کنترل شرایط خوابگاه و اتفاقاتی که در خوابگاه رخ می‌دهد،‌ می‌شود. البته بسیاری از دانشجویان ممکن است در این شرایط اجاره کردن خانه را به زندگی در خوابگاه خصوصی ترجیح دهند که آنهم در جای خود دارای مصائب دیگری است.

با تمام این اوصاف فردی که با شخصیتی محکم و به دور از تزلزل و سلامت روان وارد چنین محیطی می‌شود نه تنها می‌تواند به سلامت این دوران را سپری کرده و بر نکات منفی چیره شود، بلکه می‌تواند شخصی مثبت و اثرگذار در دوستان هم ‌اتاقی خود نیز باشد...