به مناسبت گرامیداشت روز صنعت چاپ انقلاب دیجیتال

روزگاران مدیدی است که انسان ها راز مانایی نسخ خطی را دریافته اند و از هر دستنوشته خود همزاد و یا بهتر بگوییم همزادهایی می آفرینند بشر به مثابه امری غیرممکن نمی توانست برای هر کدام از دست نوشته هایش زمانی طولانی بگذارد

روزگاران مدیدی است که انسان ها راز مانایی نسخ خطی را دریافته اند و از هر دستنوشته خود همزاد و یا بهتر بگوییم همزادهایی می آفرینند. بشر به مثابه امری غیرممکن نمی توانست برای هر کدام از دست نوشته هایش زمانی طولانی بگذارد.

مروری بر تاریخ پیدایش چاپ به ما این مهم را نشان می دهد که چاپ با اتفاقات عظیمی که از ۲۰۰-۳۰۰ سال پیش آغاز شده، همگام بوده است. با چاپ، نوزایی در عرصه تفکر آغاز می شود. اندیشمند از گوشه دنج و کنج تنهایی خود بیرون آمده و اندیشه هایش را در غالب صدها و هزارها بیرون می دهد. دنیای خصوصی و تفکرات فردی، عرضه عمومی به خود گرفته و از این جاست که چاپ همانند عکاسی که در ابتدای ورودش بسیاری مفاهیم را تغییر داد، سرنوشت جهان را گونه ای دیگر رقم زد.

چاپ و عکاسی به مثابه هم هر دو همزادی از یک چیز می آفرینند. دیگر شکسپیر را تنها چند نفر نمی خوانند بلکه همه از آن حماسه های ادبی در قفسه کتابخانه هایشان دارند. در آغاز قرن بیستم و هم زمان با اتفاقات شگرفت و تحولاتی که در جهان رخ داد، چاپ نیز در عرصه انقلاب دیجیتال نقش مهمی را ایفا کرد. از ۱۷۹۸ تا ۱۹۶۰ سالیان زیادی نمی گذرد. لیتوگرافی یا همان چاپ شیمیایی جای خود را به چاپ روتاری می دهد.

چاپ به عنوان یک صنعت نگریسته می شود و از دل آن ایده مهمی که همه سیاست ها و شاخه های اقتصادی به آن وابسته است بیرون می آید و آن تبلیغات و بیان تجسمی آن، یعنی گرافیک است.

در عصر مدرن هجمه تبلیغاتی همه جا را فرا می گیرد. بسته های تبلیغاتی وارد منازل می شود و تا کوچکترین شی براساس تبلیغات به گوش ما رسیده و به چشم آشنا می آید و همه این ها مدیون صنعت چاپ است.

در مفاهیم مدرن، جهان به «دهکده جهانی» تغییر نام می دهد و مهم ترین دلیل آن ارتباطات است.

روزنامه، نخستین رسانه بشری است و حال، فرض کنید که چاپ وجود نداشت. پس بی گمان چاپ یکی از دلایل اعظم وجود عصر مدرن می تواند باشد. عقاید و آرای انسان ها در قالب روزنامه در تیراژ بالا به دست همگان رسیده و از آن پس است که مدرنیته، مانند هر چیز دیگر از جرقه ای آغاز شده و با سرعتی هیولایی در سال های جلوتر بال و پر می گیرد.

بدون شک رسانه نیز مانند تبلیغات خود را مدیون چاپ دانسته و رابطه ای لازم و ملزومی را متصور می شود. چاپ به واسطه درگیری مستقیم با مسایل اقتصادی، فارغ از ارزش های هنری اش، صنعت نامیده شد. همانند سینما که آن نیز صنعت نامیده می شد چرا که به اعتقاد بنده، صاحب چاپخانه و تهیه کننده موقعیتی کاملا مشابه به هم دارند. فرض کنید که فیلمی در گیشه موفق نباشد. نه تنها تهیه کننده سود نکرده، بلکه زیان هم دیده است، هر چند که فیلم دارای ارزش های فاخر هنری نیز باشد.

از این رو بازگشت سرمایه در این صنعت حرف اول را می زند. بازاریابی و اصول مدیریت، باید رعایت شده و براساس آن به ایده های نوین در ارائه یک اثر چاپی پرداخت. جهان امروز ما جهان ایده های نوین است. جهان سرعتی و جهان ارائه خدمات نوین که این امر نه در چاپ بلکه در تمامی رشته های دیگر اقتصادی لازم است. صنعت چاپ برای به روز شدن، علم خود را افزایش داده و ضریب اطمینان مشتریان خود را بالا می برد.

در این صنعت تنها به یک محصول و یک دستگاه و یک ایده بسنده نمی شود بلکه تکنسین ها و تئوریسین های چاپ درصدد به وجود آوردن امکانات بالاتری اند. آن ها خیالات بشر را که روزی به واقع غیرممکن بود به واقعیت رسانده و می رسانند. زمان از ساعت ها و دقایق به ثانیه ها تقلیل می یابد و تنوع رنگ ها و بافت ها، چشم را جلا می دهد. این است دنیای ماشینی چاپ.

شاید کمی سخن راندن درباره افست خالی از لطف نباشد: همان طور که می دانیم در اواخر دهه ۶۰ چاپ روتاری اختراع شد. در این روش سطوح تخت جای خود را به سیلندرهای دوار دادند. در ضمن احتیاج به چاپ با سرعت بالا برای صنعت روزنامه سبب اختراع چاپ دو رو در سال ۱۸۵۶ گردید. در این چاپ هر دو طرف رول هم زمان چاپ می گردید. در قرن نوزدهم، چاپ لترپرس شیوه غالب و برجسته تری نسبت به لیتوگرافی بود و لیتوگرافی محدود به کارهای هنری و چاپ پوستر و طراحی می شد تا این که در اوایل سال ۱۹۰۰ با ایجاد پلیت های فتومکانیکی این چاپ را به یک شیوه رقابتی تبدیل نمود.

در سال ۱۹۰۴ ایرا رابل کشف کرد که با ایجاد یک پوشش لاستیکی به دور سیلندر چاپ در شیوه روتاری تصاویری بسیار تمیزتر و دقیق تر ایجاد می نماید.

در اواسط ۱۹۳۰ افزایش تقاضا در بازار برای چاپ مجله با کیفیتی بالا، سبب توسعه در سیستم خشک کردن heat set مرکب برای چاپی با سرعت و کیفیتی بالا شد و در سال ۱۹۴۰با بالا رفتن کیفیت در ساخت پلیت ها استفاده از مرکب های heat set و چاپ با سرعت بالا امکان پذیر شد.

در سال ۱۹۶۰ چاپ روزنامه از لترپرس به افست تغییر کرد، ۷۰ تا ۸۰ درصد کتاب ها با روش افست چاپ شده و بیشتر بروشورها، کاتالوگ ها و مجلات نیز با این روش چاپ می گردند.

چاپ افست به دلیل مزایای بسیاری که نسبت به دیگر چاپ ها دارد بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. افست رول در مقایسه با افست ورقی سرعت بسیار بالاتری داشته و باطله کمتری دارد و از کیفیت خوبی برخوردار است.

در مجموع می توان گفت که ما دو گونه افست داریم: افست روزنامه و افست تجاری.

همان طور که اشاره شد به دلیل سطح کیفی بالا و توان مورد توجه تجاری بخش اعظم تبلیغات مانند کاتالوگ ها و بروشورها و بولتن ها به وسیله افست تجاری انجام می شود.

در افست تجاری بروشور در میان آگهی های بازرگانی در میان روزنامه و مجلات برای تبلیغات فراگیر و در دسترس عموم و برای توصیف محصولات به وجود آمده است. بازار بزرگ تولید بروشور جزو چاپهای تجاری محسوب می گردد. از تفاوت های بروشور با مجله و روزنامه، کیفیت بالا و حجم پایین این تولیدات در مقابل روزنامه و مجله می باشد. اما مجله داستانی متفاوت نسبت به روزنامه و بروشور و کتاب دارد. مجله به خاطر محتوا و عمر کوتاهش نسبت به کتاب، تولیدی متفاوت با تولید کتاب دارد. مجله معمولا چند رنگ و با جلد قابل انعطاف می باشد و از یک صحافی ساده در تولید آن استفاده می گردد. مجله بسته به تیراژ آن با افست ورقی، افست رول یا گراوور زده می شود. بازار مجله خیلی شبیه به روزنامه می باشد. روش های سریع چاپ و افست روزنامه باعث عرضه کتاب های ارزان قیمت گردید و همان گونه که گفته شد درصد زیادی از جمعیت فرصت به دست آوردن علم و دانش، فرهنگ را که در گذشته فقط توسط دست نوشته ها قابل دست یابی بود را پیدا کردند.

جهان و انتشار کتاب آن گونه پیش می رود که تعداد عناوین کتابی که سالیانه تولید می شود رو به افزایش است. آمار تقریبی سال ۲۰۰۵ موید این گفته ها می باشد. چین با صد و نه هزار و ۶۱۵ و انگلیس با صد و یک هزار و ۷۶۴ یا دیگر کشورهایی مانند آلمان، آمریکا، مجارستان و... در صدر تولیدکنندگان کتاب اند.

عصر ارتباطات الکترونیک و حجم غول آسای عناوین نتوانسته است در بازار کتاب و افست روزنامه تاثیری بگذارد و به نیکی توانایی افست روزنامه را در عرصه عرضه و تقاضا نشان می دهد.

در روزنامه بیشتر با تیراژ بر روی کاغذهای بدون پوشش چاپ می شود. اولین روزنامه در اوایل قرن هفدهم زده شد. این کاغذهای بدون پوشش قیمت های تمام شده روزنامه را پایین می آورد. بازار روزنامه از یک کشور به کشور دیگر متفاوت می باشد و بیشترین عناوین روزنامه، در ایالات متحده، چین و آلمان وجود دارد.

افست، چاپخانه ها را دچار یک تحول اقتصادی کرد. نیروی انسانی را کاهش داده و به اتوماتیک شدن نزدیک گردید. این تحول اقتصادی باعث شد تا بازار افست گرم تر از گذشته باشد.

اکنون تمامی روزنامه های ایران به وسیله چاپ افست تولید می شوند و استقبال از آن بی نظیر است.

هامون قاپچی