نقش تغذیه در پوسیدگی دندان

وقتی رابطه تغذیه با سلامت دندانها را مورد بحث قرار می دهیم بهتر است دو مطلب را جداگانه در نظر بگیریم یکی موقعی که دندانها در حال تشکیل شدن هستند که مسلماً هرچه بهتر تشکیل شوند مقاوم ترند و دیگری زمانی است که دندانها در دهان بیرون آمده اند و غذاهای مختلف مستقیماً روی مینا قرار گرفته و تأثیر می گذارند

وقتی رابطه تغذیه با سلامت دندانها را مورد بحث قرار می‌دهیم بهتر است دو مطلب را جداگانه در نظر بگیریم یکی موقعی که دندانها در حال تشکیل شدن هستند (که مسلماً هرچه بهتر تشکیل شوند مقاوم‌ترند) و دیگری زمانی است که دندانها در دهان بیرون آمده‌اند و غذاهای مختلف مستقیماً روی مینا قرار گرفته و تأثیر می‌گذارند.

● پروتئین‌ها

کمبود پروتئین در موقع تشکیل دندان حیوانات باعث ضعیف شدن دندان و بالاخره زیاد شدن پوسیدگی می‌شود ولی تا کنون در انسان ثابت نشده است پروتئین‌ها هم احتمالاً ضد پوسیدگی هستند پروتئین شیر وقتی روی مینا قرار بگیرد میزان حل شدن مینا کمتر می‌شود.

● ویتامین‌ها

کمبود ویتامین D سبب را شیتیسم می‌شود و به هم خوردن نسبت کلسیم و فسفر در غذا اثر سوئی بر تشکیل دندانها دارد سپس نیاز نیست که فقط مقدار کلسیم را افزایش داد بلکه می‌بایست نسبت مقدار کلسیم به فسفر را در غذا در نظر گرفت.

ویتامین B۶: احتمالاً خاصیت ضد پوسیدگی دارد.

تحقیقات نشان داده است که وجود ویتامین A وC و فسفات‌ها در غذا سبب حفاظت بیشتر از دندانها در کودکان شده است.

● مواد قندی:

قدرت ایجاد پوسیدگی در هر غذایی مربوط به میزان و نوع مواد قندی موجود در آن است از بین همه مواد قندی، قند و شکر معمولی بیشترین عامل پوسیدگی هستند عسل هم بشدت ایجاد پوسیدگی می‌کند، قابل ذکر است که شیرینی میوه در عرض ۵ دقیقه از دهان پاک می شود در حالی که شیرینی موادی مثل تافی، کارامل و شکلات ۱۵ تا ۲۰ دقیقه و گاهی در مورد آدامس تا ۴۰ دقیقه بیشتر باقی می‌ماند پس ساده‌ترین روش پیشگیری کنترل این مواد، مسواک زدن، شستن دهان با آب و کم مصرف کردن است.

● چربی‌ها:

به نظر می‌رسد چربی‌ها از ایجاد پوسیدگی جلوگیری می‌کنند ولی مقدار و چگونگی هنوز مشخص نشده است.

● میوه‌های تازه و خشک شده:

شیرینی موجود در میوه تازه نمی‌تواند پوسیدگی‌زا باشدو به خصوص به علت قوام میوه تازه که دارای فیبر است موقع جویدن، دندان را پاک می‌کند و ترشح بیشتر بزاق نیز در موقع خوردن میوه برای دندان مفید است.

میوه‌های خشک شده به نسبت بیشتری شکر دارند و هم چسبیده هستند. مانند کشمش- خرما- انجیر خشک که می‌تواند سبب پوسیدگی شوند.

● آب میوه‌ها:

شربت‌های طبیعی و نوشابه‌های شیرین به علت داشتن شکر برای دندان مضر می‌باشد ولی وجود بعضی مواد معدنی و ویتامین‌ها در شربت دلیل بر بی‌ضرر بودن آنها برای دندان نیست، غالباً مشاهده می‌شودمادران مقداری آب سیب را در شیشه ریخته و به بچه‌های خود می دهند که به علت قند موجود در آن و حالت اسیدی آب سیب به شدت دندانهای پیشین را پوسیده می‌کند.

● آدامس:

جویدن آدامس سبب تحریک ترشح بزاق و در نتیجه بالا رفتن PII پلاک می‌شود که مفید است ولی اگر آدامس شیرین باشد سبب اسیدی شدن بزاق و ایجاد پوسیدگی می‌شود.

● شیر:

شیر برای بدن انسان مفید است ولی اگر بی‌رویه و یا شیرین استفاده شود سبب پوسیدگی دندان می‌شود. مادرانی که شبها در هر وقت و هر ساعت به کودکان خود شیر می‌دهند یا بچه‌هایی که از شیشه شیر، شیر می‌خورند و مقداری هم به شیرشان شکر اضافه می‌شود غالباً خیلی زود دچار پوسیدگی‌های شدید و سریع می‌شود و اغلب دیده می‌شود که به این کودکان آب میوه یا چای شیرین، آب قند و آب نبات و بیسکوئیت حل شده در چای داده می‌شود که باعث افزایش میزان پوسیدگی دندانها می‌شود. گاهی اوقات خانواده‌ها برای اینکه کودکان از شیر استفاده کنند به آن کاکائو قند و یا عسل اضافه می‌کنند که نه تنها نفعی به کودکان نمی‌رساند بلکه باعث خرابی دندانها نیز می‌شود.

● پنیر:

شکی نیست که پنیر ایجاد پوسیدگی نمی‌کند و شاید هم از ایجاد پوسیدگی جلوگیری کند که این خاصیت به علت وجود کلسیم و فسفر می‌باشد که این مواد معدنی در کنار مینای دندان قرار گیرد.

در پایان شایان ذکر است که نمی‌توانیم مواد قندی را از رژیم غذایی حذف کنیم ولی می‌توانیم زمان مصرف، نوع مواد و میزان آن را کنترل کرده و با رعایت بهداشت دهان و دندان میزان پوسیدگی زایی این مواد را به حداقل رساند.

دکتر علیرضا فیروزه [ جراح - دندانپزشک ]