سلسه مراتب کلیسای کاتولیک روم

در کلیسای کاتولیک روم کاردینال شخص عالی مقامی است که در دومین مقام پس از پاپ قرار دارد واژه کاردینال از ریشه لاتین cardo به معنای پاشنه مشتق شده است, چرا که کاردینال ها به عنوان لولای در کلیسا به شمار می روند

سلسه مراتب روحانیونی که در کلیسای کاتولیک روم خدمت می کنند، عبارت است از:

▪ پاپ: رهبر کلیسا، وی در واتیکان مستقر است، کاتولیک‌ها اعتقاد دارند پاپ در تعریف موضوعات ایمانی و اخلاقی خطاناپذیر و معصوم است.

▪ کاردینال: توسط پاپ منصوب می شود، ۱۷۸ کاردینال در سراسر دنیا وجود دارد، عده‌ای از این کاردینال‌ها شورای کاردنیال‌های انتخاب پاپ را تشکیل می‌دهند و به عنوان مشاور پاپ محسوب می‌شوند و در زمان مرگ او پاپ جدید را انتخاب می‌کنند.

▪ اسقف اعظم: اسقف اعظم، اسقفی است که در قلمرو ناحیه زیر نظر اسقف در شهرهای اصلی به کلیسا خدمت می‌کند که این ناحیه قلمرو زیر نظر اسقف اعظم نیز نامیده می‌شود. یک کاردینال می‌تواند اسقف اعظم نیز باشد.

▪ اسقف: اسقف همانند کشیش در یک جا مستقر بوده و آموزگار اصول تعلیمی کلیساست و بر کار کشیشان نظارت دارد.

▪ کشیش: سرپرست انجام کارها و مراسم عبادی از جمله عشای ربانی، تعمید و ازدواج است.

▪ دیکون: این مقام کلیسا یک درجه پایین‌تر از کشیش است و به کسی گفته می‌شود که برای کشیش شدن آماده می‌شود. در کلیسای پروتستان به این مقام شماس گفته می‌شود و کشیش را برای امور غیر نیایشی یاری می‌کند. یک دیکون همیشگی می‌تواند ازدواج کند و در اجرای برخی از آداب و رسوم دینی به کشیش کمک کند.

مسئولیت‌ها و سابقه تاریخی هر کدام از مراتب کلیسای کاتولیک به شرح زیر است:

● کاردینال‌ها

در کلیسای کاتولیک روم کاردینال شخص عالی مقامی است که در دومین مقام پس از پاپ قرار دارد. واژه کاردینال از ریشه لاتین cardo به معنای پاشنه مشتق شده است، چرا که کاردینال‌ها به عنوان لولای در کلیسا به شمار می‌روند. روی هم رفته، کاردینال‌ها شورای سری کاردینال‌های انتخاب پاپ را تشکیل می‌دهند. کاردینال‌ها به سه درجه تقسیم‌بندی می‌شوند: کاردنیال‌ اسقف‌ها، کاردینال کشیش‌ها و کاردینال دیکون‌ها. پاپ کاردینال‌های تازه‌ای نیز منصوب کرده است که کاردینال‌های شورای کلیسایی نامیده می‌شوند. در برخی مواقع از کاردینال‌ها به عنوان "پرنس‌های کلیسا" نام برده می‌شود. این طبقه از روحانیان کاتولیک مهم‌ترین مشاوران پاپ هستند و بسیاری از آنها در سازمان اداری واتیکان مشغول فعالیت بوده و بر اداره مقر پاپ نظارت دارند. علاوه بر این، آنها مسئول انتخاب پاپ‌ها هستند و عده‌ای از آنها در فاصله‌ای که پاپ از دنیا می‌رود و تا انتخاب پاپ بعدی مسئولیت کلیسا را بر عهده دارند.

یک کاردینال از امتیازات بسیاری برخوردار است. اگر کاردنیال اسقف نباشد، امتیازات تشریفاتی که اسقف‌ها از آن برخوردارند، به وی اعطا می‌شود که در آن میان می‌توان به رفتن به درجه بالاتر و گذاشتن کلاه چهار کوهانه و زوکتو بر سر اشاره کرد. از قرن ۱۳ کاردینال‌ها با لباس رسمی قرمز رنگشان شناخته می‌شوند که این رنگ نماد اشتیاق آنها برای مرگ در راه ایمان در صورت لزوم است. کاردینال‌ها همچنین بالای نشان خود کلاه لبه‌دار و منگوله‌دار بزرگی به نام galero قرار می‌دهند که نماد باستانی اداره‌ای است که در آن خدمت می‌کنند. از سال ۱۶۳۰، کاردینال به عنوان یک لقب محسوب می‌شود که درست پس از نام خانوادگی آنها قرار گرفته و جزئی از نام آنها تلقی می‌شود و پیش از آن واژه Eminence را به کار می‌برند که به معنای عالی مرتبه است. مانند عالی جناب تئودور کاردینال مک کریک، استقف واشنگتن.

کاردینال‌ها همیشه در طول تاریخ پاپ را انتخاب نمی‌کردند، بلکه انتخاب پاپ در اصل به عهده مردم رم بود، اما طی قرون وسطی انتخاب پاپ به کاردینال‌ها واگذار شد. پاپ می‌تواند اعضای شورای کاردنیال‌های انتخاب پاپ را تغییر دهد، در حقیقت در گذشته شورای اسقف‌های کلیسا این اقدام را صورت می‌دادند. علاوه بر کاردینال‌هایی که نام آنها عنوان شده، پاپ ممکن است کاردینال‌هایی داشته باشد که تنها خود از آنها خبر داشته باشد و حتی خود کاردینال هم از ترفیع خود مطلع نباشد. اگر شرایط مساعد باشد و جان کاردینال در امنیت باشد، پاپ می‌تواند نام او را عنوان کند، اگر پاپ پیش از برملا کردن نام کاردینال سری از دنیا برود، مرتبه کاردینال بودن شخص مذکور از بین می‌رود.

پاپ ژان پل دوم، در سال ۲۰۰۳، ۳۱ کاردینال را به کاردینال‌های شورای کلیسایی افزود و تعداد کاردینال‌های این شورا را به ۱۳۵ از ۱۹۴ کاردینال شورای انتخاب پاپ رساند. در سال ۲۰۰۵ تعداد کاردینال‌های شورای انتخاب پاپ به ۱۱۷ نفر رسید.

● اسقف اعظم

در مسیحیت، اسقف اعظم، اسقف ترفیع یافته‌ای است که رئیس یک قلمرو خاص زیر نظر اسقف است که از نظر اندازه، تاریخ و یا هر دو، ناحیه کلیسایی زیر نفوذ اسقف اعظم نامیده می‌شود. زمانی که یک اسقف، اسقف اعظم می‌شود، هیچ آداب خاصی درباره او صورت نمی‌گیرد، اما زمانی که فرد به درجه اسقفی نائل می‌شود، طی مراسم ویژه‌ای منصوب می‌شود.

اسقف اعظم الزاما قدرت بیشتری از اسقف‌ها ندارد، اما مسئولیت قلمروهایی را در اختیار دارد که بلند آوازه‌تر و مشهورتر است. اسقف اعظم نمی‌تواند ردایی را که پاپ و کاردینال‌ها برتن می‌کنند، بپوشد. برخی به صورت نادرست سنت تیموتی و تیتوس شاگران سنت پل را به عنوان اولین اسقفان اعظم کلیسا معرفی کرده‌اند. احتمالا آنها اسقف اعظم اما در معنای وسیع‌تر بوده‌اند، یکی از آنها اسقف اعظم آسیای صغیر و دیگری اسقف اعظم جزیره کرت بوده است.

● اسقف

اسقف‌ها در میان رهبران کلیسای کاتولیک و کلیسای ارتدکس شرقی از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. اسقف‌ها عموماً مسئول هدایت منطقه‌ای هستند که بسیار پرجمعیت است. مقام اسقفی در مناطقی که از ابتدا به مسیحیت روی آوردند، بویژه اطراف دریای مدیترانه کوچک‌تر از همین مقام در مناطقی است که بعدها به مسیحیت روی آوردند که در آن میان می‌توان به شمال و مرکز اروپا و مناطقی که پیشتر مستعمره ابرقدرت‌ها بودند، اشاره کرد.

اسقف‌های خاص دارای مسئولیت‌های جداگانه‌ای هستند. اسقف اعظم، اسقفی است که مسئول ناحیه کلیسایی زیر نفوذ اسقف اعظم است که از مناطق پرآوازه به شمار می‌رود. عنوان اسقف اعظم تنها تشریفاتی است و هیچ آداب و رسوم خاصی را همراه خود ندارد. این در شرایطی است که برخی از اسقف‌ها، اسقف مناطق پرجمعیت و مهم نیز هستند. اسقف شهرهای بزرگ، اسقف اعظمی است که در شهری خدمت می‌کند که وابسته به کلیساست. در برخی مواقع اسقف‌ها رئیس کلیسا خودمختار هستند.

گاهی از عنوان کشیش ارشد استفاده می‌شود که این عنوان به اسقف کهن‌ترین کلیسای یک ملت اطلاق می‌شود. گاهی اسقفان شهرهای بزرگ و مهم نیز این عنوان را با خود دارند، اما در کل این عنوان تشریفاتی است.

تنها یک اسقف می‌تواند اسقف، کشیش و دیکون منصوب کند. پاپ، علاوه بر این که اسقف شهر رم و رهبر کلیسای کاتولیک است، عنوان کشیش ارشد کلیسای کاتولیک لاتین را نیز با خود دارد. در آیین کلیسای کاتولیک رم و همچنین ارتدکس، کلیسای جامع یک قلمرو زیر نظر اسقف جایگاه ویژه‌ای دارد که تنها برای استفاده اسقف در نظر گرفته شده است. این جایگاه متعلق به اسقف کلیسای جامع است که از آن به عنوان تخت اسقف نیز یاد می‌شود.

اسقف‌های کاتولیک، ارتدکس و انگلیکان مدعی‌اند که جانشینان حواریون عیسی(ع) هستند. البته از زمانی که حکم رسمی پاپ لئو سیزدهم در سال ۱۸۹۶ صادر شد، کلیسای کاتولیک رم اصرار دارد که فرقه انگلیکان غیر معتبر است، چرا که این فرقه چگونگی منصوب کردن رهبران کلیسای خود را تغییر داده است. کلیسای کاتولیک رم منصوب شدن اسقف‌ها، کشیش‌ها و دیکون‌های کلیساهای ارتدکس را معتبر می‌داند.

● کشیش

این واژه از لحاظ ریشه‌شناسی از بزرگ‌تر و ارشد گرفته شده و معنی sacerdos را در خود دارد که در زبان‌های انگلیسی، فرانسه و آلمانی هیچ معادلی ندارد. کشیش مجری نیایش الهی و به ویژه بلند مرتبه ترین اقدام نیایش یعنی از خودگذشتگی است. در این شرایط هر دینی دارای کشیش است که به عنوان واسطه ای میان مردم و خداوند قرار می گیرد.

در قرون و سالهای متمادی کشیش ها با یکدیگر تفاوت های بسیاری دارند : کشیش ها به صورت نادرستی توسط کشیش های پایین تر از خود منصوب می شوند، ممکن بود به هر طبقه و کاستی تعلق داشته باشند، به طبقه روحانی و یا دیگر شهروندان، ممکن بود عضو یک سلسه سران روحانی و با برعکس کشیشی به صورت مستقل باشد، در نهایت شیوه های به خدمت گرفتن کشیش ها، آدابی که به واسطه آن آنها به قدرت می رسیدند، مقامی که آنها را دارای صلاحیت می کرد ممکن بود با یکدیگر تفاوت داشته باشند اما، در میان تمام این تفاوتهای تصادفی، یک ایده بنیادی که در تمام ادیان به صورت مشترک وجود دارد این است که کشیش کسی است که به نحوی معتبر انتخاب می شود تا به نام جامعه و حتی جامعه خانواده به خداوند ادای احترام کرده و او را تکریم نماید و قربانی کند.

در قوانین مسیحیت مقام کشیشی برای اجرای مراسم عبادی الهی است، که مهمترین اقدام آن آیین عشای ربانی است. این کشیش دو درجه دارد، درجه کامل و تمام و درجه ناتمام. درجه اول متعلق به اسقف است. اسقف در حقیقت یک کشیش است او مراتب کشیشی را گذرانده و تمام رسوم دینی را کامل کرده است. درجه دوم متعلق کشیش است، که به واسطه این مقام او قدرت ارائه قربانی ( به طور مثال آیین عشای ربانی و نان و شرابی که در این مراسم خورده می شود) را به دست می آورد، و می تواند گناهان را ببخشد، تقدیس کند، موعظه کند، و به طور کل وظایف عبادی را انجام داده و کارکردهای کشیشی خود را تحقق بخشد.

در سنت شرقی و رومی، تنها مردان می توانند کشیش شوند، قانوناً تنها مردهای بالای ۳۰ سال می توانند کشیش شوند، اگرچه با تشخیص اسقف می توان استثناتی نیز لحاظ کرد . به عنوان یک قانون کلی، کشیش ها در آیین کاتولیک نمی توانند ازدواج کنند، اما مردان متأهل می توانند کشیش شوند و این امر نیز مستلزم قوانین خاصی است.

در بیشتر سنت های مسیحی لباس کشیش با دیگر اقشار جامعه تفاوت دارد. در مسیحیت غربی کشیش ها لباس بلند سیاه با یقه سفیدی می پوشند. کشیش ها در حین انجام مراسم های عبادی لباس های خاصی می پوشند. این لباس ها درهر سنتی آنقدر متفاوت است که موارد عمومی درباره آنها وجود ندارد. در این میان می توان به لباس بلند و سفید کشیش ها، ردای سفید که در مراسم رسمی پوشیده می شود و روپوش کشیش ها اشاره کرد.

● دیکون

مقام دیکون در مذاهب کاتولیک روم، انگلیکن، ارتدوکس شرقی، کاتولیک روم وجود دارد.

واژه دیکون از واژه یونانی (diakonos) گرفته شده است که معمولاً به عنوان خادم ترجمه می شود. مقام دیکون از انتخاب هفت مرد که سنت استفان نیز در میان آنها بوده برای کمک به کشیش در زمان های اولیه کلیسا سرچشمه گرفته است. در کلیساهای کاتولیک روم، انگلیکن، و ارتدوکس، دیکون ها به کشیش در کارهای کشیشی و وظایف اجرایی خود کمک می کنند. دیکون ها اصولا برای کمک به کشیش ها و آماده کردن آنها برای اجرای مراسم منصوب می شوند . دیکون های در مراسم عبادی نقش خاصی برعهده دارند وظیفه اصلی آنها خواند انجیل و کمک کرده به اجرای مراسم عشای ربانی است.

در کلیسای کاتولیک روم، دیکون ها معمولا از رو پوش بلندی با آستین های کوتاه استفاده می کنند. در کلیسای کاتولیک روم و کلیساهای انگلیکن، دیکون ها اغلب به صورت مستقیم با کشیش کار کرده، خارج از کلیسا فعالیت می کنند و کارهای جانبی کلیسا را انجام می دهند. در عصر مدرن منصوب کردن کسی به سمت دیکون به عنوان تشریفاتی در مراحل پیش از کشیشی به شمار می رود. اگرچه در سالهای اخیر کسانی که می خواهند همواره دیکون بوده و کشیش نشوند، نقشهای مجزایی داشته و به رسمیت شناخته شده اند.