گرم شدن زمین داغ ترین موضوع سال

تغیرات اقلیمی در اجلاس کپنهاک

وقتی نخست وزیر"مالدیو" به اعضای هیئت دولتش پیغام داد که بروند و غواصی یاد بگیرند، بسیاری از محافل خبری جهان، این خبر را به عنوان خبری طنز منعکس کردند. حتی بعضی ها فکر می کردند که »محمد ناشید« قصد دارد تا جاذبه ای توریستی را به کشورش اضافه کند.

اما غرق شدن مالدیو در آب های اقیانوس، واقعیتی بود که اعضای هیئت دولت مالدیو قصد داشتند تا با جلسه غیرمتعارفشان در زیر آب به جهانیان نشان دهند. سطح آب های آزاد جهان به نسبت دهه های گذشته افزایش یافته است. برخی پژوهش ها نشان می دهد که به نسبت ابتدای قرن بیستم تاکنون، سطح اقیانوس های جهان تا یک متر افزایش داشته است.

ممکن است برای بسیاری از مردم جهان، بالا آمدن سطح اقیانوس ها چندان مسئله مهمی نباشد، اما معیشت قریب به یک سوم جمعیت جهان، به طور مستقیم و غیرمستقیم به دلیل افزایش سطح آبهای جهان به خطر می افتد. این پدیده در اولین تاثیر خود، شهرهای ساحلی را غرق خواهد کرد و از مساحت کشورها خواهد کاست. در پی آن میلیون ها نفر از ساحل نشینان خانه به دوش خواهند شد و مسائل اقتصادی و معیشتی در این جوامع به مرحله بحران خواهد رسید. از سوی دیگر مهاجرت ساحل نشینان به مناطق کم خطرتر باعث انتقال مشکلات اقتصادی و معیشتی به سایر نقاط کشورها می شود.

● ذوب شدن یخ های قطبی

دانشمندان جهان، علت آب شدن یخ های قطبی را، بالا رفتن دمای عمومی کره زمین می دانند. آنها معتقدند که بنا به دلایلی، میانگین دمای کره زمین در حدود۰/۷ درجه سانتیگراد افزایش یافته است و همین۰/۷ درجه کافی است تا روند آب شدن یخ های قطبی آغاز شود.

عده زیادی از دانشمندان جهان بر این عقیده هستند که باید علت افزایش دمای زمین را در پدیده گلخانه ای جست. در پدیده گلخانه ای، گازهایی نظیر دی اکسید کربن در جو کره زمین، فضایی بسته است از این گرما کاسته نمی شود. در عوض، لحظه به لحظه بر آن افزوده نیز خواهد شد. یکی از منابع انتشار دی اکسیدکربن احتراق سوخت های فسیلی نظیر گاز، نفت و مشتقات آنهاست. اما این، تنها منبع انتشار دی اکسید کربن نیست. بلکه خاک

جنگل ها، منبعی مهم برای ذخیره کربن و مشتقات آن است. در واقع از بین رفتن جنگل ها علاوه بر تبعاتی چون از دست رفتن تنوع ژنتیکی، فرسایش خاک و از دست رفتن منابع آب، باعث انتشار کربن در جو زمین نیز می شود.

به طور کلی در جو زمین۳ هزار گیگا تن کربن ذخیره شده است.۲ هزار و۴۰۰ گیگاتن کربن نیز در سوخت های فسیلی جهان تخمین زده شده و ۴ هزار و۵۰۰ گیگا تن کربن هم در خاک جنگل ها وجود دارد. برابر اعلام دانشمندان جهان،۲۴ درصد کربن جهان از طریق احتراق سوخت های فسیلی برای تولید انرژی منتشر می شود. سهم جنگل زدایی در میان ۱۸درصد است.

بنا بر نظر بسیاری از دانشمندان جهان، استفاده بی رویه از سوخت های فسیلی برای تولید انرژی و حمل و نقل و همچنین جنگل زدایی، عامل اصلی انتشار دی اکسید کربن در جهان است و انتشار این گاز عامل گرم شدن کره زمین است.

اما در مقابل این نظریه پرطرفدار، نظریه ای دیگر نیز وجود دارد که به کلی منکر نقش انسان در روند گرم شدن زمین و تغییرات اقلیمی است.

عده ای از دانشمندان جهان بر این عقیده هستند که فعالیت های انسانی با مقایس های کره زمین قابل مقایسه نیست و آثار این فعالیت ها به حدی ناچیز است که نمی تواند تغییری در دمای عمومی کره زمین داشته باشد. مهمترین علتی که این گروه برای تغییرات اقلیمی و افزایش دمای عمومی کره زمین می دانند، تغییرات کهکشانی است.

● عامل اصلی رویداد

اگر از دو قطب کره زمین خطی فرصتی را رسم کنیم، در واقع محور کره زمین را مشخص کرده ایم و حرکت وضعی کره خاکی، بر محور این خط انجام می شود. اما این خط همیشه موقعیت ثابتی ندارد. محور زمین حرکتی خاص و دورانی را در فضا انجام می دهد. هر دور گردش این محور۲۵ هزار سال به طول می انجامد و در پی این حرکت دورانی، فاصله زمین به خورشید تغییر می کند.

این گروه از دانشمندان معتقدند که عامل اصلی تغییرات اقلیمی و گرم شدن زمین همین حرکت دورانی است. آنها می گویند که احتمالاً در۲۵ هزار و۵۰ هزار سال قبل نیز مشابه چنین اتقافاتی در کره زمین رخ داده است و از آنجا که سندی موثق از این دوران در دست نیست، کسی درباره آن حرفی به میان نمی آورد.

این نظریه زمانی ابعادی بسیار جدی به خود گرفت که محتوای نامه های چند پژوهشگر انگلیسی درباره تغییرات اقلیمی افشا شد. آنها از طریق پست الکترونیکی با هم ارتباط داشتند و برای یکدیگر نوشته بودند که باید اثرات انسان بر گرم شدن زمین را با اغراق گزارش کرد.

با وجود آنکه دبیر کل سازمان ملل متحد دستور داد تا این ماجرا پیگیری شود اما هنوز نتایجی از تحقیق و تفحص در این باره و صحت و سقم این موضوع تایید نشده است. با این حال بعضی از کشورها مکاتبات این دانشمندان را جدی گرفته اند و اعتقاد دارند که گرم شدن زمین خارج از توانایی انسان است.

چرا که در صورت اثبات نظریه گرم شدن زمین بر اثر انتشار گازهای گلخانه ای، بسیاری از کشورهای صنعتی ناچارند برای کاهش اثرات گلخانه ای انرژی های پاک را جایگزین سوخت های فسیلی کنند. به این ترتیب کشورهای نفتی جهان به میزان کمتری وارد معاملات نفتی خواهند شد و اقتصاد تولیدکنندگان نفت تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.

در میان کشورهای نفتی، تاکنون عربستان موضعی شفاف درباره گرم شدن زمین و انتشار گازهای گلخانه ای گرفته است. این موضع انفعالی کشورهای تولیدکننده نفت در حالی است که با شروع اجلاس کپنهاگ درباره تغییرات اقلیمی، بسیاری از کشورهای توسعه یافته مواضع فعالی از خود نشان دادند.

اجلاس تغییرات اقلیمی که از۷ دسامبر۲۰۰۹(۱۶ آذرماه جاری) با حضور نمایندگانی از۱۹۲ کشور جهان برگزار شد، اهمیتی دوچندان داشت. وقتی ایالات متحده پروتکل کیوتو را نپذیرفت و تلاشی برای کاهش ۵ درصدی گازهای گلخانه ای خود انجام نداد، عملاً پروتکل کیوتو پس از یازده سال، با شکست روبرو شد. با تغییر رئیس جمهوری آمریکا، مواضع این کشور درباره تغییرات اقلیمی و مهار انتشار گازهای گلخانه ای تغییر کرد. از سوی دیگر بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل متحد با سفر به قطب شمال از نزدیک شاهد آب شدن یخ های قطبی بود. به همین دلیل توجه ویژه ای را به تغییرات اقلیمی نشان داد. او تلاش کرد تا مشارکت همه کشورهای جهان را برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای جلب کند.

اجلاس کپنهاگ در حالی در پایتخت دانمارک اتفاق افتاد که بسیاری از کشورهای به دنبال آن بودند که منافع خود را پیگیری کنند و بعضی دیگر سعی می کردند تا علاوه بر منافع خود روند گرم شدن زمین را نیز متوقف کنند.

هنوز معلوم نیست، توافق های انجام شده در این اجلاس چه سرنوشتی خواهند داشت. آیا توافق های کپنهاگ به سرنوشت پروتکل کیوتو دچار خواهند شد یا اینکه، کپنهاگ آغازی بر فعالیت های گسترده تر و جدی کشورهای جهان برای مهار تغییرات اقلیمی خواهد بود؟