دنیای عزیزم من یک ناشنوا هستم

سکوت سرشار از ناگفته هاست یا تنها صداست که می ماند برای درک جواب این سوال نباید حتما شاعر باشی نمی توانی با استدلال هم به آن برسی باید درک کنی باید در دنیای پر سر و صدای امروز در سکوت خود بیندیشی تا ببینی کدام واژه برای توصیف دنیای سکوت مناسب است

سکوت سرشار از ناگفته هاست یا تنها صداست که می‌ماند؟ برای درک جواب این سوال نباید حتما شاعر باشی نمی‌توانی با استدلال هم به آن برسی باید درک کنی! باید در دنیای پر سر و صدای امروز در سکوت خود بیندیشی تا ببینی کدام واژه برای توصیف دنیای سکوت مناسب است. آن وقت می‌توان فهمید در این سکوت چه حقیقتی نهفته است. حقیقت گوشی که صدا‌ها و شناسه‌ها را در سکوت بشنود و زبانی که صداقت را از خاموشی خویش فریاد زند و از آن چیز‌ها سخن بگویید که بر او گذشته است.

برای کسی که نمی‌شنود، ناشنوایی تنها یک مفهوم دارد، اما در عالم پزشکی شنوایی و ناشنوایی برای خود تعریف دارد و طبقه‌بندی می‌شود. طبق تعاریف، آسیب‌های شنوایی به ۵ دسته از ناشنوایی خفیف تا عمیق تقسیم می‌شود. درکم‌شنوایی خفیف، افت شنوایی ۱۵ تا ۲۵ دسی‌بل است که اشکال واضحی در گفتار و زبان این افراد دیده نمی‌شود. در گروه دوم یعنی کم‌شنوایی ملایم افت شنوایی ۲۵ تا ۴۰ دسی‌بل است درک صدای آهسته برای این گروه مشکل است و اشکال در تلفظ آنها مشاهده می‌شود. گروه سوم کم‌شنوایی متوسط است که افت شنوایی ۴۰ تا ۷۰ دسی‌بل است. گروه چهارم کم‌شنوایی شدید است که افت شنوایی ۷۰ تا ۹۰ دسی‌بل است.این افراد هیچ‌کدام از اصوات گفتاری را نمی‌شنوند. گروه پنجم کم‌شنوایی عمیق است که افت شنوایی بیش از ۹۰ دسی‌بل است.

● درک به جای ترحم

آبراهام بن گورا ناشنوایی از کشور گینه در خطابه‌ای به دنیا می‌گوید: دنیای عزیزم، من یک ناشنوا هستم، ولی نه تنها از ناشنوا بودن خود ناخرسند نیستم بلکه به‌عکس شکرگزار خالق متعال خویشم. من نه تنها احساس ضعف نمی‌کنم بلکه خود را قوی، قادر و آماده برای جدال با هر مشکلی می‌دانم و از همنوعان خود می‌خواهم که حقوق ما را محترم بشمارند، ما را بفهمند و با ما همراه باشند.

محیط اطراف همه انسان‌ها به وسیله ۳ عامل تصویر، صوت و لمس اشیا و اجسام قابل درک است. مهم‌ترین نکته‌ای که در روان‌شناسی معلولان حسی باید به آن توجه کرد، این است که بدانیم آنها همواره در درک محیط اطراف خود از یکی از این ۳ عامل محروم هستند. این شناخت ما را کمک می‌کند که بتوانیم در برخورد با معلول حسی موفق‌تر باشیم. معلول حسی پیوسته این دغدغه را دارد که به دلیل نقص یکی از ورودی‌های اطلاعاتی خود، اطلاعات ناقصی را از محیط دریافت کند، لذا این تکلیف بر اطرافیان او واجب می‌شود که محیط اطراف را به گونه‌ای در ذهن او القا کنند که نقص حسی موجب آزار و تشدید احساس کمبود او نشود. در حقیقت اطرافیان یک معلول حسی باید نقش حس معلول او را ایفا کنند.

● امیدها و مشکلات

بیش از ۳۰ سال از شروع کاشت حلزون گوش در جهان می‌گذرد. کاشت حلزون امید‌ها را در دل بسیاری از کسانی که کودک ناشنوا دارند، زنده کرد که می‌توانند تا حدی شنوایی را به کودک خود برگردانند. پروتز حلزون شنوایی یک وسیله الکترونیکی است که برای کمک به افرادی که دارای کم‌شنوایی شدید تا عمیق هستند و از سمعک هیچ بهره‌ای نمی‌برند، ساخته شده است. کودکان با کم‌شنوایی شدید تا عمیق و بزرگسالان که بعد از زبان آموزی ناشنوا شده‌اند، می‌توانند به طور موثری از کاشت حلزون شنوایی بهره‌مند شوند. پیش‌بینی این که کاشت حلزون شنوایی برای چه افرادی مفید است، ناممکن به نظر می‌رسد، اما به دلیل نقش مهم شنوایی در پیشرفت زبان، به‌نظر می‌رسد کاشت حلزون شنوایی در سنین ابتدایی بهتر باشد، ضمنا افرادی با حافظه گفتار و زبان، نسبت به کسانی که تجربه‌ای از گفتار و زبان ندارند، بهره بیشتری از کاشت حلزون شنوایی خواهند برد. هرچه مدت کم‌شنوایی طولانی‌تر باشد، سودمندی کاشت حلزون شنوایی محدودتر خواهد شد.

به‌طور معمول عمل جراحی در کودکان بین یک تا ۲ سال و در بالغان حداکثر یک سال پس از کم‌شنوایی عمیق توصیه می‌شود.

از حدود ۱۵ ـ ۱۰ سال پیش، عمل کاشت حلزون در کشور انجام می‌شود؛ با وجود این، هنوز بیمارانی که مشکل شنوایی دارند، برای اقدامات درمانی به پزشک دیر مراجعه می‌کنند. چنانچه کم‌شنوایی کودکان بیش از ۸۵ دسی بل باشد، در فهرست کاندیداهای کاشت حلزون قرارمی گیرند. بهترین سن کاشت حلزون گوش قبل از ۱۸ ماهگی است و با افزایش سن کودک، نتیجه به دست آمده، از مطلوبیت کمتری برخوردار خواهد بود، اما افت شنوایی عمیق تا شدید تنها یکی از فاکتورهای مورد نظر در فهرست کاشت حلزون است و مواردی چون توانایی و حمایت مالی خانواده و سن فرد کم‌شنوا از دیگر فاکتورهای حائز اهمیت است، زیرا این پروتز فقط در یک مرحله از سوی دولت در اختیار بیمار قرار می‌گیرد و پروتز مذکور به طور مرتب نیازمند سرویس‌های دوره‌ای؛ سیم و باتری است که گاهی این هزینه‌ها از تعویض سمعک دیجیتال پر هزینه‌تر است. البته هزینه ابتدایی ‌این عمل بسیار بالاست.

نکته: کودکان باید در ماه نخست زندگی خود مورد ارزیابی شنوایی قرار گیرند. در صورتی که مشکوک به کم شنوایی باشند، تا ماه سوم حتما باید توسط یک متخصص شنوایی‌سنجی مورد ارزیابی قرار گیرند.

هزینه کاشت حلزون در دنیا بین ۵۰ تا۶۰ هزار دلار است. این عمل در ایران با حمایت دولت تقریبا به طور رایگان انجام می‌گیرد و خانواده بیمار صرفا مبلغ یک میلیون تومان برای مشارکت به صندوق ارزی پرداخت می‌کند. البته این سهمیه رایگان تعداد محدودی در سال دارد، تعداد کسانی که طی سال‌های ۷۱ تا ۸۳ تحت عمل این جراحی قرار گرفته‌اند، ۶۸۰ نفر بودند که در مقایسه با جمعیت کم‌شنوایان، بسیار ناچیز است، اما کاشت حلزون به معنای دست یافتن به درمان کامل نیست استفاده‌کنندگان از کاشت حلزون شنوایی جهت رسیدن به بالاترین سودمندی، باید در برنامه‌های پیگیری که از سوی تیم کاشت حلزون شنوایی طراحی شده، فعالانه شرکت داشته باشند. نوع برنامه پیگیری بر حسب موقعیت محلی متغیر است، اما در کل فرد باید به طور منظم برای برنامه‌ریزی پردازشگر گفتار به کلینیک مراجعه کنند. این امر به شنوایی‌شناس این اطمینان را می‌دهد که عملکرد پروتز، کاشت مناسب است. شنوایی‌شناس همچنین می‌تواند برای دستیابی فرد استفاده‌کننده به بیشترین سودمندی، اصلاحات کوچکی را در برنامه اعمال کند. از طرفی درمان منظم گفتار و زبان، بویژه برای کودکان لازم است.

● پیشگیری بهتر از درمان

پیشگیری همیشه از درمان بهتر است بخصوص اگر این پیشگیری به باقی ماندن یا دست یافتن به یکی از حواس پنجگانه منجر شود. بسیاری از عواملی که باعث ناشنوایی می‌شوند، قابل پیشگیری و حذف هستند. از هر هزار کودک، ۲ یا ۳ کودک ناشنوا یا سخت شنوا متولد می‌شوند و تعداد بیشتری در سال‌های بعدی کودکی، شنوایی خود را از دست می‌دهند. کودکان باید در ماه نخست زندگی خود مورد ارزیابی شنوایی قرار گیرند. در صورتی که مشکوک به کم شنوایی باشند، تا ماه سوم حتما باید توسط یک متخصص شنوایی‌سنجی مورد ارزیابی قرار گیرند. در صورت اثبات وجود کم‌شنوایی، حتما باید تا پیش از ۶ ماهگی سمعک یا دیگر وسیله ارتباطی مناسب تجویز شود.

مهم‌ترین زمان برای دریافت و آموختن زبان، ۳ سال نخست زندگی هر فرد است. در حقیقت کودکان در ۶ ماه نخست زندگی خود، شروع به یادگیری زبان و گفتار می‌کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد افرادی که دچار اختلالات شنوایی هستند و اقدامات توانبخشی برای آنان خیلی زود آغاز می‌شود، مهارت‌های زبانی بهتری نسبت به گروهی دارند که این اقدامات برایشان انجام نمی‌گیرد.

ناشنوایی بر اثر عوامل دوران بارداری یکی از شایع‌ترین انواع ناشنوایی است. در دوران بارداری نباید هیچ دارویی حتی گیاهان سنتی را بدون سفارش پزشک مصرف شود. بعضی داروها، روی گوش اثرهای سمی دارند. اگر زن باردار این داروها را مصرف کند، موجب ناشنوایی جنین می‌شود. زنان باردار هنگام مراجعه به پزشک، باید او را از باردار بودن خود آگاه کنند. بیماری‌های عفونی در دوران بارداری نیز می‌توانند موجب ناشنوایی شود. یکی از بیماری‌های عفونی خطرناک، سرخجه است.

بیماری‌های خود کودک نیز باعث ناشنوایی می‌شود. ازجمله این بیماری‌ها می‌توان از بیماری‌های عفونی مثل مننژیت، اوریون، سرخک، ‌آنفلوآنزا و آبله‌مرغان نام برد که موجب کم‌شنوایی یا ناشنوایی می‌شود. پس باید بیماری‌های کودکان را جدی بگیرید و بموقع به پزشک مراجعه کنید. واکسیناسیون بر ضدبیماری‌ها نیز جلوی به وجود آمدن ناشنوایی را می‌گیرد. همچنین استفاده از شیر مادر تا ۲ سالگی،‌ مبتلا شدن کودک به عفونت را کم می‌کند.

یکی دیگر از عوامل ناشنوایی چرک کردن خود گوش‌هاست. اگر هر یک از قسمت‌های گوش چرک کند، شنوایی برای مدت کوتاهی، کم می‌شود. اگر چرکی شدن گوش، درمان نشود، ناشنوایی همیشگی می‌شود. بنابراین با کوچک‌ترین نشانه‌های بیماری گوش، به پزشک مراجعه کنید. زردی شدید نوزاد نیز گاهی باعث آسیب به مغز و در نتیجه ناشنوایی می‌شود. گاهی هم بیماری کم کاری تیروئید باعث ناشنوایی می‌شود.

نکته بسیار مهم در پیشگیری از ناشنوایی در کودکان این است که برخی کودکان چند ماه یا چند سال پس از تولد به هر دلیلی دچار کم‌شنوایی می‌شوند. در این موارد، معمولا والدین نخستین افرادی هستند که متوجه این موضوع می‌شوند. بنابراین حتی اگر کودک شما یک بار مورد ارزیابی شنوایی قرار گرفته است، اما باز هم باید مراقب بروز علائم کم‌شنوایی در او باشید. اگر به هر دلیلی تصور می‌کنید کودکتان خوب نمی‌شنود با پزشک، موضوع را مطرح کنید. یک بار مراجعه به پزشک بهتر از عمری محرومیت دلبندتان از شنوایی است.

علی اخوان بهبهانی