اسم آن حضرت را بردن کافی نیست

درس های زندگی امیرالمومنین ع در کلام مقام معظم رهبری

● امروز به بصیرت آن حضرت احتیاج داریم

شخصیت امیرالمؤمنین از لحظه ولادت تا هنگام شهادت، در همه‌ این ادوار، یک شخصیت استثنایی است. ولادت او در جوف کعبه است - که نه قبل از آن حضرت و نه بعد از آن حضرت تا امروز چنین چیزی اتفاق نیفتاده است - شهادت آن بزرگوار هم در مسجد و محراب عبادت است. بین این دو نقطه هم، همه‌ زندگی امیرالمؤمنین جهاد است و صبرلله است و معرفت است و بصیرت است و حرکت در راه رضای الهی است. زندگی امیرالمؤمنین یک چنین زندگی‌ای است.

زندگی امیرالمؤمنین سر تا پا درس است. آن چیزی که در میان رفتارهای امیرالمؤمنین - که شامل همه خصلتهای نیک یک انسان و یک زمامدار است - انسان مشاهده می‌کند و برترینِ این خصوصیات برای امروز ماست، مسئله‌ بصیرت‌بخشی و بصیرت‌دهی به کسانی است که نیاز به بصیرت دارند؛ یعنی روشن کردن فضا. در همه ادوار، این شجاعت بی‌پایان، این فداکاری عظیم، در خدمت آگاه کردن مردم، عمق دادن به اندیشه‌ مردم و ایمان مردم به کار رفته است. در جنگ صفین وقتی طرف مقابل که احساس می‌کرد دارد شکست می‌خورد، برای اینکه جنگ را متوقف کند، قرآنها را سر نیزه کرد، یک عده‌ای آمدند دور امیرالمؤمنین را گرفتند و فشار آوردند که باید تسلیم شوی و جنگ را تمام کنی؛ اینها قرآن را مطرح کردند. کار مزورانه‌ای بود، کار عجیبی بود. حضرت فرمود: شما اشتباه می‌کنید؛ شما اینها را نمی‌شناسید. این کسانی که امروز قرآن را به عنوان حَکم مطرح می‌کنند، به قرآن اعتقاد ندارند. من اینها را می‌شناسم. «انّی عرفتهم اطفالا و رجالا»؛ من دوره‌ کودکی اینها را دیدم، دوره بزرگی اینها را هم دیدم. «فکانوا شرّ اطفال و شرّ رجال»؛ بدترین‌ها بودند. اینها به قرآن اعتقادی ندارند. وقتی در تنگنا‌ گیر می‌کنند، قرآن را مطرح می‌کنند. البته آنها گوش نکردند، اصرار ورزیدند و دنیای اسلام خسارتش را خورد.

امیرالمؤمنین اهل بصیرت دادن است. امروز ما به این بصیرت احتیاج داریم. امروز دشمنان دنیای اسلام، دشمنان وحدت اسلام، با ابزارهای دین وارد می‌شوند، با ابزارهای اخلاق وارد می‌شوند؛ باید هشیار بود. آنجایی که می‌خواهند افکار عمومی مردم غیرمسلمان را فریب بدهند، نام حقوق بشر را می‌آورند، نام دموکراسی را می‌آورند؛ آنجایی که می‌خواهند افکار عمومی دنیای اسلام را فریب بدهند، نام قرآن را می‌آورند، نام اسلام را می‌آورند؛ در حالی که نه به اسلام و قرآن اعتقادی دارند، نه به حقوق بشر اعتقادی دارند. این را امت اسلامی باید بداند. ملت ایران در طول این سی سال، سی و یک سال اینها را آزموده است؛ امروز هم باید بدانیم، همه‌ ما باید بدانیم.

امیرالمؤمنین در آن لحظه‌ فریب و فتنه، به دوستان خود نهیب می‌زند: «امضوا علی حقّکم و صدقکم»؛ این راه حقی که در پیش گرفتید، این حرکت صادقانه‌ای که دارید انجام می‌دهید، این را از دست ندهید و رها نکنید؛ با حرفهای فتنه‌گران و فتنه‌انگیزان، در دل شما تزلزل به وجود نیاید؛ «امضوا علی حقّکم و صدقکم»؛ راهتان راه درستی است. خاصیت دوران فتنه -‌همان طور که بارها عرض کرده‌ایم - غبارآلودگی است، مه‌آلودگی است. نخبگان گاهی دچار خطا و اشتباه می‌شوند. اینجا شاخص لازم است. شاخص، همان حق و صدق و بیّنه‌ای است که در اختیار مردم قرار دارد. امیرالمؤمنین مردم را به آن ارجاع می‌داد. امروز ما هم محتاج همان هستیم.

بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدارمردم بوشهر

در روز میلاد امام علی(ع) – ۵ تیر ۱۳۸۹

● آن حضرت قابل تقلید نیست، اما ما باید سعی خودمان در تأسی انجام بدهیم

اگر بخواهیم درباره امیرالمؤمنین علیه‏السّلام چند جمله کوتاه عرض کنیم و از تفاصیل بحث در شخصیت این انسان عظیم و استثنایی تاریخ - که برای او کتابها هم کافی نیست - صرف‏نظر نماییم، اوّلاً باید عرض کنیم آن حضرت جزو شخصیتهای نادری است که در گذشته و امروز نه فقط در میان شیعیان، که در میان همه مسلمانان و بلکه در میان انسانهای آزاداندیش غیرمسلمان، محبوب بوده است. کمتر کسی را از شخصیتهای بزرگ، حتّی پیامبران عظام الهی می‏شود نشان داد که در میان مردمی غیر از علاقه‏مندان و پیروان خود، این همه ستایشگر داشته باشد که امیرالمؤمنین علیه‏السّلام دارد. البته معرفت ما کم و بینش ما قاصر است. آن شخصیت از لحاظ معنوی، فوق‏العاده است. ما نمی‏توانیم همه ابعاد شخصیت امیرالمؤمنین علیه‏السّلام را به‏درستی دریابیم؛ بخصوص ابعاد معنوی و الهی او را، که فهمیدن آن ابعاد برای بسیاری از اولیای خدا هم دشوار است؛ لیکن آن‏قدر ابعاد ظاهری شخصیت امیرالمؤمنین علیه‏السّلام جذّاب و چشمگیر و جالب است که حتی کسانی که با مسائل معنوی و ابعاد معنوی شخصیت انسانها و اولیا آشنایی ندارند، می‏توانند درباره این مرد بزرگ تاریخ چیزهایی بدانند و به او عشق بورزند.

امیرالمؤمنین علیه‏السّلام در دوره‏های مختلف زندگی خود، چه در دوران نوجوانی؛ یعنی در اوایل بعثت پیامبر، چه در عنفوان جوانی؛ یعنی آن هنگامی که هجرت به مدینه اتّفاق افتاد - که در آن وقت علی علیه‏السّلام جوانی بیست و چند ساله بوده است - چه در دوران بعد از رحلت پیامبر و آن محنت‌ها و آن امتحانهای دشوار و چه در دوران آخر عمر؛ یعنی پنج سالی که در اواخر عمر، امیرالمؤمنین علیه‏السّلام حکومت و خلافت را پذیرفت و مسئولیت پیدا کرد، در تمام این تقریباً پنجاه سال، خصوصیات بارزی را با خود حمل می‏کرده است. همه - بخصوص جوانان - از این نقطه می‏توانند درس بگیرند.

شخصیتهای عظیم تاریخ، غالباً از دوران جوانی، بلکه از دوران نوجوانی، برخی از خصوصیات را با خود همراه داشته‏اند و یا در خود به وجود آورده‏اند. برجستگی انسانهای برجسته و بزرگ، معمولاً به یک تلاش بلند مدّت متّکی است و این را ما در زندگی امیرالمؤمنین علیه‏السّلام می‏بینیم. من در جمع‌بندی این زندگی پرفراز و نشیب، این نکته را مشاهده می‏کنم و به شما عرض می‏کنم که امیرالمؤمنین علیه‏السّلام از اوایل نوجوانی تا هنگام مرگ، دو صفت «بصیرت» و «صبر» - بیداری و پایداری - را با خود همراه داشت. او یک لحظه دچار غفلت و کج فهمی و انحراف فکری و بد تشخیص دادن واقعیتها نشد. از همان وقتی که از غار حرا و کوه نور، پرچم اسلام به دست پیامبر برافراشته شد و کلمه «لااله‏الااللَّه» بر زبان آن بزرگوار جاری شد و حرکت نبوت و رسالت آغاز گردید، این واقعیت درخشان را علی‏بن ابی‏طالب علیه‏السّلام تشخیص داد؛ پای این تشخیص هم ایستاد و با مشکلات آن هم ساخت؛ اگر تلاش لازم داشت، آن تلاش را هم انجام داد؛ اگر مبارزه لازم داشت، آن مبارزه را کرد؛ اگر جانفشانی می‏خواست، جان خود را در طبق اخلاص گذاشت و به میدان برد و اگر کار سیاسی و فعالیت حکومت‏داری و کشورداری می‏خواست، آن را انجام داد. بصیرت و بیداری او، یک لحظه از او جدا نشد. دوم، صبر و پایداری کرد و در این راه استوار و صراط‌مستقیم، استقامت ورزید. این استقامت ورزیدن، خسته نشدن، مغلوب خواسته‏ها و هواهای نفس انسانی - که انسان را به تنبلی و رها کردن کار فرا می‏خواند - نشدن، نکته مهمی است.

آری؛ عصمت امیرالمؤمنین علیه‏السّلام قابل تقلید نیست. شخصیت امیرالمؤمنین علیه‏السّلام قابل مقایسه با هیچ کس نیست. هر کدام از انسانهای بزرگی که ما در محیط و یا در تاریخ خودمان هم مشاهده کرده‏ایم، اگر بخواهند با امیرالمؤمنین علیه‏السّلام مقایسه شوند، مثل مقایسه ذرّه با آفتاب است - قابل مقایسه نیستند - اما این دو خصوصیت در امیرالمؤمنین علیه‏السّلام قابل تقلید و قابل پیروی است. کسی نمی‏تواند بگوید که اگر امیرالمؤمنین علیه‏السّلام صبر و بصیرت - یعنی بیداری و پایداری - داشت به خاطر این بود که امیرالمؤمنین بود. همه در این خصوصیت باید سعی کنند که خودشان را به امیرالمؤمنین علیه‏السّلام نزدیک کنند؛ هر چه همت و استعدادشان باشد.

بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار گروهی از دانشجویان و دانش‏آموزان به مناسبت سیزدهم آبان ماه در سالروز میلاد امام علی (ع) – ۱۲ آبان ۱۳۷۷

● درس بزرگ آن حضرت جهاد است

ما امروز بعد از گذشت قرنهای متمادی، با این عید، با این پدیده، چگونه باید برخورد کنیم؟ اسم علی(ع) را بردن، که کافی نیست؛ خود را منتسب به او دانستن، که کفایت نمی‏کند؛ ما که شخصیتهای بزرگ تاریخ و پیشوایان دینی و انبیاء و اولیاء را فقط به عنوان یادگارهای تاریخی نمی‏شناسیم؛ اینها درسند؛ اینها الگویند؛ اینها دستگیر و راهنمایِ قدم به قدمِ زندگی‏اند. ما چه درسی از اینها می‏گیریم؟ این، مهم است. امروز امت اسلامی از امیرالمؤمنین و از وجود مکرم نبی اعظم اسلام (صلّی‏اللَّه‏علیه‏وآله) و از دیگر بزرگانِ راه روشن الهی چه درسی را باید بگیرد؟ کدام سرمشق را در زندگی باید عمل کند؟ این، مهم است. با این نگاه، به امیرالمؤمنین باید نگاه کرد.

آنچه مسلم است، این است که اینها مظهر تلاش در راه خدا و دین او بودند. «اشهد انّک جاهدت فی اللَّه حقّ جهاده و عملت بکتابه و اتّبعت سنن نبیه صلی اللَّه علیه و آله»؛ شهادت می‏دهیم که او جهادِ در راه خدا را به صورت شایسته انجام داد. این، چیزی است که ما در زیارت امیرالمؤمنین و بقیه‏ ائمه (علیهم‏السّلام) می‏خوانیم. این جهاد همیشه بر دوش ما هست. جهاد علمی، جهاد در دوران جنگ، جهاد در دوران صلح، جهاد با نفس، جهاد با دشمن بیرونی، جهاد با مال، جهاد با جان، جهاد با زبان؛ اینها درس است. کاری که می‏کنید برای اعتلای دین یا اعتلای امت اسلامی، جهاد است؛ درسی که می‏خوانید برای رسیدن به ارتقای عمومیِ ملت اسلامی و امت اسلامی، جهاد است؛ تلاشی که می‏کنید برای ایجاد همدلی و محبت بین آحاد امت اسلامی و یکپارچگی آنها، جهاد است؛ وقتی با تمایلات اغواگرانه‏ شیطانی در درون خودتان مبارزه می‏کنید، جهاد است؛ هنگامی که دشمنان خدا و دین و قرآن را در دل یا در زبان و یا در عمل خود دشمن می‏دارید، جهاد فی سبیل‏اللَّه است؛ اینها درس امیرالمؤمنین و درس اولیای دین است - جهاد، فقط مخصوص میدان جنگ نیست - و امت اسلامی به خاطر فراموش کردنِ مجاهدت در راه خدا به وضعیت اسفبارِ امروز رسیده است.

بیانات‏ رهبر معظم انقلاب در دیدار گروه‏های مختلف مردم به مناسبت‏ میلاد باسعادت علی‏بن‏ابی‏طالب(ع) – ۱۷مرداد ۱۳۸۵