با قالب های گرافیكی بیشتر آشنا شوید

اگر چه GIF ,BMP ,JPG وTIF شبیه به كدهایی مخفی هستند كه جیمز باند از آنها استفاده می كرد اما واقعیت این است كه این كدها بیانگر قالب های رایج گرافیكی هستند كه به عنوان یك كاربر كامپیوتر ممكن است با آنها برخورد كنید

اگر چه GIF ،BMP ،JPG وTIF شبیه به كدهایی مخفی هستند كه جیمز باند از آنها استفاده می‌كرد! اما واقعیت این است كه این كدها بیانگر قالب‌های رایج گرافیكی هستند كه به عنوان یك كاربر كامپیوتر ممكن است با آنها برخورد كنید. از آنجا كه برای یك فرد مبتدی گرفتار شدن در پیچیدگی‌های قالب‌های گرافیكی دور از ذهـن نیسـت، در ایـن مقـاله سعی شـده اسـت الفبای الگوهای گرافیكی را بـه نحوی سـاده بیان كـنیم تـا از ایـن رهـگذر بـتوانید كدهای گرافیكی را همانند كارآگاهی زبردست رمزگشایی كنید و بهترین قالب گرافیكی را برای نیازهای خود انتخاب كنید.

● دو دسته‌بندی اصلی

قبل از بحث در مورد جزئیات، دانستن اینكه دو دسته‌بندی اصلی و كلی در مورد ساختارهای گرافیكی وجود دارد، كمك موثری خواهد بود، این دو دسته‌بندی عبارتند از Bit map و Vector (نوع سوم كه كاربرد كمتری دارند فایل‌های متا هستند كه تلفیق این دو نوعند.)

Bit map كـه پیكـسل یـا خـطوط مـوازی (Raster) نـیز نامیده می‌شود در هر گوشه و كنار، از تصاویر وب گرفته تا تصاویری كه در برنامه Paint ایجاد می‌كنید، یافت می‌شود. به عنوان مثال زمانی كه یك تصویر دیجیتال را باز می‌كنید به احتمال زیاد یك تصـویـر Bit map را شـاهد خواهـید بـود. در مـقابل بـرنامه‌های طراحی مانند CAD با استفاده از قالب برداری (Vector) شكل‌ها و تصاویر را ایجاد می‌كنند. حال به ارائه توضیحاتی در مورد هر یك از این دو ساختار گرافیكی می‌پردازیم.

▪ Bit map:

این سـاختار گـرافیكی بـا تـقـسیم تـصویر به تعدادی پیكسل‌های ریز و سپس تخصیص رنگ به هر پیكـسل و تنظیم شدت رنگ و سـایه آن كار می‌كند. اگر چه هر پیكسل تنها می‌تواند یك رنـگ و شـدت آن را نمـایش دهد اما یـك تصویر می‌تواند شـامل صـدها و هزاران پیكسل باشد. گرافیك Bit map دارای یك مشكل اسـاسی اسـت و آن ایـن اسـت كـه چـنانچه بـخواهید انـدازه یـك فـایل Bit map را بـزرگ كـرده و یا كـوچك كنید، وضـوح و كیفیت آن تغـییر می‌كـند و حتی موجـب به‌ هـم ‌ریختگی تصویرمی‌شود.

برنامه‌هایی كـه بـرای تـغـیـیر انـدازه تصاویر Bit map اسـتفاده می‌كـنـیـد یـكـی از ایـن دو شـیـوه را بـرای ایــن مـنـظـور به كار می‌گیرند، شیـوه اول از طریق كشیدگی پیكسل‌ها در هنـگام بـزرگ كـردن انـدازه تـصـاویـر عـمـل می‌كـند، بـدون اینكه تعـداد پیكسل‌ها را در كـل تـصویـر تغیـیر دهـد امـا ایـن شـیوه ممـكن اسـت لبه‌های تیز و دندانه‌دار در تصویر ایجاد كند.

شـیـوه دوم، پـیـكسل‌هـای غـیـرضــروری را بــرای تـقـلیـل انـدازه تـصـویـر حـذف می‌كنـد. ایـن فـرآیـند اغـلب مـوجـب پـدیـد آمـدن یك تصویـر بـا كـیفـیـت نامـناسـب مـی‌شـود. تـصـور كـنـیـد كـه هـر تـصـویر Bit map هـمانند یـك موزائیك یا سنگ ‌فرش طرح‌دار باشد.

اگر موزائیك یا سنگ ‌فرش را بزرگ كنید طـرح‌ها و شـكل‌های مـوجود در آن كـشیده شده و لـبه‌ها تیز و گـوشه‌دار می‌شـوند. زمـانی‌ كه تـصویر Bit map را كوچك می‌كنید، مقداری از طرح‌ها و شكل‌ها را دور می‌اندازید كه این به نوبه خود باعث می‌شود موزائیك یا سنگ ‌فرش ساختار و طراحی اولیه خود را از دست بدهد. البته شما می‌توانید درجه وضوح تصویر را به بالاترین تعداد نقطه در هر اینچ (dpi) افزایش دهید و تصویری واضح‌تر داشته باشید. به عنوان مثال تصاویر دیجیتال با درجه وضوح ۳۰۰ نقطه در اینچ جزئیات بیشتری نسبت به تصاویر با درجه وضوح ۷۲ نقطه در اینچ ارائـه می‌دهنـد. یـكی دیـگر از مـشكلات Bit map اندازه بزرگ فایل و اشغال كردن فضای زیادی از هارددیسك است.

شما می‌توانید با فشرده‌سازی فایـل‌های Bit map با استفاده از برنامه‌های فشرده‌سازی مانند WinZip این مشكل را برطرف كنید. اگر می‌خواهید فایل‌های Bit map را از طریق پست ‌الكترونیكی ارسال كنید، فشرده‌سازی آنها امری ضروری است كه هم زمان ارسال و هم زمان دریافت آنها را كاهش می‌دهد، به علاوه اینكه بسیـاری از كـامپیوترهای موجـود در شـبـكه‌های ایـنترنـت (كه در اصـطلاح بـه آنها كلایـنـت گـفتـه می‌شـود) مقدار محدودی فضا برای نگهداری فایل‌ها دارند.

بزرگنمایی یك تصویر گرافیكی كه از قالب Bit map بهره گرفته باشد، موجب به هم ریختگی و دندانه‌دار شدن گوشه‌های تصویر می‌شود.

▪ بردار:

اگر چه گـرافـیـك بـــرداری یــــا Vector كـاربرد كمـتری نـسـبت بــه Bit map دارد امـا ایـن نـوع گـرافیك بـرای ترسیمات بـا دقــت بـالا در بـرنامه‌های طـراحـی مثـل AutoCAD ایـده‌آل اســت. بــرنــامــه‌هـای CAD‌ و مــعـمـــاری از شكل‌های هـندسی ســاده بـرای ایـجـاد فـایـل‌هـای Vector استفاده می‌كنند. از آنـجـا كـه شـكل‌های هــنــدســی Vector بـــا استـفـاده از فـرمـول‌هـا و مـعـادلات ریــاضـی ایـجاد می‌شوند، بنابراین دارای لبه‌های صـاف و هـموار هستـند. امـا مـزیت اصـلی گرافیك Vector‌ ایـن اسـت كه می‌تـوانید طرح‌ها و ترسیمات خود را بدون به هم ریختن تصویر یا ایجاد لبه‌های تیز، بزرگ و یا كوچك كنید؛ ضمن اینكه فایل‌های برداری برخلاف Bit map فضای زیادی را اشغال نمی‌كنند.

● بیشتر بدانید!

اكنون می‌دانید كـه گرافیك Bit map برای عكـس‌ها و تصاویری كه تغییرات تدریجی در سایه‌های رنگی آنها وجود دارد، مناسب است؛ در حالی كه بـردار برای برنامه‌های طراحی و نقشه‌كشی عملكـرد مناسـبی دارد؛ زیـرا كـاربر می‌تـوانـد بـدون تغیـیـر و به هم ریختگی، اندازه شكل را بـزرگ یا كـوچك كند. در ادامـه برخی از رایج‌ترین قالب‌های گـرافیكی از هر دو گـروه را شـرح می‌دهیم.

▪ BMP:

پسونـد BMP نشان دهـنده یك فـایل از نـوع Bit map است. شما می‌توانید تصاویر ذخیره شده در قالب BMP را با بسیاری از برنامه‌های مایكروسافت باز كرده و ویرایش كنید. با در نظر داشتن معروفیت سیستم عامل ویندوز و فراگیر بودن آن منطقی به نظر می‌رسد كه BMP یكی از گسترده‌ترین قالب‌های مورد استفاده در فایل‌های گرافیكی باشد. اما همان‌طور كه قبلاً اشاره شد یكی از نكات منفی این قالب گرافیكی غیر فشرده بودن آن است،‌ بدین معنی كه فایل‌های با پسوند BMP فضای زیادی از حافظه را اشغال می‌كنند.

▪ TIFF:

یك قالب گرافیكی غیرفشرده دیگر از نوع Bit map است. TIFF كه به‌طور گسترده‌ای توسط برنامه‌های گرافیكی پشتیبانی می‌شود. TIFF از هر انـدازه، وضوح و یا عمق رنگ پشتیبانی می‌كـند، از ایـن ‌رو عـرضه كـنندگان اسـكنر از توسعه‌دهندگان اصلی و عمده TIFF هستند. اكـثر برنامه‌های گرافیكی از جمله PowerPoint و Adobe Photoshop می‌تـوانـنـد فـایل‌های خود را تحت این قالب ذخیره كنند. اما فراموش نكنید كه TIFF به عنوان یك قالب غیر فشرده به فضای زیادی، حتی بیشتر از نوع BMP، برای ذخیره شدن نیاز دارد به خصوص اگر روی تصاویری با درجه وضوح بالا كار می‌كنید.

▪ GIF و JPEG:

اگر در صفحات وب گشت‌وگذار كنید تصاویری را با پسوندهای JPEG ،JPG و GIF خواهید دید. هر دو قالب از فشرده سازی استفاده می‌كنند و نتیجه اینكه فایل‌های ایجاد شده كوچك‌تر بوده و سـریع‌تر دریافت و بـارگذاری می‌شوند. نوع GIF‌ در ابتدا توسط شركت CompuServe برای تسریع انتقال فایل‌های گرافیكی به صورت online طراحی شد. این قالب در تصاویری با رنگ‌ها و خطوط متمایز كم یعنی كمتر از ۲۵۶ رنگ به خوبی عمل می‌كند و كاربرد خوبی دارد.

قـالـب نـوع JPEG هـمانـند GIF فـایل‌های گـرافیكی را فـشرده می‌سازد و در برخی مـواقع حـجم فـایل را تـا۵۰ درصـد كـاهش می‌دهـد، امـا اینـكه یـك تـصـویـر تـا چـه حـد فـشرده می‌شــود بستگی بـه نــوع و شــرایـط تـصـویـر اولــیـه دارد و در شــرایــط مـخـتلف متفاوت اســت. فـایل‌هـای فـشـرده JPEG مـقــداری از رنــگ خـود را طـی فـرآیـنـدی كه فـشـرده‌سـازی تــقلـیـلی (Lossy Compression) نام دارد از دسـت می‌دهـنـد. یـعنی در ایـن حـالـت، شـمـا كـیـفیت تـصـویـر را با حـجم كـوچك‌تر مبـادله می‌كنید. امـا بسیـاری از برنامه‌های گرافیكی امكان كنترل مقدار فشرده‌سازی تصویر را برای كاربر فراهم می‌كنند.

▪ EPS:

قالب گرافیكی EPS شامل دستورات PostScript است كه به یك چاپـگر PsotScript اعـلام می‌كـند كه چگونه یك فایل را چاپ كـنـد. PostScript زبـان اسـتفـاده شـده در فـایل‌هـای برنامه‌های نشر رومیزی و گرافیك پیشرفته برای انتشار و تكثیر بهتر است.

● انتخاب با شماست!

حدس می‌زنید چه اتفاقی خواهد افتاد اگر یك فایل گرافیكی را در برنامه‌ای دیگر، غیر از برنامه‌ای كه در آن ایجاد شده است باز كنید؟

شاید هیچ اتفاقی روی ندهد زیرا اكثر برنامه‌های گرافیكی می‌توانند مجموعه زیادی از قالب‌های گرافیكی را پشتیبانی كنند. به عنوان مثال Microsoft Photo Editor فایل‌هایی از نوع GIF ،JPEG و BMP را باز می‌كند. اگر با یك فایل گرافیكی كه با آن آشنایی ندارید، كار می‌كنید و می‌خواهید بدانید كدام یك از برنامه‌هایتان از آن پشتیبانی می‌كنند، برنامه را باز كرده و در مـنوی File روی گزینه Save as كلیك كنید.

در پنجره باز شده در كادر Save as، روی فلش رو به پاییـن آن كـلیك كنید تـا فهرستـی از قالب‌های گرافیـكی كه با آن برنامه كار می‌كنند را مشاهده كنید. برای ذخیره كردن فایل در یك قالب فایلی متفاوت، قالب مورد نظرتان را از این فهرست انتخاب كنید.

اگر چه در اینجا مجال كافی برای بیان و توصیف همه قالب‌های گرافیكی در اختیار نیست اما به نظر می‌رسد كه همین اطلاعات ارائه شده تا حدودی موجب كاهش سر در گمی پیرامون قالب‌های گرافیكی است و می‌تواند شما را در تصمیم گیری در انتخاب نوع فایل گرافیكی یاری دهد.

مترجم: پژمان دوراندیش