ورزش و مكمل های غذایی

همه انسان ها برای زنده بودن و انجام كارهای روزمره خود از مواد غذایی استفاده می كنند كه در این بین ورزشكاران به دلیل انجام فعالیت بدنی بیشتر و سوخت و ساز فروان وضعیت خاصی دارند

همه انسان‌ها برای زنده بودن و انجام كارهای روزمره خود از مواد غذایی استفاده می‌كنند كه در این بین ورزشكاران به دلیل انجام فعالیت بدنی بیشتر و سوخت و ساز فروان وضعیت خاصی دارند.از طرفی نوع ورزش، وضعیت بدنی و شرایط سنی متفاوت و عامل جنسیت تاثیر مستقیمی در برنامه غذایی هر ورزشكاری می‌تواند داشته باشد. بعنوان مثال ورزشكاری نوجوان كه در حال رشد است نسبت به هر زمان دیگری در زندگی به كالری نیاز دارد كه البته انرژی مورد نیاز آن بستگی به نوع ورزش تخصصی و برنامه تمرینی وی دارد انعکاس مطلوب مطلب "فقر حرکتی " ما را بر آن داشت تا با گرد آوری مطالب تایید شده علمی پزشکی ورزشی و نظر خواهی از اساتید محترم آنها را در حد بسیار کوتاه ولی مناسب به اطلاع علاقه مندان ورزش برسانیم.

● كربوهیدارات‌ها

كربوهیدارت‌ها بهترین سوخت برای ورزشكاران می‌باشد در واقع كربوهیدارت‌ در مقایسه با چربی و پروتئین برای سوختن نیاز كمتری به اكسیژن دارد و در صورت استفاده كافی از آن می‌شود شدید‌تر ورزش كرد. برنامه پركربوهیدارت به دلیل بازیسازی ذخایر موجود و كاهش زمان بازگشت به حالت اولیه به ورزشكار این امكان را می‌دهد تا سخت‌تر تمرین كند كه برای تامین آن، برنامه غذایی ویژه در زمان تمرین اهمیت بسیاری دارد.

● پروتئین

پروتئین بعنوان منبع انرژی بكار می‌رود در رشد و نگهداری بافت‌های بدن دخالت دارد و برخلاف كربوهیدارت‌ها سوختی گرانبها و كم بازده می باشد از آن جهت كه ابتدا باید به كربوهیدارت‌ یا چربی تبدیل شود. از آنجایی كه بدن ورزشكار كمی بیشتر در معرض آسیب دیدگی است نیاز ورزشكار به پروتئین تا حدودی بیشتر از افراد عادی است و اگر ورزشكاری به برنامه‌های پرورش اندام و افزایش حجم عضله می‌پردازد به پروتئین بیشتری نیاز دارد. البته استفاده از برنامه های متعادل نیاز پروتئین هر ورزشكاری را تامین می‌كند و بالطبع دیگر نیازی به مكمل‌های پروتئینی نیست ولی مصرف زیاد آن موجب ضعف شدید می‌گردد. البته باید به این نكته اشاره كرد كه با مصرف غذاهایی پرپروتئین رشد عضلانی ایجاد نمی‌شود بلكه ورزش است كه باعث بزرگی عضلات می‌شود.

● چربی، مایعات و ویتامین‌ها

با وجود آنكه بسیاری از ورزشكاران تلقی نادرستی از چربی دارند ولی چربی ماده ای است مغزی و ضروری كه نقش حیاتی را در بدن ایفا می‌كند. چربی پوست و بخش‌هایی از بدن را تشكیل می‌دهد و بعنوان عایق و محافظ برای احشای داخلی عمل كرده و جدای از ترمیم بافت‌های آسیب دیده، بعنوان منبعی برای انرژی عمل می‌كنند.

مایعات هم با توجه به انجام تمرینات در فصول مختلف از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و نقش فراوانی در ایجاد دمای مناسب و تعادل بدن ورزشكار دارد در واقع هر فرد بزرگسال روزانه بطور متوسط شاید ۸ تا ۱۰ لیوان مایعات مصرف كند كه این امر در بین ورزشكاران به ۲ تا ۳ برابر افزایش یابد به خصوص آنكه آنها بسیای از مواد ارزشمند غذایی بدن خود را از راه مصرف مایعات‌ حال به هر نوعی تامین می‌كنند. بخصوص آنكه ویتامین‌های گروه B به دلیل كمك به بدن در سوختن كربوهیدارت‌ها كمك شایانی می‌كنند كه در فراورده‌های گوشتی و لبنی فراوان یافت می‌شوند و نیاز بدن به انرژی را رفع می‌‌كنند.

● ورزش و مكمل‌های غذایی

اغلب متخصصین معتقدند كه غذا بهترین منبع برای تامین مواد مغذی است یعنی در صورتی كه غذاهای متنوعی از غلات، سبزیجات، میوه‌جات، لبنیات، گوشت و غذاهای مقوی آب پز در دستور كار ورزشكاران قرار گیرد دیگر نیازی به قرص‌های ویتامین دار و مواد معدنی احساس نمی‌شود اما غالبا به هنگام داشتن نوعی بیماری و یا نیازهای غذایی خاص كه با منابع معمولی غذایی تامین نمی‌شود استفاده از مكمل‌های غذایی سودمند می‌باشد.

بعنوان مثال افراد مبتلا به كمبود "لاكتات" توانایی هضم شیر و برخی از فراورده‌های لبنی را ندارند و یا نتوانند از مواد غذایی كلسیم دار همچون اسفناج و كلم استفاده كنند باید از مكمل‌های كلسیمی سود ببرند همچنین در صورت تشخیص كمبود در ویتامین یا نوعی ماده معدنی بخصوص، استفاده از مكمل در جبران این كمبود سفارش می‌شود البته بسیاری از تبلیغات در معرض دید مكمل‌های غذایی اغوا كننده و فریبنده است چرا كه بر خلاف داروها و غذاهای مصرفی كه باید بی‌خطر بودن و سلامت آن تایید شود این مهم در مكمل‌های غذایی كمتر به آن توجه شده و در واقع بسیاری از مكمل‌ها بعد از مصرف عوارض منفی خود را نشان می‌دهند بخصوص آنكه بدن انسان‌ها به مكمل‌های غذایی وكنش‌های متفاوتی نشان می‌دهد. واقعیت امر آن است كه بسیاری از مواد موجود در مكمل‌های غذایی برای ورزشكاران شركت كننده در مسابقات رسمی ممنوع بوده و جزو موارد دوپینگ محسوب می‌شود به همین منظور باید در مصرف آن بسیاری از احتمالات را در نظر گرفت و بی‌پروا همچون مواد غذایی و خودسرانه از آن استفاده نكرد بخصوص آنكه برخی از آنها در صورت استفاده فراوان عوارض سمی داشته و باعث افزایش غیرمجاز و یا كاهش خطرناك و بی‌تعادل ویتامین‌های بدن شود و در واقع به ورزشكار یك نوع رشد كاریكاتوری و غیرمتوازن می دهد.

ذكر این نكته لازم است هر چند مكمل‌ ممكن است قانونی و یا كم خطر و موثر باشد اما لازم است بدانیم آیا واقعا به آن نیاز داریم بعنوان مثال بسیاری از زنان دونده در مسافت‌های طولانی ممكن است با ذخایر آهن پایین روبرو شوند كه در این صورت می‌توان از مكمل‌ آهن بهره برد ولی اگر ذخایر بدن ورزشكار طبیعی باشد دیگر نیازی به آن نیست و یا كراتین ممكن است برای ورزشكاران قدرتی تا حدی ارزشمند باشد ولی ورزشكاران استقامتی به آن نیازی ندارند این مطلب را باید همیشه در نظر داشت كه هیچ برنامه غذایی وجود ندارد كه موجب قهرمانی ورزشكاران شود بلكه برنامه غذایی صحیح و منطقی، تنها شرایط را برای به حداكثر رسیدن آمادگی جسمانی و انجام دادن فعالیت‌ بدنی مطلوب مهیا می‌كند. در پایان ذكر این نكته لازم است كه یك ورزشكار حتی نیمه حرفه‌ای و آماتور باید جدای از مكمل‌ها، حتی برنامه غذایی روزانه خود را با هماهنگی پزشكی و بدنساز خود انجام دهد تا نیازهای بدنش با توجه به فعالیت بدنی زیاد تامین شود.