مسعود ده نمكی موافقان ملت هستند مخالفان عوام

خیلی ها به نحوه داوری جشنواره بیست و پنجم فیلم فجر اعتراض داشتند اما ناراضی ترین چهره سینمایی بی هیچ تردیدی مسعود ده نمكی بود

خیلی‌ها به نحوه داوری جشنواره بیست و پنجم فیلم فجر اعتراض داشتند اما ناراضی‌ترین چهره سینمایی بی‌هیچ تردیدی مسعود ده‌نمكی بود. كارگردان تازه‌وارد سینمای كشور در مراسم اختتامیه قصد نداشت روی سن برود اما سرانجام با اصرار بالا رفت و كلامش را این‌گونه آغاز كرد: <نه مرغ می‌خواهیم نه سیمرغ...>

ده‌نمكی اعتقاد داشت داوران به دلایلی خاص نظر مردم را نادیده گرفتند و به فیلم او بی‌توجهی كرده‌اند به همین خاطر مثل همیشه جنجال‌ساز شد. اعتراض او آن‌قدر تند بود كه پرویز پرستویی در همان مراسم، كارگردان جوان را به آرامش دعوت كرد: <كاش همه ما كمی صبورتر باشیم.>

به هر حال آن اتفاقات و حرف‌هایی كه روزهای بعد در موردش زده شد خیلی‌ها را به این فكر انداخت كه <اخراجی‌ها> در گیشه چه سرنوشتی پیدا خواهد كرد. این ابهام خیلی زود برطرف شد فیلم ده‌نمكی در سه روز اول هفتاد میلیون فروخت و یك ركورد تازه بر جای گذاشت! در مورد این‌كه چرا یك فیلم جنگی تا این اندازه سر و صدا كرده و این‌كه فروش خوب آن از چه عواملی ناشی شده حرف‌های خود ده‌نمكی خواندنی است او با مطلع شدن از وضعیت گیشه حالا

ـ آقای ده‌نمكی! از وضعیت فروش فیلم راضی هستید؟

ده‌نمكی: تا امروز كه به من خبر داده‌اند گفته‌اندخیلی خوب بوده معمولا روزهای آخر زمستان به خاطر گرفتاری‌های مردم فصل مرده سینما محسوب می‌شود و كسی به سینما نمی‌رود اما خدا را شكر مردم به این فیلم توجه كردند.

ـ فكر می‌كردید <اخراجی‌ها> در گیشه موفق باشد؟

ده‌نمكی: در مورد جشنواره مطمئن بودم چون آنجا مخاطب خاص است و شرایط خودش را دارد اما حالا می‌بینم در اكران عمومی هم مردم استقبال می‌كنند و این جای خوشحالی دارد البته این را هم بگویم كه مردم كار خوب را تشخیص می‌دهند این چیز غریبی نیست.

ـ دوست داشتید فیلم چه موقعی اكران شود؟

ده‌نمكی: همین الان هم برایمان بد نبوده اگر به آن طرف سال و ایام تعطیلات برسد مردم وقت بیشتری دارند و قطعا شرایط خوبی رقم می‌خورد ما زیاد نگران زمان اكران فیلم نبودیم.

ـ چه فروشی را برای <اخراجی‌ها> پیش‌بینی می‌كنید؟

ده‌نمكی: نمی‌دانم. مبلغ فروش برایم اهمیت ندارد. تعداد آدم‌هایی كه می‌روند و فیلم را می‌بینند خیلی مهم است اما مبلغ نه. اگر اتفاق خاصی نیفتد، توطئه نكنند، جوسازی نكنند و CD فیلم را از بعضی جاها بیرون ندهند در نهایت فروش خوبی خواهیم داشت.

ـ ولی میزان فروش برای تهیه‌كننده مهم است.

ده‌نمكی: حتما مهم است، تهیه‌كننده هزینه‌ای را كه صرف كرده جبران خواهد كرد و احتمالا رضایت دارد هر چند در بخش خصوصی هم كسانی بودند كه می‌خواستند تهیه فیلم را برعهده بگیرند و نشد.

ـ نام می‌برید!

ده‌نمكی: نه! چون كار انجام نشده بهتر است بگذاریم برای بعد.

ـ تهیه‌كننده فعلی چقدر هزینه كرد؟

ده‌نمكی: حدود پانصد میلیون تومان.

ـ ساخت اخراجی‌ها چقدر طول كشید؟

ده‌نمكی: مراحل تولید حدود سه ماه اما نگارش فیلمنامه برای خود من حدود یك سال طول كشید به اعتقاد من تمام بخش‌های كار اهمیت دارد و نمی‌توان فقط مراحل تولید را معادل زمان ساخت فیلم در نظر گرفت.

ـ برای توجه مردم به <اخراجی‌ها> چه دلایلی را می‌توانید بشمارید؟

ده‌نمكی: چند عامل در این موضوع موثر بود:

۱) مضمون فیلم كه متفاوت بود یك نوع كلیشه‌شكنی بود كه نگاه دیگری داشت به آدم‌های واقعی. آدم‌هایی كه مخاطب فیلم آنها را در كوچه پس كوچه‌های شهر می‌بیند نه آدم‌های یكدستی كه مدنظر بعضی افراد است و اكثر فیلم‌ها آن طور ساخته می‌شود این كلیشه‌شكنی در جلب رضایت خیلی موثر بود:

۲) تعدد بازیگرها و بازی‌های خوب آنها نوع نگاه ما متفاوت از كلیشه غالب فیلم‌های جنگی بود. بازیگرهایی كه غالبا در فیلم‌های جنگی بازی می‌كردند و شهید می‌شدند در این فیلم با آدم‌های جدید همراه شدند و این جذاب بود.

۳) اسم ژورنالیستی اخراجی‌ها.

۴) حواشی موجود در اطراف فیلم و حضور خود من.

ـ چرا حضور خودتان را جزو عوامل توجه مخاطب می‌دانید؟

ده‌نمكی: ترجیح می‌دهم این سوال شما باشد.

ـ خب سوال ماست مسعود ده‌نمكی چه ویژگی خاصی دارد كه باعث توجه مردم به فیلمش می‌شود؟

ده‌نمكی: طرح دیدگاه‌های من همیشه جنجال‌برانگیز بوده چه آن زمان كه كار سیاسی می‌كردیم چه وقتی فیلم مستند ساختیم. حتی وقتی در كار مطبوعاتی بودیم نشریاتمان بسیار پرمخاطب بود و مورد توجه مردم قرار می‌گرفت.

ـ با این اوصاف چرا <اخراجی‌ها> در هیچ بخش مورد توجه داوران جشنواره قرار نگرفت؟

ده‌نمكی: تصور من درباره جشنواره قبل از برگزاری آن، طور دیگری بود یعنی فكر می‌كردم آقایان براساس یك میزان و معیاری تصمیم می‌گیرند اما الان می‌دانم داوری جشنواره یك امر كاملا سلیقه‌ای است و معیار استاندارد هم ندارد. یك عده می‌نشینند دور هم و به یك فیلم یا بازیگر جایزه می‌دهند. بهترین نوع داوری آن بود كه رای‌دهندگان، فیلم‌ها را به روی تیتراژ نگاه می‌كردند.

ـ چرا به روی تیتراژ؟

ده‌نمكی: اگر در نظر نمی‌گرفتند كارگردان این فیلم مسعود ده‌نمكی است یا مثلا مسعود كیمیایی نحوه قضاوت‌ها هم فرق می‌كرد چه اهمیتی دارد این فیلم‌ها را كدام كارگردان‌ها ساخته‌اند. برای قضاوت شما باید خود فیلم را با نكات ضعف و محتوایی‌اش بررسی كنید یعنی نبینی چه كسی می‌گوید ببینی چه چیزی می‌گوید. به هر حال دیگر جشنواره را جدی نمی‌گیرم این چیزی است كه اتفاق می‌افتد.

ـ اگر در روز اختتامیه هم چنین احساسی داشتید اعتراض نمی‌كردید؟

ده‌نمكی: خیلی‌ها می‌خواستند اعتراض كنند و جرات نداشتند من رفتم حرفشان را زدم چه اشكالی دارد. آن موقع احساس كردم نسبت به سایر عوامل فیلم وظیفه دارم آنها به خاطر من نادیده گرفته شده بودند اگر سكوت می‌كردم در حقشان ظلم شده بود اگر عصبانی نبودم چیزهای دیگری هم می‌گفتم اما عصبانیت باعث شد نتوانم خیلی چیزها را بگویم.

ـ بعد از جشنواره با پرویز پرستویی صحبت نكردید؟

ده‌نمكی: چرا من به ایشان علاقه دارم و فردای آن روز تلفنی از ایشان عذرخواهی كردم. متاسفانه بعضی‌ها می‌خواستند از پرستویی علیه من استفاده ‌ابزاری كنند آنها همه چیز را همین طوری نگاه می‌كنند حتی بحث عدالت در داوری‌ها را بی‌ارزش كردند.

ـ چرا بحث عدالت؟

ده‌نمكی: من همه حرفم این بود كه عدالت را رعایت كنید وقتی مخاطب جشنواره فیلم را می‌بیند و می‌پسندد شما یك گوشه‌ای هر آن را در نظر بگیرید نمی‌گویم در بخش كارگردانی، در بخش بازیگری یا هر بخش دیگر بحث ما این عدالتی بود كه رعایت نشده اما گفتند دنبال پراید و سمند است یعنی عدالت را تا حد پراید و سمند پایین آوردند در حالی كه خود شما می‌دانید اهل سینما آن‌قدر چشم و دلش سیر است كه دنبال یك ماشین نباشد.

ـ اگر مردم از فیلم استقبال نمی‌كردند باز هم نظرشان اینقدر اهمیت داشت و می‌گفتید عدالت در مورد <اخراجی‌ها> رعایت نشده؟

ده‌نمكی: فیلم از طرف كارشناسان سینما هم مورد توجه قرار گرفت و خیلی‌ها تاییدش كردند. این برای اولین بار بود فیلمی كه كنایه‌ای به نظام نداشت و فیلمی جنگی - عرفانی بود مورد توجه مردم واقع شد و ما فهمیدیم می‌توانیم با این زبان هم با مردم حرف بزنیم این موفقیت بزرگی بود كه خیلی‌ها متوجه شدند اما داورها متوجه نشدند گذشته از این در بعضی بخش‌ها مثل فیلمنامه یا بازیگری حرف برای گفتن داشتیم بازی‌های آقایان عبدی، حیایی و... واقعا عالی بود.

ـ بعضی منتقدان می‌گویند <شریفی‌نیا> در تولید فیلم نقش زیادی داشت و بدون حضور او چنین فیلمی به وجود نمی‌آمد بدون تعارف می‌گویند كارگردانی را شریفی‌نیا انجام داده است؟

ده‌نمكی: آقای شریفی‌نیا در انتخاب بازیگر به ما مشاوره دادند كما این‌كه در فیلم مهرجویی و خیلی فیلم‌های دیگر چنین كاری انجام می‌دهند اما در سایر بخش‌ها علیرغم اصرار بنده وقتی نگذاشتند چون همزمان درگیر چهار فیلم دیگر بودند در واقع ایشان در سایر فیلم‌ها مایه بیشتری هم می‌گذارد اما در اخراجی‌ها فقط همان بحث انتخاب بازیگر بود.

ـ گران‌ترین بازیگری كه در اخراجی‌ها حضور داشت چه كسی بود؟

ده‌نمكی: اكبر عبدی.

ـ در انتخاب بازیگر مشكلی نداشتید؟ یعنی هنرپیشه‌ها به راحتی بازی در فیلمی كه كارگردانش مسعود ده‌نمكی بود را می‌پذیرفتند؟

ده‌نمكی: هر كسی مورد نظر ما بود و فیلمنامه را خواند راحت قبول كرد و هیچ مشكلی در این بخش پیش نیامد.

ـ فیلم‌های بعدی را هم با همین گروه كار می‌كنید؟

ده‌نمكی: ببینیم خدا چه می‌خواهد. بستگی به موضوع فیلم دارد و فیلمنامه‌ای كه نوشته می‌شود. شخصا از همكاری با این عزیزان لذت بردم.

ـ در میان سایر فیلم‌های جشنواره كدام یك توجهتان را جلب كرد؟

ده‌نمكی: پاداش سكوت.

ـ و كدام بازیگر؟

ده‌نمكی: پرویز پرستویی در پاداش سكوت.

ـ در میان بازیگران اخراجی‌ها چطور؟

ده‌نمكی: ارژنگ امیرفضلی، اكبر عبدی، امین حیایی، شریفی‌نیا، خانم فروزنده، آقای صدیق‌شریف، آقای جواد هاشمی و...

ـ یعنی همه؟

ده‌نمكی: تقریبا بله!

ـ بعضی منتقدان می‌گویند چون فیلم <عامه‌پسند> ساخته‌اید مورد توجه قرار گرفته این عده استدلال می‌كنند كه اگر فلان فیلم شارون استون در تهران اكران شود برای دیدنش صف كشیده می‌شود اما طبعا هیچ‌كس به آن جایزه نمی‌دهد.

ده‌نمكی:این دیگر توهین به شعور مردم است یعنی به كسانی كه در جشنواره فیلم را دیده‌اند توهین شده شما كه نمی‌توانید به مخاطب جشنواره بگویید عوام، اتفاقا همین امسال همه خوشحال بودند كه مخاطب جشنواره زیاد شده و فلان و بهمان، تازه هیچ‌كس حق ندارد به بقیه مردم هم لقب عوام بدهد. نمی‌دانم چرا در این كشور هر وقت مردم نظر موافق می‌دهند می‌شوند <ملت> و هر وقت نظر مخالف می‌دهند می‌شوند <عوام> این را من در این چند سال خوب فهمیده‌ام.

---