مهدویت امیدها و نویدها

به اعتقاد شیعه رابطه خدا و خلق پیوسته از طریق حجّت خدا و ولیّ او ادامه دارد و در آخر الزمان با ظهور آخرین حجّت خدا, مردم از بهترین فیوضات الهی بهره مند خواهند شد

در عصری كه پیشرفت‏های مادّی به اوج خود رسیده امّا معنویات كمرنگ و بی جان شده و دین داری از جوامع بشری رخت بسته، و ادیان تحریف شده و یا مكاتب ساخته دست بشری جوابگوی نیازهای بشر امروزی نیست، بشر، سخت سرخورده و ناامید شده است ناامیدی از آینده‏ای روشن، ناامیدی از عدالت واقعی، و رفاه حقیقی، ناامیدی از آرامش و امنیّت و سلامت عاطفی و... در این آشفته بازار تنها دینی كه به بشریّت مخصوصاً مستضعفان و محرومان جهان امیدها و نویدهای روشنی می‏دهد، و یأس و ناامیدی از آینده را گناه نابخشودنی می‏داند اسلام حقیقی یعنی مذهب تشیّع است، این مذهب، امامی را چشم به راه است كه جهان را پر از عدل و داد، علم و تكامل، امنیّت و سلامت می‏كند و مقدم امامی را انتظار می‏كشد كه صالحان و پاكان و مستضعفان و پا برهنه گان متدین را، حاكمان زمین قرار دهد. این امید و انتظار، بشریت را طراوت و زندگی می‏بخشد.

به اعتقاد شیعه رابطه خدا و خلق پیوسته از طریق حجّت خدا و ولیّ او ادامه دارد و فیض الهی با واسطه فیض جریان می‏یابد. و در آخر الزمان با ظهور آخرین حجّت خدا، مردم از بهترین فیوضات الهی بهره‏مند خواهند شد.

«هانری كربن» استاد فلسفه و مستشرق نامدار فرانسوی می‏گوید:«به عقیده من مذهب تشیّع تنها مذهبی است كه رابطه هدایت الهی را میان خدا و خلق برای همیشه نگه داشته و به طور مستمر و پیوسته ولایت را زنده و پا برجا می‏دارد.

مذهب یهود، نبوّت را كه رابطه‏ای است واقع میان خدا و عالم انسانی در حضرت كلیم ختم كرده، و پس از آن به نبوت حضرت مسیح و حضرت محمد(ص) اذعان ننموده و رابطه مزبور را قطع می‏كند، همچنین مسیحیان در حضرت مسیح متوقف شده‏اند، اهل سنّت از مسلمانان نیز در حضرت محمد(ص) توقف كرده و با ختم نبوت در ایشان دیگر رابطه‏ای میان خلق و فیُعِزُّهُم وَ یُذِلُّ عَدوَّهُم؛(۱) این گروه آل محمد (ص) هستند خداوند مهدی آنها را بعد از زحمت و فشاری كه بر آنان وارد می‏شود بر می‏انگیزد و به آنها عزّت می‏دهد و دشمنانشان را ذلیل و خوار می‏كند».و در نهج البلاغه حضرتش می‏خوانیم «لَتَعطِفَنّ الدُّنیا عَلَینا بَعد شِما سِها عَطف الضَّرُوس عَلی وَلَدِها وَتَلی...؛(۲) دنیا پس از چموشی و سركشی - همچون شتری كه از دادن شیر به دوشنده‏اش خودداری كند و برای بچه‏اش نگه می‏دارد - به ما روی می‏كند...سپس آیه «و نریدان نمنّ...» را تلاوت فرمود».

۳- پیروزی نهائی حق: «هُوَ الَّذی اَرسَلَ رَسُولَهُ بِالهُدی وَدِینِ الحَقِّ لِیُظهِرَهُ عَلَی الدین كُلّه وَلوكره المشركون ؛(۳)خداوند كسی است كه پیامبرش را با هدایت و آیین حق فرستاد تا او را بر همه ادیان پیروز گرداند اگر چه مشركان ناخشنود باشند». همین وعده با تفاوت مختصری در آیات دیگر هم آمده است.(۴)

امام باقر (ع) فرمود: «اِنَّ ذلِكَ یَكُونُ عِندَ خُروجِ المَهدِیِّ مِن آلِ‏مُحَمّدٍ فَلا یَبقی اَحَدٌ اِلاّ اقَرَّ بِمُحمّدٍ(ص)؛این پیروزی به هنگام قیام مهدی از آل محمد(ص) خواهد بود، آنچنان كه هیچ كس در جهان باقی نمی‏ماند مگر این كه اقرار به محمد(ص) خواهدكرد».(۵)

ب: روایات و امید دهی: روایات عدیده‏ای كه تعداد آن از حد تواتر هم گذشته است وعده ظهور و قیام حضرت مهدی (عج) و امید و نوید آینده‏ای درخشان را به بشریت داده است كه فقط به نمونه‏هایی اشاره

” «هانری كربن» استاد فلسفه و مستشرق نامدار فرانسوی می‏گوید:«به عقیده من مذهب تشیّع تنها مذهبی است كه رابطه هدایت الهی را میان خدا و خلق برای همیشه نگه داشته و به طور مستمر و پیوسته ولایت را زنده و پا برجا می‏دارد. ... “

می‏شود:

امام هشتم (ع) و پیامبر اسلام (ص) فرمودند:«لو لم یبق من الدّنیا الاّ یومٌ لطوّل الله ذالك الیوم، حتّی یبعث رجلاً (صالحاً) من اهل بیتی یملأالارض عدلاً و قسطاً كما ملئت ظلماً و جوراً؛ اگر از عمر دنیا جز یك روز نماند، خداوند آن روز را آن قدر طولانی می‏كند تا مرد صالحی را از خاندان من برانگیزد كه صفحه زمین را پر از عدل و داد كند همانگونه كه از ظلم و جور پر شده است».(۶)

۲- علی (ع) فرمود: «المنتظر لامرنا كالمتشحّط بدمه فی سبیل اللّه؛(۷) منتظران امرما (و ظهور قیام مهدی (عج) همچون شهیدانی‏اند كه در راه خدا جان باخته‏اند».

۳- مستضعفان زمینه ساز:پیامبر اسلام فرمودند «یخرج ناسٌ من المشرق فیوطؤن للمهدیّ سلطانه(۸)؛گروهی از مردم از شرق قیام خواهند كرد و زمینه حكومت مهدی را فراهم می‏آورند.»

بخش دوّم: امید دهی روشن و مشخص و بیان مصداقها وجزئیات آنچه از امیدهای مستضعفان در آن دوره برآورده می‏شود، اهم آنها از این قرار است.

الف: اصلاحات اقتصادی

۱- برقراری عدالت جهانی:

هنوز آهنگ سنگین ناله‏های كودكانی كه به بیگاری كشیده شده‏اند، و زنانی كه شوهران خود را به بی عدالتی قربانی داده‏اند، و مردانی كه به جبر كمر در برابر ظلم خم كرده‏اند، گوش تاریخ را می‏خراشد.

ضجّه‏های دردناك، و دردهای بی درمان، زخم‏های بی مرهم، ناامیدی‏های بی‏پایان، نگاه‏های خسته و بی سو، دست‏های لرزان و بی رمق، لب‏های خشك و چروكیده، بدن‏های رنجور و زجر كشیده، انسان‏های مستضعف سرا پا ظلم و بیداد دیده، هنوز این همه در خاطره تاریخ ثبت است و اگر تاریخ با یاد این حجم عظیمی از نامردمی و ظلم هنوز پابرجا ایستاده و قالب تهی نمی‏كند به دلیل امیدی است كه دنیا و مستضعفین به عدالت جهانی مكتب مهدویت دارند، چرا كه عدل آشكارترین صفات نیك آن امام است كه در دعا می‏خوانیم: «اَللهُمَّ وَصَلِّ عَلَی وَلیِّ اَمِرك القائِمِ المُؤَمَّلِ وَ العَدلِ المُنتَظَرِ؛(۹) خداوندا! به ولیّ امر خود كه قیام كننده مورد آرزو و عدل مورد انتظار همه است درود فرست». و می‏خوانیم: «اَوَّلُ العَدلِ وَ آخِرهُ؛ اول و آخر عدل است». و یا «العَدلُ المُشتَهَرُ؛(۱۰) عدل مشهور است».

به برخی روایات در این زمینه توجه كنید:

یك - امام صادق فرمود:«یُفَرِّقُ المَهدِیُّ اَصحابَهُ فی جَمیعِ البُلدانِ وَ یَأمُرُهُم بِالعَدلِ وَ الاِحسانِ؛(۱۱) مهدی اصحاب خویش را به تمامی شهرها اعزام می‏كند و آنان را به عدالت و احسان فرمان می‏دهد.»

دو - امام باقر (ع) فرمود:«اِذا قامَ قائِمُنا فَاِنَّهُ یُقَسِّمُ بِالسَّوِیِّه وَ یَعدِلُ فی خَلقِ الرَّحمانِ البِرّ مِنهُم وَالفاجِرَ؛(۱۲) چون قائم ما قیام كند به طور مساوی تقسیم می‏كند، و در میان خلق خدا - با نیك و بد - به عدالت رفتار می‏نماید.»

۲- فقر زدایی عمومی :

امام باقر (ع) فرمود: «اِذا ظَهَرَ القائِمُ سَوّی بَینَ النّاسِ حَتّی لاتری مُحتاجاً اِلَی الزَّكاهِٔ؛(۱۳)چون قائم ظهور كند آنگونه بین مردم به مساوات رفتار نماید كه نیازمند به زكات دیده نشود.» این روایات نشان می‏دهد كه در دوران ظهور حضرت خواستها و امیدها و آرزوهای انسانها ومستضعفان نه تنها از یاد برده نشده بلكه حتی در صدر توجّه و عنایت قرار گرفته است.

۳ - ایجاد اصلاحات گسترده و آبادانی فراگیر

یكی از آرزوهای دیرین مستضعفین آبادانی فراگیر، عمومی و جهانی است ؛ به گونه‏ای كه دیگر جهان سوم، و كشورهای عقب مانده‏ای در كار نباشد. این آرزو در دوران حضرت مهدی (عج) تحقق عینی خواهد یافت.

● توسعه عمومی

امام باقر (ع) فرمود: «اِذا قامَ القائِمُ یُوَسِّعُ الطّریقَ الاَعظم وَ یهدِمُ كُلَّ مَسجدٍ عَلی الطَّریق و یَسُدُّ كُلَّ كَوَّهٍٔ اِلی الطَّریقِ وَ...؛(۱۴) چون قائم قیام كند راههای اصلی را توسعه می‏دهد و هر مسجدی را كه مانع راه باشد ویران می‏سازد و هر پنجره را كه به سوی راههای عمومی گشوده باشد و نیز هرگونه ایوان و آبریزگاه و ناودانی را كه به طرف راههای عمومی باشد می‏بندد».

۲- سازندگی گسترده: امام باقر (ع) فرمود: «اَلقائِمُ مِنّا مَنصُورٌ بِالرُّعبِ مُؤَیَّدٌ بِالنَّصرِ یَبلُغُ

” در عصر مهدویت، یك سیستم نیرومند و مجهزی برای انتقال تصویرها به وجود می‏آید كه شاید تصور آنهم امروز برای ما مشكل باشد، آنچنانكه تمام جهان به منزله كف دست خواهد بود. ... “

سُلطانُهُ المَشرِقَ وَ المَغرِب... فَلا یَبقی عَلی وَجهِ الاَرضِ خَرابٌ اِلاّ عُمِّرَ؛(۱۵) قائم ما به وسیله بیم، یاری شود و با پیروزی تأیید گردد، حكومت او مشرق و مغرب را فرا می‏گیرد... سپس در تمامی روی زمین خرابی باقی نمی‏ماند مگر آنكه آباد شود».

۳- استخراج گنجها و تقسیم مالها:

پیامبر اكرم فرمود:«اِنَّهُ یَستَخرِجُ الكُنُوزَ وَ یُقَسِّمُ المال؛(۱۶) مهدی گنجها را استخراج می‏كند و ثروتها را تقسیم می‏نماید.

۴- باز پس‏گیری حقوق‏

پیامبر اسلام در این زمینه فرمود: «كار امام مهدی در باز پس گرفتن حقوق بدانجا رسد كه اگر در بُنِ دندان انسانی حق فرد دیگر وجود داشته باشد، آن را باز پس گرفته (و به صاحب حق) بر می‏گرداند.»(۱۷)

ب: نوسازی فكری و فرهنگی و پیشرفت علم:

دوران ظهور مهدی، دوران گسترش علم و دانایی، تكامل عقل، تجدید سنت و كتاب و نوسازی فكری همه جانبه خواهد بود. امام صادق (ع) فرمود: «اِذا خَرَجَ القائِمُ یَقُومُ بِاَمرٍ جَدیدٍ وَ كِتابٍ جَدیدٍ وَ سُنَّهٍٔ جَدیدٍ و قَضاءٍ جدیدٍ؛(۱۸) هنگامی كه قائم خروج كند، امر جدید و كتاب جدید و روش جدید و داوری جدیدی (با خود) می‏آورد».

به نمونه‏هایی در این زمینه اشاره می‏شود:

۱- رشد عقلها و تكامل اندیشه‏ها

امام باقر (ع) می‏فرماید: «اِذا قامَ قائِمُنا وَضَعَ اللّهُ یَدَهُ عَلی رؤوس العِبادِ فَجَمَعَ بِها عُقُولَهُم و كَمُلَت بِها اَحلامُهم؛(۱۹) هنگامی كه قائم ما قیام كند خداوند دستش را بر سر بندگان می‏گذارد و عقول آن‏ها را با آن جمع كرده و افكارشان با آن تكمیل می‏شود».

۲- پیشرفت علوم:

در حدیثی از امام صادق (ع) می‏خوانیم: «اَلعِلمُ سَبعَهٌٔ وَ عِشرُونَ حَرفاً فَجَمیعُ ما جائَت بِهِ الرُّسُلُ حَرفانِ فَلَم یَعرِف النّاسُ حَتّی الیَوم غَیرَ اَلحَرفَینِ فَاِذا قامَ قائِمُنا اَخَرَجَ الخَمسَهَٔ وَ العِشرینَ حَرفاً فَبَثّها فی النّاسِ وَ ضَمَّ اِلَیها الحَرفَین حَتّی یَبُثَّها سَبعَهًٔ وَ عِشرِینَ حَرفاً؛(۲۰) علم و دانش بیست و هفت حرف (شعبه و شاخه) است.

تمام آنچه پیامبران الهی (برای مردم) آوردند دو حرف بیش نبود و مردم تاكنون جز دو حرف را نشناخته‏اند، اما هنگامی كه قائم ما قیام كند بیست و پنج حرف (بیست و پنج شاخه و یا شعبه) دیگر را آشكار نموده و در میان مردم منتشر می‏سازد و دو حرف دیگر را به آن ضمیمه می‏كند تا بیست و هفت حرف كامل و منتشر گردد.»

این حدیث به روشنی جهش فوق العاده علمی عصر انقلاب مهدی (عج) را مشخص می‏سازد كه تحولی بیش از ۱۲ برابر! نسبت به علوم و دانشهایی كه در عصر همه پیامبران راستین به بشریت اعطا شده پیش می‏آید و درهای همه رشته‏ها و همه شاخه‏های علوم مفید و سازنده به روی انسان‏ها گشوده می‏شود و راهی را كه بشر طی هزاران سال پیموده به میزان ۱۲ برابر در دوران كوتاهی می‏پیماید. چه جهشی از این بالاتر و سریعتر؟!(۲۱)

و به این گونه در پرتو ارشاد و هدایت مهدی(عج) مغزها در مسیر كمال به حركت در می‏آید و اندیشه‏ها شكوفا می‏گردند و تمام كوته بینی‏ها و تنگ نظریها و افكار پست و كوتاه كه سرچشمه بسیاری از تضادها و تزاحمها و برخوردهای خشونت‏آمیز اجتماعی است برطرف می‏گردد.

۳- پیشرفت خارق العاده صنایع در عصر مهدویت:

یك: حل بحران انرژی: از امام صادق (ع) چنین نقل شده است:«اِنَّ قائِمَنا اِذا قامَ اَشرَقَتِ الاَرضُ بِنُورِ رَبِّها وَ استَغنَی العِبادُ مِن ضَوءِ الشَّمسِ»(۲۲)هنگامی كه قائم ما قیام كند زمین به نور پروردگارش روشن شود و بندگان خدا از نور آفتاب بی‏نیاز شوند.

دو: انتقال تصویرها: حضرت صادق (ع) فرمود:«اِنَّهُ تَناهَتِ الاُمُورُ اِلی صاحِبِ هذَا الاَمرِ رَفَعَ اللّهُ تَباركَ وَتَعالی لَهُ كُلَّ مُنخَفِضٍ مِنَ الاَرضِ وَ خَفِضَ لَهُ كُلَّ مُرتَفَعٍ حَتّی تَكُونَ الدُّنیا عِندَهُ بِمنزِلَهِٔ راحَتِهِ فَالَّكُم لَو كانَت فی راحتِهِ شَقرهًٔ لَم یَبصُرها؛(۲۳) هنگامی كه كارها به صاحب اصلی ولایت مهدی (عج) برسد خداوند هر نقطه فرو رفته‏ای از زمین را برای او مرتفع،

” چون قائم قیام كند راههای اصلی را توسعه می‏دهد و هر مسجدی را كه مانع راه باشد ویران می‏سازد و هر پنجره را كه به سوی راههای عمومی گشوده باشد و نیز هرگونه ایوان و آبریزگاه و ناودانی را كه به طرف راههای عمومی باشد می‏بندد.... “

و هر نقطه مرتفعی را پائین می‏برد آنچنان كه تمام دنیا نزد او به منزله كف دستش خواهد بود! كدامیك از شما اگر در كف دستش موئی باشد آن را نمی‏بیند.

از حدیث فوق برمی‏آید، كه در عصر مهدویت، یك سیستم نیرومند و مجهزی برای انتقال تصویرها به وجود می‏آید كه شاید تصور آنهم امروز برای ما مشكل باشد، آنچنانكه تمام جهان به منزله كف دست خواهد بود.

پی‏نوشت‏ها: -

۱. سالنامه مكتب تشیّع،مصاحبات استاد علاّمه طباطبایی باهانری كربن درباره شیعه شماره ۲، ۱۳۳۹ ه.ش به نقل از مهدی پیشوائی، سیره پیشوایان ص ۷۲۲.

۲. انبیاء، ص ۱۰۵ - ۱۰۶.

۳. عهد عتیق فارسی، مجمع بریتانیائی كتب مقدسه،۱۸۷۸، مزمور ۳۷ جمله ۹ به نقل از تفسیر نمونه،ج ۱۳، ص ۵۲۰.

۴. همان، مزمور ۳۷، جمله ۲۷.

۵. ابوعلی طبرسی، مجمع البیان (بیروت).

۶. سوره قصص، آیه ۵.

۷. نورالثقلین، ج ۴، ص ۱۱ به نقل از آیهٔ اللّه مكارم شیرازی؛ تفسیر نمونه، ج ۱۶، ص ۱۸.

۸. نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، ص ۶۷۲، كلمات قصار، شماره ۲۰۹.

۹. سوره توبه، آیه ۳۳.

۱۰. سوره فتح، آیه ۲۸؛ سوره صف، آیه ۹.

۱۱. ملامحسن فیض كاشانی، تفسیر الصافی (بیروت، مؤسسهٔ الاعلمی للمطبوعات چاپ دوّم، ۱۴۰۲ ه)ج ۲ ص ۳۳۸.

۱۲. شرح صدوق، كمال‏الدین و تمام النعمهٔ(قم، جامعه مدرسین، ۱۴۰۵) با تعلیقه علی اكبر غفاری ص ۳۷۲ - ۳۷۳ و ۳۱۸.

۱۳. همان، ص ۶۴۵حدیث ۶.

۱۴. كنجی شافعی، البیان فی‏اخبار صاحب الزمان (قم، جامعه مدرسین ۱۴۰۹)، ص ۹۹.

۱۵. محمد تقی موسوی اصفهانی، مكیال المكارم، ج ۱، ص ۱۱۸.

۱۶. شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، زیارت صاحب الامر، ص ۱۰۵۵.

۱۷. كامل سلیمان، یوم الخلاص (بیروت، دارالكتاب اللبنانی، ۱۴۰۲ ه.ق) ،ص ۳۹۵.

۱۸. علل الشرایع، شیخ صدوق، ص ۱۶۱.

۱۹. محمد باقر مجلسی، بحارالانوار (تهران، دارالكتب الاسلامیه، ۱۳۹۸ ه.ق)، ج ۵۲، ص ۲۱۲.

۲۰. شیخ طوسی، الغیبهٔ،(مؤسسهٔ المعارف الاسلامیهٔ ۱۴۱۱ ه.ق)، ص ۴۷۵.

۲۱. ابوالقاسم خوئی، منهاج البراعه (قم، بنیاد فرهنگی امام المهدی ۱۴۰۵ ه.ق) ج ۸، ص ۳۵۳.

۲۲. آیهٔ اللّه لطف اللّه صافی، منتخب الاثر (قم، نشر كتاب،۱۳۷۳ ه.ق)، ص ۴۷۲.

۲۳. كورانی موسوعهٔ احادیث الامام المهدی (قم، مؤسسهٔ المعارف الاسلامیّه، ۱۴۱۱) ج ۱،۲۲۱.

۲۴. بحارالانوار (پیشین)، ج ۵۳،ص ۳۵۲و ص ۳۴۹ و ر ك حر عاملی، اثبات الهداهٔ، ج ۷،ص ۸۳.

۲۵. بحارالانوار(پیشین)، ج ۱۲،ص ۱۸۲.

۲۶. ر- ك موسوعهٔ احادیث المهدی (پیشین)، ج ۴، ص‏۵۳.

۲۷. ر ك آیهٔ اللّه ناصر مكارم شیرازی، مهدی انقلابی بزرگ (قم مطبوعاتی هدف)، ص ۲۹۳.

۲۸. بحارالانوار (پیشین)، ج ۵۲،ص ۳۲۸ روایت ۴۷.

۲۹. همان، ج ۵۲،ص ۳۲۸، روایت ۴۶.

۳۰. همان، ج ۱۲، ص ۱۸۲.

۳۱. منتخب الاثر (پیشین)، ص ۴۸۳.

۳۲. همان.

۳۳. نهج‏البلاغه، محمد دشتی، خطبه ۱۳۸،ص ۲۵۶.

۳۴. میرجهانی، نوائب الدهور(كتابخانه صدر، ۱۳۶۹)، ج ۳، ص ۴۰۹.

۳۵. ر - ك روژه دو پاسكیه، اسلام و بحران عصر ما، ترجمه دكتر حسن حبیبی، ص ۱۸ - ۲۱.

۳۶. (پیشین)، ج ۸۴،ص ۵۱.

۳۷. همان، ص ۱۲۳.

۳۸. منتخب الاثر(پیشین)، ص ۳۷۴.

۳۹. سوره نور، آیه ۵۵.

۴۰. ر - ك: الغیبهٔ (پیشین)، ص ۲۴۰.

۴۱. بحارالانوار (پیشین)، ج ۵۱،ص ۱۲۰، ح ۲۳.

۴۲. مرحوم كلینی، الكافی (دارالكتب الاسلامیّه)، ج ۱، ص ۵۰۹.

۴۳. بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۹.

۴۴. بحارالانوار،ج ۵۳،ص ۳۳۸.

۴۵. موسوعهٔ احادیث المهدی (پیشین)، ج ۱، ص ۲۲۱.

۴۶. كمال الدین (پیشین) ،ص ۶۵۳.

۴۷. روزنامه جمهوری اسلامی ۱۴/۷/۷۹ .

۴۸. بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۸.

منبع: ماهنامه پاسدار اسلام ، شماره ۲۶۲

---