خطرات آنلاین بودن کودکان و والدین

توجه به دسترسی آزاد به اطلاعات اینترنتی, خطر حادی که کودکان ممکن است با آن مواجه گردند, منابع غیرمناسبی است که اغلب جنسی, نفرت انگیز یا خشونت آمیز بوده و عامل اصلی ترغیب آنان به انجام فعالیت های خطرناک یا غیرقانونی به شمار می آید

کودکان در هنگام برخط (آنلاین) بودن، با خطرات گوناگونی مواجهند. برخی از این خطرات چنین‌اند:‌

قرار گرفتن در معرض منابع غیرمناسب (جنسی، نفرت انگیز یا خشونت‌آمیز)با توجه به دسترسی آزاد به اطلاعات اینترنتی، خطر حادی که کودکان ممکن است با آن مواجه گردند، منابع غیرمناسبی است که اغلب جنسی، ‌نفرت‌انگیز یا خشونت‌آمیز بوده و عامل اصلی ترغیب آنان به انجام فعالیت‌های خطرناک یا غیرقانونی به شمار می‌آید.

▪پرداختن به بازی‌های قمار و رفتارهای نامناسب

به رغم غیرقانونی بودن، سایت‌های قماربازی آن‌لاین، اینترنت را تسخیر کرده‌اند. مشاهده یا مشارکت در هر نوع فعالیتی در سایت‌های ویژه قمار بازی برای کودکان نامناسب است. شرط لازم برای ورود به اغلب سایت‌های قماربازی آن‌لاین، این است که شخص از کارت اعتباری برخوردار باشد. از این رو، این روند تهدید بالقوه‌ای برای رفاه مالی خانواده‌ها نیز محسوب می‌شود. (این پدیده هنوز در ایران همه‌گیر نشده است).

▪مواد مخدر، الکل، سیگار و خطرات دیگر

برخی از سایت‌ها و گروه‌های خبری به تشویق و تبلیغ استفاده از مواد مخدر، سیگار یا الکل مبادرت می‌کنند. برخی دیگر نیز طریقه ساخت بمب و یا بارگذاری کیت‌های کشت ویروس را آموزش می‌دهند.

▪زیان جانی

بعضی افراد بزرگسال منحرف از پست الکترونیک و اتاق‌های گفت وگو(چت) به منظور جلب اعتماد کودکان و ترغیب آنان به شرکت در جلسات رودررو استفاده می‌کنند. با جلب اعتماد، اعتماد کودک و ترتیب دادن جلسه ملاقات، کودک با خطر بحرانی تحلیل جسمی و وحشت روانشناختی دائمی روبه رو می‌شود.

▪پیغام های آزاردهنده

در چنین وضعیتی، ممکن است کودکان با برخی پیام‌های الکترونیک مواجه شوند که آزار دهنده یا خصمانه ‌باشد. اطلاعات ارسال شده در این پیام‌ها می‌تواند تأثیرات منفی روانشناختی بر روی کودکان برجای گذارد.

▪معضلات حقوقی و مالی

خطر دیگری وجود دارد مبنی بر دسترسی کودکان به شماره کارت اعتباری والدین یا ارتکاب به جرم اینترنتی که به نوبه خود با پیامدهای نامشروع و عواقب مالی همراه است. صرف نظر از مقولات قانونی، باید «Netiquette» (اجتناب از گستاخی و بی‌پروایی کودکان در زمان اتصال به اینترنت) به آنان آموزش داده شود.

▪تجاوز به حریم خصوصی

حفاظت از حریم خصوصی کودکان، امری حیاتی است و چنین حریمی در اینترنت با درجه آسیب‌پذیری بالایی روبه رو است. هیچ فردی، مگر با کسب اجازه از اولیا و سرپرست کودکان، حق سرکشی به اطلاعات شخصی آنان را ندارد.

چنین اطلاعاتی دربرگیرنده نام، سن، تاریخ تولد، نام مدرسه، اطلاعات خانوادگی، اطلاعاتی در خصوص دوستان، اماکن‌ مورد علاقه، علایق و سرگرمی‌های کودکانه است. افشا ساختن و علنی کردن چنین اطلاعاتی در اینترنت کودک را در معرض تهدیدات حاد قرار خواهد داد.

▪تحلیل استعدادهای نهفته کودک

حادترین خطر در میان سایر خطرات، این است که کودک برای ساعات نامحدودی به صورت آن‌لاین به شبکه اینترنت متصل باشد که این خود به از میان رفتن زمان با ارزشی منجر می‌گردد که کودک می‌توانست از آن در راستای اهداف سازنده، استفاده کند. چنانچه کودک استفاده مناسبی از زمان آزاد خود به عمل نیاورد، رشد و پرورش وی تا حد زیادی با مخاطره روبرو می‌شود.

▪دلایلی برای نگرانی

والدین باید به نظارت دقیق کودکان خود که بی‌محابا از اینترنت به صورت آن‌لاین استفاده می‌کنند، مبادرت ورزند. از آنجایی که والدین بهتر از هرکسی با خصوصیات اخلاقی و روحیات شخصی کودکان خود آشنایی دارند، از این رو ملزم به رفتار مطابق احساسات غریزی آنان هستند، به گونه‌ای که احساسات آنان را جریحه‌دار نکنند.

▪تغییر دادن صفحات اینترنتی

اگر کودک شما به سرعت صفحات اینترنتی را تغییر می‌‌دهد یا به هنگام ورود شما به اتاق، مانیتور کامپیوتر را خاموش می‌کند، احتمالاً‌ در حال مشاهده تصویر یا مطلبی است که تمایل ندارد شما از آن آگاهی یابید.

در این زمان شما باید در کمال خونسردی از او بخواهید تا شما را در تماشای مانیتور کامپیوتر شریک کند. در این صورت پس از تماشای صفحه مانیتور اگر چنانچه با محتوی و مضمون نامناسبی در آن برخورد کردید، ملزم هستید کاملاً مودبانه وی را از ادامه این عمل بازدارید.

هیچ گاه بدون اینکه از قبل از کودک خود به صورت مؤدبانه درخواست منع تماشای صفحات نامناسب اینترنتی را داشته باشید، وی را سرزنش نکنید.

▪تماس‌های تلفنی

اگر کودک شما به طور ناگهانی تماس‌های تلفنی از افراد غریبه یا حتی از سایر کودکان دریافت کرد، در این صورت شما با مشکلی جدی مواجه شده‌اید.

با نصب یک کالر آی‌دی (نمایشگر شماره تلفن) بر روی دستگاه تلفن، تماس‌های تلفنی کودک خود را شناسایی کرده و از وی بخواهید در این خصوص به شما توضیح دهد. اگر کودک شما در نیمه‌های شب از جا برخاسته و پشت کامپیوتر قرار گیرد، ممکن است در حال چت کردن باشد و این در حالی است که اقدام کودک به انجام چنین فعالیت‌هایی(چت و استفاده از کامپیوتر)، باید در زمان‌ها و مکان‌هایی صورت پذیرد که کاملاً تحت نظارت و کنترل شما باشد. استفاده افراطی کودکان یا نوجوانان از خدمات آن‌لاین اینترنتی بویژه در نیمه‌های شب، می‌تواند دلیلی موجه برای نگرانی والدین باشد.

▪خوشبختی

اگر کودک شما هدایا یا پول توجیه ناپذیری دریافت کرده یا لباس نامتعارفی به تن کرده باشد، این روند نیز امری نگران کننده است. افرادی که اغلب به دنبال آزار و سوءاستفاده جنسی از کودکان هستند، با صرف مبالغ هنگفت برای برقراری رابطه دوستی با کودکان و جلب اعتماد و اطمینان آنان مبادرت می‌کنند.

▪عوارض ترک و اجتناب از کاربرد اینترنت

اگر متوجه شوید که کودک شما به مدت طولانی از دوستان و خانواده خود، بویژه پس از استفاده از اینترنت منزوی گردیده، از این رو شما باید نگران و مراقب وی باشید.

شاهدبازان و دیگر افراد متجاوز که کودکان را هدف قرار می‌دهند، به شدت به دنبال ایجاد اختلاف و شکاف میان کودکان و حامیان آنان (والدین یا پرستاران) هستند. بزرگترین شکاف میان کودکان و خانواده‌، با برقراری رابطه آنان با افراد متجاوز بروز می‌کند.

▪دیدار با دوستان

اگر احساس می‌کنید که کارهای کودک شما غیرعادی شده و با دوستانش قطع ارتباط کرده است، در این هنگام سعی کنید با دوستانش صحبت کرده و علت را جویا شوید. لازم به ذکر است که در انجام این عمل بیش از حد دخالت و زیاده‌روی نکنید.

همچنین اگر هدف از دیدار دوستان کودک شما با وی مشاهده منابع نامناسب اینترنتی است، در این صورت نگران و مراقب باشید. با این وجود، شما باید به حریم خصوصی کودک خود احترام گذارده و در کنترل و اداره هر موقعیتی، مبادی آداب باشید.

علائم و نشانه‌های بسیاری وجود دارد که شما به عنوان والدین باید از آنها آگاه باشید. هیجانی شدن و تهمت زدن به رفع مشکل کمکی نخواهد کرد. به عنوان سرپرست کودک، وظیفه شماست که خونسردی خود را حفظ کرده و درصدد شناسایی مشکل برآمده و راه‌حلی نیز برای حل آن بیابید.

مطالب یا موارد تحریک‌کننده احساسات جنسی کودکان یا هرگونه فعالیت‌های نامشروع که به نحوی سلامت جسمی و روانی کودک شما را تهدید می‌کند، به پلیس گزارش دهید.

▪توصیه‌هایی ویژه والدین

برای انجام مراقبت و نظارت بر کودک خود به هیچ برنامه‌ای متکی نباشید

برنامه‌های فیلترینگ و بلوکه کردن تنها بخشی از طرح امنیتی اینترنت در خانه شما محسوب می‌شود، از این رو وجود آنها نباید باعث شود تا شما نگران و مراقب کودک خود نباشید.

▪مبتکر و خلاق باشید

زمانی را به گفت‌وگو و تبادل تجارب با والدین سایر کودکان در خصوص طرز رفتار با کودکان اختصاص دهید. به شیوه‌های برقراری ارتباط با کودک خود پرداخته و آنان را از خطرات اینترنت آگاه کنید. توجه داشته باشید که در گفت‌وگو با کودک خود، هرگز سرعت و عجله به خرج ندهید.

▪گوش به زنگ باشید

مراقب فایل‌های گرافیکی بارگذاری شده توسط کودکان خود باشید. فایلهایی با فرمت‌هایjpg،gif،bmp،tifو pcx ممکن است حامل منابع نامناسبی از اینترنت باشید

▪درخصوص برنامه‌های بلوکه کردن و فیلترینگ اینترنتی، ارزیابی و تحقیق کنید

در حال حاضر خدماتی نظیر برنامه‌های فیلترینگ و مرورگرهایی با قابلیت بلوکه ساختن انواع سایت‌های نامناسب اینترنتی وجود دارند که با کمک آنها می‌توان محتوای وب‌سایت‌ها را ارزیابی کرد.

این برنامه‌ها به شیوه‌های گوناگونی عمل می‌کنند. برخی از آنها سایت‌هایی را بلوکه می‌کنند که از منابع نامناسبی برخوردارند. برخی دیگر نیز کاربران را از ورود و دسترسی به انواع مشخصی از اطلاعات نظیر اسم و یا آدرس فردی خاص باز می‌دارند. برنامه‌های دیگری نیز طراحی شده‌اند که کودکان را از ورود به اتاق‌های چت (گفت‌وگوی اینترنتی) منع کرده و یا آنان را در ارسال یا قرائت پست الکترونیک محدود می‌سازند.

با کودکانتان در استفاده از اینترنت همراه شوید

از خدمات اینترنتی و برنامه‌هایی که کودکتان از آنها استفاده می‌کند، شناخت کامل حاصل کنید. از آنها بخواهید تا طرز عملکرد خود در اتاق گفت‌وگوی اینترنتی و یا نحوه پرداختن به بازی‌های آن‌لاین را برای شما تشریح کند.

▪از قبل برنامه ریزی کنید

با کودک خود در خصوص مسائلی که ممکن است به صورت آن‌لاین با آن مواجه شود، گفت‌وگو کنید. در عوض سرزنش کودک خود، به وی بیاموزید که همواره ارزش‌های واقعی زندگی در خارج از اینترنت، بر ارزش‌های اینترنتی حاکم‌اند.

▪سایر علائق کودکان را تشویق و تقویت کنید

کودکان را از استفاده بیش از حد از اینترنت برحذر دارید، چراکه این روند برای سلامت آنان مضر است. از این رو، به ترغیب آنان جهت انجام فعالیت‌های دیگر نظیر انجام تمرینات ورزشی در محیطی خارج از محیط خانه مبادرت کنید.

▪الگوی عمل باشید

اگر شما به بارگذاری نرم‌افزار غیرمجاز یا منابع کپی‌رایت شده مبادرت می‌کنید، هنگامی که معلم کودکتان شما را به صحبت در خصوص تکلیف انجام نشده فراخواند، تعجب نکنید.

▪زمان و مکان استفاده از اینترنت

کامپیوتر خود را در اتاقی همگانی، یعنی اتاقی که می‌توانید مراقب آن باشید، قرار دهید. افراد غریبه را از ورود به اتاق خواب کودک منع کرده و حتی اجازه استفاده آنان از کامپیوتر را ندهید. تنها زمانی که خود در خانه‌اید، اجازه دهید کودکتان از اینترنت استفاده کند.

▪برای کامپیوتر خود یا اینترنت متأسف نباشید

برای وجود کامپیوتر یا اینترنت در منزل خود متأسف نباشید، چراکه کامپیوتر و اینترنت، وسایل خارق‌العاده‌ای هستند که قادرند زندگی کلیه اعضای خانواده را متحول سازند. در عوض به حس درونی خود اعتماد کرده و مطابق آن رفتار کنید.

بهترین کاری که شما باید از آن اطلاع یابید، محافظت از خانواده‌تان است. با قبول مسئولیت در قبال استفاده کودکان خود از اینترنت و کامپیوتر، می‌توانید شدت خطرات بالقوه استفاده آن‌لاین از اینترنت را به حداقل رسانید. در این راستا قوانین ذیل را وضع و به اجرا درآورید:

▪هرگز اطلاعات شناسایی را ارائه نکنید

آدرس محل زندگی، نام مدرسه، یا شماره تلفن خود را به افراد غریبه ارائه نکنید.

▪از خدماتی اینترنتی که کودکتان از آن استفاده می‌کند، اطلاع حاصل نمایید

اگر از نحوه ورود به سیستم کامپیوتر یا شبکه بی‌اطلاع هستید از کودک خود بخواهید تا به شما بیاموزد. از اطلاعات ارائه شده در اینترنت و طریقه بلوکه کردن منابع نامناسب اینترنتی آگاهی یابید.

▪هرگز به کودک خود اجازه ندهید ملاقات اینترنتی ترتیب دهد

کودک خود را از ملاقات با دیگر کاربران کامپیوتر در زمان استفاده از اینترنت و اتاق‌های گفت‌وگو منع کنید. اگر ملاقاتی از سوی کودک شما یا دیگر کاربران ترتیب داده شد، فردی را در محل قرار گمارده و یا او را همراهی کنید.

مترجم علی فلک‌پور

---