وهابیگری در بالکان

وروجنی این واقعه نقطه اوج یک سلسله حوادثی بود که از زادگاه باراسیچ یعنی کالشیجا شروع شده بود که وی درآنجا زنانی را که حجاب نداشتند مورد آزار و اذیت قرار داده و از عموم شهروندان …

وروجنی این واقعه نقطه اوج یک سلسله حوادثی بود که از زادگاه باراسیچ یعنی کالشیجا شروع شده بود که وی درآنجا زنانی را که حجاب نداشتند مورد آزار و اذیت قرار داده و از عموم شهروندان خواسته بود که نواختن موسیقی در خانه‌هایشان را متوقف نمایند. وی و هوادارانش همچنین ساختمانی متعلق به جامعه اسلامی را اشغال نمودند که به درگیری‌های بیشتر ودر نهایت دخالت پلیس منجر گردید. یک ماه پس از حوادث سارایوو ، باراسیچ رهبر معنوی وهابی‌های بوسنی در سانحه اتومبیل کشته شد و مراسم تشیع وی با حضور جمعیت انبوهی برگزار شد.اگر چه باید این حوادث و وقایع دیگر را نیز در نظر داشت ولی نشانه‌های روشنی وجود دارد که نشان می‌دهد وضعیت فعلی مسلمانان میانه‌روی بوسنی را علیه اعضای جنبش وهابیت تحریک می‌کند. وهابیگری در حالی که فقط توسط اقلیت معدودی حمایت می‌شود ولی در بوسنی ریشه دوانده است. حضور مردانی با لباس سنتی وهابیون( شلوار کوتاه، ریش و جلیقه) بویژه در شهرهای مرکزی بوسنی همچون زنیکا، توزلا،مگلاج و حتی سارایوو دیگر غیر عادی نیست. از سوی دیگر دختران و پسران جوان به‌طور فزاینده‌ای حجاب بر تن می‌کنند در حالی که مادران‌شان این گونه نیستند. تاثیرات جانبی کشتار مسلمانان درجنگ ۱۹۹۲-۵ را می‌توان یکی از دلایل این امر دانست در حالی که تصور بر این بود که مسئله مذکور در گذر زمان کمرنگ خواهد شد ولی در طول ۱۳ سال پس از جنگ واقعیات جاری، این تصورات را باطل نموده‌اند. اقدام دولت بوسنی برای اخراج تعدادی از مبارزین خارجی در سال ۲۰۰۶( ونیز ۲۰۰۸) نشانه‌ای از عواقب ناگوار فعالیت‌های جنبشی وهابیت است ولی این تحولات گرچه ضروری‌اند ولی بسیار دیر روی داده‌اند. در سال ۲۰۰۴ کمیسر عالی بوسنی پدی اشداون درباره افراط‌گرایی اسلامی در بوسنی هشدار داد و اعلام نمود که جامعه بین‌الملل هم اکنون و در آینده مراقب این مسئله باشد.

هشدار وی هم اکنون نیز طنین‌انداز است. اخیرا یافته‌های یک کمیسیون تحقیق دولت بوسنی به تدوین خط مشی‌ای برای محروم‌سازی شماری از افرادی که در طول جنگ تابعیت بوسنی را به دست آ‌ورده بودند منجر شده گرچه این اقدام اعتراضات و مشکلات میان مدتی را پدید می‌آورد ولی در بلند مدت یک گام ضروری به نظر می‌رسد. جنبش وهابیت در سندژاک صربستان دستگیری ومحاکمه گروهی از وهابیون در سندژاک صربستان نقطه اوج حوادث اخیر مرتبط با وهابیون در آن منطقه را نشان می‌دهد . چند سال پس از ظهور در بوسنی وهابیون در سال ۱۹۹۷ در سندژاک صربستان و مونته‌نگرو نیز ظهور کردند. از آنجایی که اهالی سندژاک محافظه کارتر از بوسنیایی‌ها بودند این منطقه زمینه مناسبی را برای تفاسیر خشن از اسلام در برداشت. علی‌رغم تنش‌های فراوان ما بین مسلمانان و صربهای سندژاک و نقض حقوقی انسانی مسلمانان، منطقه مذکور در طی جنگ بوسنی تا حدود زیادی در صلح به سر می‌برد. ولی دهه ۱۹۹۰ دوره‌ای متفاوت از تاریخ سندژاک به شمار می‌آید. پس از اینکه تانک‌های ارتش یوگسلاوی شهر نووی بازار را محاصره نمودند روان پریشی جنگ در بین مسلمانان شهر گسترش یافت . بسیاری از مسلمانان سندژاک در طول جنگ ۱۹۹۲-۹۵ جنگیدند و از این‌رو در دیدگاه مقامات صرب به‌عنوان ستون پنجم بالقوه‌ای قلمداد شدند. علاوه بر این علی‌رغم تحریم‌های سازمان ملل بر علیه صربستان و مونته‌نگرو در دهه ۱۹۹۰ نووی بازار از یک رونق اقتصادی برخوردار شد. ولی اعمال مالیات‌هایی در پی سقوط رژیم میلوشوویچ در اکتبر ۲۰۰۰ و نیز ورود کالاهای ارزان قیمت از ترکیه و هجوم بازرگانان چینی به این دوران خوب پایان داد.

کنت موریسون

مترجم: یعقوب نعمتی