سه شنبه, ۹ بهمن, ۱۴۰۳ / 28 January, 2025
مجله ویستا

۳۱ شهریور ۱۳۵۹ ـ روزی که عراق جنگ هشت ساله با ایران را آغاز کرد و نتایج آن تا به امروز


۳۱ شهریور ۱۳۵۹ ـ روزی که عراق جنگ هشت ساله با ایران را آغاز کرد و نتایج آن تا به امروز

حمله نظامی عراق به ایران که از روزهای قبل از آن پیش بینی شده بود، ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ (۲۲ سپتامبر ۱۹۸۰) آغاز شد که پیامدش یک جنگ هشت ساله بود و برخلاف تصور قبلی غرب، ایران در این جنگ …

حمله نظامی عراق به ایران که از روزهای قبل از آن پیش بینی شده بود، ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ (۲۲ سپتامبر ۱۹۸۰) آغاز شد که پیامدش یک جنگ هشت ساله بود و برخلاف تصور قبلی غرب، ایران در این جنگ پرتلفات و پرهزینه حتی یک وجب از خاک خود را از دست نداد. مروری بر روزنامه های چاپ تهران در شهریور ماه آن سال نشان می دهد که همزمان با انتخاب نخست وزیر برای جمهوری اسلامی، از نیمه این ماه زد و خورد های مرزی عراق و ایران رو به شدت گذارده بود که بعد از ظهر ۲۲ سپتامبر ناگهان نیروی هوایی عراق تهران، تبریز، همدان، کرمانشاه، شهر کرد و شهرهای خوزستان را مورد حمله قرار داد و همزمان ناوچه های آن کشور به سواحل ایران تا بوشهر تعرض کردند و متعاقب آن نیروی زمینی عراق تعرّض به میهن ما را آغاز کرد. طبق اعلامیه های شماره ۲۰ تا ۲۸ وزارت دفاع ایران، در نخستین روز تعرض، نیروی هوایی عراق بیش از ۱۱ جنگنده و چهار ناوچه از دست داد و هواپیماهای نظامی ایران متقابلا پایگاههای عراق در کوت الاماره، شعیبیه، واسیله، ام القصر و سپس بغداد را مورد حمله متقابل قرار دادند. این جنگ که (برغم میثاق بین المللی) بدون اعلان قبلی، از سوی عراق آغاز شده بود از آن پس به صورت تمام عیار ادامه یافت.

در زمان حمله نظامی به ایران، عراق دوست آمریکا، متحد شوروی و مورد حمایت همسایگان عرب خود جز سوریه بود. دولت آمریکا به سبب موضوع تصرف سفارتخانه اش در تهران و گروگانگیری کارکنان آن و همچنین قطع منافعش در ایران پس از انقلاب، با تهران دشمنی داشت. این دشمنی در دهه اول قرن بیست و یکم که آمریکا در عراق و افغانستان استقرار نظامی دارد به صورت جنگ سرد واشنگتن با تهران درآمده است. سرگئی لاوروف وزیر امورخارجه روسیه ۱۸ سپتامبر۲۰۰۷ در دیدار با «برنار کوشنر» وزیر امورخارجه فرانسه که به مسکو رفته بود، آخرین وضعیت جنگ سرد آمریکا و ایران را چنین ترسیم کرده بود: گزارش های متعدد مبنی بر جدّی بودن بررسی عملیات نظامی برضد ایران دولت روسیه را نگران ساخته زیرا که چنین عملیاتی برای منطقه نتایج بسیار وخیم به بار خواهد آورد. کوشنر (یک پزشک) که همانند سارکوزی رئیس جمهور تازه فرانسه، یهودی تبار است ۱۷ سپتامبر ۲۰۰۷ و پیش از سفر به مسکو در این باره گفته بود: اگر ایران دارای سلاح اتمی شود؛ جهان باید خود را برای جنگ آماده کند و افزوده بود که سیاست های فرانسه با آمریکا در قبال تلاش های اتمی ایران یکسان است.

بیستم سپتامبر ۱۹۸۰ و در آستانه حمله نظامی تمام عیار عراق به ایران، احتمال این جنگ در دیدار مارگارت تاچر نخست وزیر انگلستان با وزیر امورخارجه کابینه اش مطرح و بررسی شده بود. تاچر در صفحه ۹۱ کتاب خاطرات خود درباره این ملاقات نوشته است: به وزیر امور خارجه گفتم که در این نظر که ایران در مدتی کوتاه از پای درخواهد آمد شریک نیستم و دلیل آوردم که ایران دارای یک نیروی هوایی موثر است، مردمی مقاوم دارد و ارتش فروپاشیده آن درجریان انقلاب، در اندک مدتی تمرکز خواهد یافت و دست به حمله متقابل خواهد زد. ارزیابی و محاسبات صدام حسین از فروپاشیدگی ارتش ایران درست نیست زیرا که افراد و سلاحهای این ارتش باقی هستند و .... هشت سال بعد نظر من تایید شد زیرا که عراق جز در هفته های اول جنگ پیشرفتی نداشت و مقروض و زمینگیر شد و ....

اصحاب نظر گفته اند: اگر صدام حسین با ایران وارد جنگ نشده بود؛ با کویت و سعودی اختلاف نظر مالی پیدا نمی کرد، دست به اشغال نظامی کویت نمی زد، در نطق های خود زندگانی شخصی خاندانهای سلطنتی این دو کشور را به زیر حمله و انتقاد نمی کشید که به کینه دائمی مبدل شد، همسایگان خود را از دست نمی داد (که در روز مبادا جایی برای فرار به آنجا و پناهنده شدن داشته باشد) و کشورش در سال ۲۰۰۳ به اشغال نظامی آمریکا درنمی آمد و به این روز نمی افتاد، خودش هم با آن خفت دستگیر و اعدام نمی شد و ....