از مورفه آ نترسید

دکتر بهروز باریک بین متخصص پوست می گوید مورفه آ نه مسری است, نه نگران کننده

مورفه‌آ؛ نوعی بیماری پوستی است که ابتلا به آن،‌ ارتباط نزدیکی با تضعیف سیستم ایمنی بدن دارد. این بیماری پوستی بین خانم‌ها، شایع‌تر از آقایان است. به‌طوری که احتمال ابتلای خانم‌ها به مورفه‌آ،‌ ۳ برابر آقایان است...

تحقیقات فراوانی روی این بیماری انجام شده‌‌ و هنوز ریشه و علت بروز آن مشخص نشده است اما راه‌های درمانی مختلفی برای از بین بردن آن وجود دارد. دکتر بهروز باریک‌بین، متخصص پوست، قائم‌مقام مرکز تحقیقات کاربرد لیزر در علوم پزشکی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی، در «پوست و مو»ی این هفته، ما را بیشتر با این بیماری پوستی آشنا می‌کنند.

▪ تعریف بیماری مورفه‌آ چیست؟

مورفه‌آ، نوعی بیماری خودایمنی است که در آن، قسمت‌های محدودی از پوست دچار سفتی می‌شود. می‌توان گفت مورفه‌آ، نوع خفیف‌تر بیماری اسکلرودرمی است.

▪ یعنی علایم بیماری اسکلرودرمی در بیماری مورفه‌آ ظاهر نمی‌شوند؟

نه. درگیری‌های کلیوی و ریوی که در بیماری اسکلرودرمی دیده می‌شود، برای بیماران مبتلا به مورفه‌آ ایجاد نمی‌شود. مشکل این بیماران، فقط سفت‌شدن قسمت‌های محدودی از پوستشان‌ است.

▪ آیا مشکلات پوستی دیگری روی این سفتی‌ها سوار نمی‌شوند؟

گاهی این سفتی‌های پوست ناشی از ابتلا به مورفه‌آ، به‌تنهایی ظاهر می‌شوند و گاهی هم همراه با علایم دیگری مانند قرمزی، ‌خشکی پوست، التهاب، تورم یا حتی تغییر رنگ پوست به سمت بنفش هستند. البته این علایم کم‌کم برطرف می‌شوند و در نهایت، جای خود را به ضایعه‌ای سفت می‌دهند. محل این ضایعه‌های ناشی از مورفه‌آ، معمولا تعریق ندارند و مویی هم روی آنها رشد نمی‌کند. حتی ممکن است موهای روی ضایعه‌ها هم کم‌کم از بین بروند و در نهایت، سطح براقی در قسمتی از پوست ایجاد شود. این سطح براق، از نظر متخصصان پوست، خیلی خاص و قابل تشخیص و تفکیک از سایر بیماری‌های پوستی است و معمولا در اولین جلسه معاینه بیماری مورفه‌آ تشخیص داده می‌شود.

▪ ضایعه‌های ناشی از مورفه‌آ در یک نقطه از بدن ظاهر می‌شوند یا همزمان امکان بروز چند ضایعه وجود دارد؟

معمولا این ضایعه‌ها به یک لک چند سانتی‌متری در بدن محدود می‌شوند و رفته‌رفته با شروع درمان، وضع بهتری پیدا می‌کنند. گاهی هم تعدادی از این ضایعه‌ها یا لک‌ها به‌صورت گسترده در بدن به‌وجود می‌آیند. در این صورت و با گسترده شدن تعداد ضایعه‌ها، باز هم بیمار با علایم عمومی بیماری اسکلرودرمی مواجه نخواهد شد و ضایعه‌ها به پوست محدود می‌شوند.

▪ درمان مورفه‌آ چگونه است؟

درمان‌های متفاوتی با توجه به شدت و ضعف بیماری و علایم پوستی بیمار وجود دارد. اگر این بیماری محدود به یک لک باشد، درمان‌های موضعی با داروهای ضدالتهابی موضعی مانند کورتیکواستروییدها یا کرم‌های ضدالتهابی غیرکورتونی کافی است. در کنار این درمان‌های موضعی، به تمام افراد مبتلا به مورفه‌آ توصیه می‌شود که حتما ضایعه‌ها، قسمت‌های سفت‌شده و خشک پوست خود را چرب کنند. چرب کردن این ضایعه‌ها با مشتقات ویتامین D که به‌صورت پماد در داروخانه‌ها موجود هستند، می‌تواند در درمان و تسریع روند درمان این بیماری بسیار کمک‌کننده باشد.

▪ اگر ضایعه‌های پوستی فردی، گسترده و بیش از یکی باشد، برای درمان آنها چه اقدام‌هایی انجام می‌گیرد؟

در این موارد باید درمان‌های دیگر را هم در کنار درمان‌های موضعی انجام بدهیم. مثلا یکی از داروهایی که هم برای درمان بیماری اسکلرودرمی کاربرد دارد و هم در درمان مورفه‌آی گسترده به‌کار می‌رود، «هیدروکسی کلروکین» یا «کلروکین» است. این دارو، خواص ضدالتهابی دارد و می‌تواند در درمان مورفه‌آی منتشر یا گسترده هم مفید و موثر باشد. گاهی از داروهای تضعیف‌کننده سیستم ایمنی هم برای درمان مورفه‌آی گسترده استفاده می‌شود. یکی دیگر از درمان‌های رایج مورفه‌آی گسترده، نوردرمانی است.

▪ به‌چه صورت؟

در روش نوردرمانی، بیماران مبتلا به مورفه‌آ در کابین‌ها یا تحت تابش دستگاه‌های نوردرمانی‌ای قرار می‌گیرند تا اشعه خاصی به ضایعه‌های آنها تابیده بشود. این اشعه، خواص ضدالتهابی دارد و با نفوذ به داخل پوست، می‌تواند در درمان سفتی‌های پوست ناشی از مورفه‌آ، مفید و موثر باشد.

▪ افزایش یا کاهش سطح ریزمغذی‌های مختلف هم می‌تواند در درمان یا تشدید مورفه‌آ موثر باشد؟

در کتاب‌های مختلف، در مورد درمان این بیماری با قرص‌ها و مکمل‌های ویتامینE ‌ D و کلسیم هم صحبت شده است. براساس تجربه، متخصصان پوست متوجه شده‌اند این ویتامین‌ها و املاح هم می‌توانند در درمان مورفه‌آ نقشی داشته باشند و به‌همین دلیل در کنار سایر روش‌های درمانی، مصرف این قرص‌ها و مکمل‌ها را هم به چنین بیمارانی توصیه می‌کنند.

▪ درمان این بیماری، قطعی است یا امکان عود آن وجود دارد؟

احتمال عود مورفه‌آ بعد از درمان وجود دارد، اما از آنجا که این بیماری، یک بیماری پوستی است و مشکلات عمومی مانند افزایش فشارخون، درگیری‌های کلیوی یا اختلال‌های تنفسی را در پی ندارد، عود آن نمی‌تواند چندان نگران‌کننده باشد. ضمن اینکه گاهی در موارد خفیف ابتلا به مورفه‌آ، فقط چرب کردن ضایعه‌های سفت‌شده پوست برای درمان کافی است.

▪ مورفه‌آ مسری است؟

نه، اما در مواردی دیده شده که یک نوع باکتری خاص می‌تواند در ابتلا به این بیماری نقش موثری داشته باشد. به‌همین دلیل، گاهی داروهای آنتی‌بیوتیک هم در درمان مورفه‌آ استفاده می‌شود.

▪ چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به مورفه‌آ هستند؟

این بیماری ممکن است برای هر فردی پیش بیاید اما امکان ابتلا به آن در افرادی که سابقه ابتلای خانوادگی به بیماری‌های روماتولوژیک مانند لوپوس، آرتریت روماتویید، اسکلرودرمی یا حتی بیماری‌های خودایمنی دیگری مانند اختلال‌های تیروییدی داشته باشند، بیشتر از سایر افراد است.

▪ چه عواملی باعث تشدید یا بهبود سریع‌تر این بیماری می‌شوند؟

راهی برای پیشگیری از ابتلا یا گسترش مورفه‌آ وجود ندارد. شاید تنها اقدامی که می‌توان سرخود برای بهبود ضایعه‌های ناشی از ‌آن انجام داد، چرب کردن مکرر محل باشد. این بیماری جزو بیماری‌های سخت و نگران‌کننده نیست و درمان آن با مراجعه به متخصص پوست، به‌سادگی انجام خواهد شد. تمام افراد، با مشاهده هرگونه تغییر رنگ یا ایجاد سفتی در پوست بدن خود، باید بلافاصله به متخصص پوست مراجعه کنند تا درمان‌های سریع‌تر و ساده‌تری برای بهبود بیماری‌شان (با انجام نمونه‌برداری برای تشخیص)، پیش از پیشرفت آن انجام شود.

ندا احمدلو