مرگ تدریجی جنگل‌های بلوط

امروزه جنگل‌ها نقش مهمی در امنیت، حفاظت از حوضه آبخیز و زیست‌بوم‌ها دارند اما با این حال، جنگل‌های ایران سریع‌تر از آنچه در بیشتر نقاط جهان مشاهده می‌شود، در حال نابودی هستند.
در …

امروزه جنگل‌ها نقش مهمی در امنیت، حفاظت از حوضه آبخیز و زیست‌بوم‌ها دارند اما با این حال، جنگل‌های ایران سریع‌تر از آنچه در بیشتر نقاط جهان مشاهده می‌شود، در حال نابودی هستند.

در این میان، جنگل‌های بلوط ناحیه زاگرس که در سراسر سال در مسیر تردد دام‌های روستایی و عشایری قرار دارد، وضع اسفبارتری دارند؛ به طوری که ارزیابی و بررسی روند تغییرات پوشش جنگلی در سیمای حفاظت زاگرس مرکزی نشان می‌دهد که نزدیک به یک میلیون هکتار از جنگل‌های این ناحیه در حال نابودی است و حالا عامل مضاعفی، نفس این جنگل‌های ضعیف و در حال مرگ را به شماره انداخته است.

این روزها ریزگردها به یکی از مهم‌ترین علل مرگ تدریجی این جنگل‌ها تبدیل شده است که از سوی کشورهای همسایه عراق، عربستان و سوریه وارد این مرز و بوم می‌شود. این ریزگردهای ناخوانده، آسمان دامنه‌ها و کوهپایه‌های زاگرس را تیره و تار کرده است.

فرسایش خاک وهجوم ریزگردها مثل خوره بستر حیات زاگرس را می‌خورد و طبیعت این زادبوم تنها و بی‌پناه در حال جان سپاردن است؛ قامت برافراشته و پایدار جنگل‌های این ناحیه زیر رگبار هجوم بی‌وقفه این ریزگرها کمر خم کرده است.

نبض حیات گیاهان این ناحیه با پوشش یک لایه خاک به شماره افتاده است؛ به طوری که عرصه زندگی کشاورزان و دامداران این ناحیه روز‌به‌روز تنگ‌تر می‌شود. بومیان برای رهایی از این معضل یک به یک به حاشیه شهرها رفته‌اند.

تجربه خشکسالی تالاب‌های عراق مربوط به امروز و دیروز نیست، واقعیت تلخی است که نخستین زنگ هشدارش با ایجاد سدی از سوی ترک‌ها روی رود دجله و فرات نواخته شد.

زنگ هشداری که نادیده انگاشته شد تا این‌که طی یک دهه اخیر، نخستین آثارش با هجوم ناگهانی ریزگردها به سمت غرب ایران بروز و ظهور کرد.

تازه این اول ماجراست. دیری نگذشت که این ریزگردها هر روز مسافت طولانی‌تری را طی کردند حتی سد پایدار جنگل‌های زاگرس نیز مانع حرکت آنان نشد. این بار آنان به مهمانی ساکنان کلانشهرهایی مانند تهران و اصفهان آمده‌اند.

کلانشهری مانند تهران که تعداد بی‌شمار خودروهایش، آن را طبیعتا به یکی از رکوردداران شهرهای آلوده دنیا تبدیل کرده است و شهری که روزی میزبان پرندگان خوش‌نوایی بود، اینک مرگ خاموش شهروندان و پرندگانش را رقم می‌زند؛ شهری که حتی کلاغ‌های آن‌هم چند صباحی به علت آلودگی زیاد، شهر را ترک کرده‌اند. اینک هجوم این ریزگردها هم مزید بر علت مرگ‌ومیر بیشتر شده است.

ادامه روند این پدیده زیست‌محیطی آلوده کننده نشان از این واقعیت دارد که باید برای جلوگیری از هجوم دوباره آن دست به اقدامی کارساز زد. در غیر این صورت شاید در آینده‌ای نزدیک تنها یادی از جنگل‌های بلوط ناحیه زاگرس باقی بماند و شاید پرنده‌های تهران هم برای همیشه این شهر را ترک کنند.

حسین عبیری گلپایگانی

فعال محیط زیست