نگاهی به تاریخچه و علل تشکیل ساواک

سازمان اطلاعات و امنیت کشور که به صورت مخفف آن یعنی ساواک شهرت یافت از مخوف ترین سازمان های اطلاعاتی و امنیتی به شمار می آید، شهرت این سازمان نه به این علت است که در زمینه اطلاعات …

سازمان اطلاعات و امنیت کشور که به صورت مخفف آن یعنی ساواک شهرت یافت از مخوف ترین سازمان های اطلاعاتی و امنیتی به شمار می آید، شهرت این سازمان نه به این علت است که در زمینه اطلاعات امنیتی و کشف تهدید ها و خطرات موفق بوده است بلکه به دلیل فعالیت ها و شکنجه ها و اقدامات وحشیانه ای است که از سوی این سازمان امنیتی صورت گرفته است. چه جنایت ها که از سوی بازجویان و شکنجه گران ساواک بر انسان های بی گناه وارد نیامده و چه ظلم ها که کارگزاران این نهاد امنیتی روا نداشته اند. در این مقال کوتاه به اختصار نگاهی خواهد شد به تاریخچه تاسیس این سازمان و علل تشکیل آن از سوی رژیم پهلوی. ‏

تشکیل سازمان امنیت و اطلاعات کشور (ساواک) که رسما در سال ۱۳۳۵ تاسیس گردید در واقع ریشه در کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ داشت. توضیح اینکه پس از کودتای انگلیسی ـ آمریکایی ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ که موجب تثبیت حکومت محمد رضا شاه گردید، شاه ایران بر خلاف دهه ۱۳۲۰ اندکی پایه های سلطنت خود را محکم تر یافته و با اتکا به بیگانگان سعی نمود این وضعیت را بهبود بخشد. بنابراین با کمک دوستان خارجی خود اقدام به تشکیل سازمانی نمود که در این راه به او کمک نماید. ‏

هسته اصلی ساواک در سال ۱۳۳۵ در فرمانداری نظامی شکل گرفت. در مطبوعات روز چهارشنبه ۱۱ مهر این سال خبر تشکیل این سازمان امنیتی انتشار یافت. اما شروع به کار رسمی سازمان اطلاعات و امنیت کشور سال ۱۳۳۶ بود زمانی که مجلسین سنا و شورای ملی قانون اختیارات آن را به تصویب رسانده بودند. ‏

اولین رئیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور سپهبد تیمور بختیار بود فردی که چند سال بعد به یکی از مخالفین سر سخت رژیم تبدیل شده و شاه برای دستگیری اش جایزه تعیین نمود.‏

ماده یک قانون تشکیل ساواک هدف از تأسیس آن را این گونه بیان کرده است: "برای حفظ امنیت کشور جلوگیری از هر گونه توطئه که مضر به منافع عمومی است سازمانی به نام اطلاعات و امنیت کشور ـ وابسته به نخست وزیری ـ تشکیل می شود و رئیس ساواک سمت معاونت نخست وزیر را داشته و به فرمان

اعلی حضرت همایون شاهنشاهی منصوب خواهد شد." اما در حقیقت علاوه بر هدف اصلی این سازمان یعنی حفظ پایه های رژیم خود کامه محمد رضا

می توان اهداف دیگری از جمله مقابله به حرکت های سیاسی چپ گرایانه، تأمین منافع استعمار در ایران و خاورمیانه و نیز حفظ منافع دربار و سرکوب فرهنگ انقلابی را می توان از جمله اهداف ساواک دانست.‏به هر حال سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) با امکانات فوق العاده ای که از سوی حکومت پهلوی در اختیار آن گذارده شده بود و با کمک های فنی، تکنیکی و آموزشی که از سوی خارجی ها از جمله آمریکا و اسرائیل به این سازمان سرکوبگر می شد اقدامات مخوف و جنایات وحشیانه ای را در طول مدت فعالیتش انجام داد. ‏نهایتا سازمان امنیت و اطلاعات کشور پس از آن که جرم ها و جنایات هولناک

بی شماری را مرتکب گردید در زمان اوج گیری نهضت اسلامی و قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، توسط محمد رضا شاه منحل گردید.‏

مصطفی محققی