نظم هندسی بازار قیصریه اصفهان؛ پنهان در پشت هیاهوی بازار

‌نظم هندسی بازار قیصریه اصفهان در سال‌های اخیر، تحت تاثیر پیشروی مغازه‌داران و برخی ساخت و سازهای غیرکارشناسانه به هم ریخته به نحوی که معماری شکیل و منظم آن دیگر قابل ‌لمس …

‌نظم هندسی بازار قیصریه اصفهان در سال‌های اخیر، تحت تاثیر پیشروی مغازه‌داران و برخی ساخت و سازهای غیرکارشناسانه به هم ریخته به نحوی که معماری شکیل و منظم آن دیگر قابل ‌لمس نیست و بوی تاریخی بودن از این بازار کمتر استشمام می شود.‌میدان نقش جهان اصفهان از بزرگترین و جذابترین آثار تاریخی ایران ‌است که انگشت حیرت بر دهان هر ایرانی و غیر ایرانی می‌نشاند.‌ در این میدان، مسجد امام، مسجد شیخ لطف الله، کاخ عالی قاپو و بازار قیصریه قرار گرفته که هر یک از این ‌آثار تاریخی، علیرغم وجود سابقه درخشان تاریخی خود، هر یک به نوعی مورد بی مهری قرار گرفته‌اند.‌ در گذشته های نه چندان دور با ورود به بازار قیصریه، عمارتی بزرگ با طراحی بی نظیر به چشم می خورد ‌که مغازه ها کنج در کنج هم صف کشیده بودند و نظم و ترتیب آن به گونه ای بود که تحسین هر بیننده ای را ‌برمی انگیخت، اما امروز بازار قیصریه شبیه بازارهای روزی شده است که بساط مغازه داران در بیرون ‌مغازه ها مسیر کج و معوج ایجاد کرده و نظم هندسی بازار، پشت کالاهای مختلف گم شده است.‌ بازار قیصریه که از آن با عنوان "بزرگداشت بازرگانی" یاد می شود آن گونه عظمت داشته است که "فربر" ‌سیاح اروپایی که ۵۰ سال پس از شاه عباس اول از این بازار دیدار می کند در خصوص این بازار می‌نویسد: "این حیرت انگیزترین نمونه عظمت در "بزرگداشت بازرگانی" است که تمامی جهان می‌تواند به آن بنازد و بازارهای ما در مقابل این بازار معروف، ساختمان‌های پراکنده‌ای بیش نیستند." اما متاسفانه در بازسازی‌های اخیر این بازار که نمادی از تاریخ کشور و مایه مباهات کشورمان است بسیاری ‌از اصول تاریخی آن لحاظ نشده، چنانچه در این بازسازی که توسط شهرداری اصفهان انجام ‌گرفته، بیشتر نیازهای فروشندگان لحاظ شده تا نیاز تاریخی کشور و این امر باعث شده، این بنای تاریخی از هویت اصلی خود ‌فاصله بگیرد.‌ پیشرفت مغازه ها از حریم قانونی خود یکی از مهمترین عواملی است که در این عرصه نگرانی‌هایی را ‌ایجاد کرده و ابعاد هندسی این بازار را از حالت خود دور نموده است.‌ ‌"لوییزا کانارو" که از ایتالیا همراه خانواده اش به ایران سفر کرده است ضمن اینکه حضور کسبه بازار را ‌سبب پویایی و ادامه حیات بازار می‌داند از عدم نظارت کافی به برخی ساخت و سازها ابراز تعجب کرده ‌و می گوید: " مهم نیست مسئولان جلوی کاری را می گیرند یا نه، خود مردم باید نسبت به جایی که در آن ‌هستند حساس باشند."‌ وی خاطرنشان کرد: در عین حال مسئولان باید با تغییر شکل هندسی بازار برخورد کنند و اجازه ندهند این ‌بازار زیبا، از شکل تاریخی خود فاصله بگیرد.‌ یک شهروند اصفهانی نیز گفت: در دوره کودکی ما، از بساط کردن بازاری‌ها جلوی مغازه ها خبری ‌نبود و هر کس کالا‌هایش را درون مغازه خود می‌چید.‌ دشتبانی اظهار داشت: اگر کسی حتی یک آجر در این بازار می گذاشت، بلدیه وقت با او برخورد کرده و ‌جریمه اش می کرد اما اکنون برخی مغازه داران، ستون‌های ثابتی جلوی مغازه دارند که بافت بازار را بر هم ‌زده است، بماند که همه نوع کالا به خصوص چینی در مغازه هایشان عرضه می کنند.‌ مرد کهنسال اصفهانی تاکید کرد: نباید اجازه دهیم آثار باستانی شهرمان خراب شوند و کسبه نیز یادشان باشد ‌اگر در این بازار تاریخی نباشند شاید نتوانند مانند اکنون کسب درآمد کنند زیرا بخش قابل توجهی از درآمد ‌خوب آنها، به قرار گرفتن محل کسب آنها در بازار تاریخی اصفهان بازمی گردد.‌ تغییر نظم هندسی بازار، نگرانی بسیاری از دوستداران میراث فرهنگی را برانگیخته که این امر دقت عمل بیش از پیش سازمان میراث فرهنگی را می‌طلبد و در گام بعدی، همیاری بیشتر شهرداری با این سازمان تا سبب شود تمام بناهای ‌تاریخی همواره مورد توجه توریست‌ها قرار گیرد.‌ در خصوص موقعیت جغرافیایی بازار قیصریه باید گفت که این بازار در ضلع شمالی میدان نقش جهان قرار گرفته و سر در این بازار با تزئینات و نقاشی های در خوری جلا یافته که در مقایسه با بناهای اطراف، آن را ‌ساده و کم ارتفاع ساخته اند تا شکوه و سر در مسجد امام، تحت الشعاع این بازار قرار نگیرد.‌ در مجموعه این بازار کاروانسراها، مدارس، حمام ها و بناهایی چون مسجد نیز قرار دارد که به هر ‌حال زندگی مدرن امروزی، آنها را نیز تحت تاثیر قرار داده است.‌ یک محقق و اصفهان شناس نیز اظهار داشت: متاسفانه با پیشروی‌های انجام شده، راه عبور و مرور در بازار گرفته شده و بازار دچار مشکل شده است چنانچه هر مغازه حدود یک الی ‌یک متر و نیم پیشروی کرده است و این مهم در نهایت سبب شده تا محل عبور و مرور در بازار گرفته شود در ‌حالی‌که در گذشته تاریخی این بازار چنین روشی مرسوم نبوده است. مقصودی تصریح کرد: این امر از لحاظ شرعی نیز مشکل دارد و نباید کسبه از محل گذر عمومی ارتزاق کنند. در هر صورت پیشروی های انجام شده در این بازار که بخشی از آن پس از بازسازی‌های اخیر ‌این بازار انجام شده امری پذیرفته شده نیست و باید تلاش کرد تا همواره این بازار تاریخی که از دیرباز زبانزد خاص و عام بوده و اکنون نیز در خور توجه است، قابلیت‌های بالای خود را حفظ نماید.‌

منبع: مهر