روایت زیدآبادی از جدال بر سر اندیشه های امام ره

در نوزدهمین سالگرد فوت آیت الله روح الله خمینی, رهبر انقلاب سال ۱۳۵۷ ایران, هزاران نفر از سرتاسر ایران روانه بهشت زهرای تهران شده اند تا در مقبره بنیانگذار جمهوری اسلامی به عزاداری بپردازند

احمد زیدآبادی در مطلبی که در سایت بی بی سی منتشر شده، نوشته است؛

در نوزدهمین سالگرد فوت آیت الله روح الله خمینی، رهبر انقلاب سال ۱۳۵۷ ایران، هزاران نفر از سرتاسر ایران روانه بهشت زهرای تهران شده‌اند تا در مقبره بنیانگذار جمهوری اسلامی به عزاداری بپردازند.

از این جهت نام و یاد آیت الله خمینی همچنان در جمهوری اسلامی زنده است، اما آیا از مرام فکری و سیاسی او نیز چیزی باقی مانده است؟

هرکدام از جناح‌های سیاسی مدعی پیروی از خط آیت الله خمینی به پرسش فوق، پاسخ خاص خود را می‌دهند.

به ادعای حامیان دولت محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور ایران، پس از فوت آیت الله خمینی در سال ۱۳۶۸ سیاست‌های داخلی و خارجی جمهوری اسلامی از آنچه آنان "خط امام" می‌نامند فاصله گرفت و عملا در جهت نادیده گرفتن افکار و اندیشه‌های آیت الله خمینی حرکت کرد.

به ادعای این افراد که تعدادی از روحانیون بنیادگرا نیز در شمار آنان هستند، دولت اکبر هاشمی رفسنجانی با تکیه بر توسعه اقتصادی به سبک غربی، ضمن آسیب رساندن به "فرهنگ انقلابی"، ساده زیستی مورد نظر آیت الله خمینی را از ارزش انداخت و در عمل "مانور تجمل" را جانشین جنگ فقر و غنای مورد تاکید بنیانگذار نظام اسلامی کرد.

از نگاه هواداران سرسخت آقای احمدی نژاد، محمد خاتمی رئیس جمهور پس از آقای رفسنجانی نیز با تاکید بر توسعه سیاسی و فرهنگی به سبک غربی، تمام وجوه اندیشه آیت الله خمینی در لزوم مبارزه با جهان غرب و سختگیری در اجرای امور شرعی را کنار گذاشت و تلاش کرد تا جمهوری اسلامی را به مدلی مورد رضایت قشرهای "سکولار" و "استکبار جهانی" تبدیل کند.

بدین ترتیب از نگاه حامیان دولت محمود احمدی نژاد به قدرت رسیدن وی به معنای بازگشت به "خط امام" است چرا که رئیس جمهور ایران با اظهارات ضد آمریکایی و ضد اسرائیلی خود در حوزه روابط خارجی و اظهار علاقمندی به طبقات محروم جامعه و اصرار بر "عدالت اجتماعی" راه و رسم آیت الله خمینی را زنده کرده است.

از سوی دیگر نیروهای منتقد آقای احمدی نژاد در ساختار قدرت حاکم، بر این باورند که دولت‌های آقای رفسنجانی و آقای خاتمی ضمن ارائه پاسخ‌های لازم به نیازهای رو به تغییر جامعه ایرانی به "روح اندیشه و تفکر" آقای خمینی وفادار ماندند و در عوض این آقای احمدی نژاد است که با توسل به پوسته‌ای از آموزه‌های آیت الله خمینی، در جهت خمینی زدایی از جامعه ایران حرکت می‌کند.

از نگاه این دسته از منتقدان که به طور روزافزونی بر شمار آنها افزوده می‌شود، آقای احمدی نژاد تنها به تکرار برخی از اظهارات آیت الله خمینی که برای شرایط خاصی بیان شده می‌پردازد و در عوض در حال تخریب بنیادهای فکری و سیاسی آیت الله خمینی است.

آنها آقای احمدی نژاد را متهم می‌کنند که با رواج خرافات و ادعای نزدیکی به امام دوازدهم و غایب شیعیان، تمام وجوه عقلانی تفکر آیت الله خمینی را به چالش گرفته است.

رونق بی سابقه مسجد جمکران قم، که برخی معتقدند امام غایب شیعیان زمانی در آن جا رویت شده است و گفته می‌شود آیت الله خمینی به عمد به آن التفاتی نداشته است و نیز برجسته شدن نقش روحانیونی مانند محمد تقی مصباح یزدی که ظاهرا مورد عنایت آیت الله نبوده است، از جمله مصدایقی است که برای بی توجهی و حتی مقابله دولت آقای احمدی نژاد با "خط امام" ذکر می‌شود.

مشکل آقای احمدی نژاد و حامیانش این است که بسیاری از چهره‌های نزدیک به آیت الله خمینی از جمله اعضای خانواده وی، سیاست‌های دولت نهم را مغایر اندیشه‌های بنیانگذار جمهوری اسلامی معرفی می‌کنند.

در ماه‌های گذشته و بخصوص در جریان برگزاری انتخابات مجلس هشتم، اعضای دفتر و خانواده آیت الله خمینی انتقادهای تندی را نسبت به سیاست‌های دولت مطرح کردند و به ویژه حذف بسیاری از چهره‌های مشهور به "پیروی از خط امام" از رقابت‌های انتخاباتی را متضاد با برداشت آیت الله خمینی از اصل جمهوریت دانستند.

به هر حال در نوزدهمین سالگرد فوت آیت الله خمینی نزاع بر سر این که چه گروه و جناحی به واقع از خط او پیروی می‌کند، همچنان ادامه دارد، اما این نزاع جوهره‌ای عموما سیاسی دارد.

آیت الله خمینی در طول حیات خود پس از انقلاب، تلاش می‌کرد تا مشارکت هر دو جناح چپ و راست آن روز را در امور سیاسی کشور حفظ کند، هر چند که علاقه او به جناح چپ و خشم هر از گاهش به جناح راست، امری است که هر ناظر بی‌طرفی آن را تایید می‌کند.

از طنز روزگار اما، جناح چپ آن روز، امروزه تبدیل به اصلاح‌طلبانی شده‌اند که خواهان مدارای سیاسی در داخل، اقتصاد باز و تشنج‌زدایی در روابط خارجی‌اند. جناح راست آن روز نیز اینک خود را اصول‌گرایانی می‌دانند که به مخالفت با اقتصاد باز، حمایت از سختگیری در مقابل نیروهای منتقد و ستیزه‌جویی با جهان خارج شهره‌اند.

بدین ترتیب در حالی که صفوف و جایگاه‌های سیاسی به هم خورده است، هر کدام از مدعیان پیروی از آیت الله خمینی با تکیه بر برخی از آرا و نظرات وی و نادیده گرفتن سایر آراء او، خود را منادی "خط امام" می‌داند.

این در حالی است که در انبوه اظهارنظرهای آیت الله خمینی که به مناسبت‌های مختلف بیان شده است، هر گروهی به فراخور مشی سیاسی و عقیدتی خود، چیزهایی مطابق میل خود پیدا می‌کند.

از آنجا که هر نوع نقد علمی اندیشه‌ها و آثار آیت الله خمینی در ایران همچنان ممنوع و همراه با حسیاست کامل است، امکان تحقیق و تتبع در این زمینه از بین رفته و اندیشه‌های او فقط دستاویز نزاع های روزمره سیاسی شده است.

از این رو با آن که نام آیت الله خمینی در ایران همچنان زنده است، اما نزدیکان او از فراموش شدن کامل خط مشی او نگرانند و شاید به همین علت است که برخی از چهره‌های اصلاح طلب خواهان نقد اندیشه‌های او شده‌اند و حسن خمینی نوه آیت الله نیز از لزوم اجتهاد در اندیشه‌های پدر بزرگ خود سخن گفته است.