در جستجوی هوای تازه

هواسازها در ایستگاههای مترو وظیفه تامین هوای تازه یا تخلیه هوا به هنگام حریق را در محدوده ایستگاه به عهده دارند

هواسازها در ایستگاههای مترو وظیفه تامین هوای تازه یا تخلیه هوا به هنگام حریق را در محدوده ایستگاه به عهده دارند. هر ایستگاه ۳ هواساز دارد که جزء فضاهای اصلی ایستگاه طراحی می شود. این هواسازها، هوای تازه برای نیم تونل شرقی، نیم تونل غربی و سکوی ایستگاه را تامین میکنند.

عملکرد هواساز به این صورت است که هوا از صداگیر عبور میکند تا صدای اضافی آن دفع شود. مسیر عبوری هوا توسط دمپرها - که دریچههایی در جهات معین هستند - هدایت میشود. این دریچهها مسیر عبور هوا را در حالات عادی و اضطراری کنترل میکنند. هوا پس از عبور از دمپرها وارد حوضچه شده توسط آب خنک میشود، آنگاه از فیلترها عبور مینماید. این هوا سپس توسط فن و با عبور مجدد از صداگیرها به فضای مورد نظر دمیده میشود.

● هواکش میان تونلی

برای به وجود آمدن چرخش هوا در ایستگاه و تونل، حذف بارهای گرمازای حاصل از حرکت و توقف قطار ها و سایر منابع حرارتی داخل ایستگاه و نیز کنترل دود به هنگام حریق احتمالی در تونل یا ایستگاه، احداث شفت های هواکش در بین ایستگاهها امری ضرور است. هواکش ها، هم در عملکرد تهویه در مواقع عادی و هم مواقع اضطراری مورد استفاده قرار میگیرند. این هواکشها معمولاً در وسط حدفاصل دو ایستگاه مجاور، برای تأمین هوای تازه و یا تخلیه هوا در تونل بین دو ایستگاه، احداث شده، میتوانند در فضای میانی خیابان یا پیاده روها قرار گیرند. سازه خارجی این هواکش ها باید در نقاطی از زمین ساخته شود که فضای باز در اطراف آن موجود باشد .

هدف سیستم تهویه مترو، علاوه بر مقابله با آتش و دود در شرایط اضطراری، کمک رساندن به تهویه و تخلیه هوای تونلها است. در شفت تهویه بین دو ایستگاه دو فن محوری استقرار مییابد. این دو فن با کشیدن هوای تولید شده در ۲ ایستگاه مجاور، جریان هوا را در تونل ایجاد میکنند. همان طور که گفته شد، هواکشهای میان تونلی، انتقال هوای ایرواشرها و خروج آنها را از تونل و ایستگاهها بر عهده دارند. در صورت عدم وجود این هواکشها، کنترل جریان هوا در تونل در شرایط عادی و بویژه در شرایط اضطراری با مشکل جدی روبرو خواهد شد.

● چگونگی قرارگیری هواکش بین تونلی

هواکش های میان تونلی می توانند به دو صورت افقی (Horizontal) و یا عمودی (Vertical) استقرار یابند. استفاده از هریک از دو روش فوق وابسته به موقعیت و شرایط حاکم بر محل و موقعیت هواکش است:

▪ سیستم هواکش های میان تونلی افقی ( Horizontal ) :

استقرار هواکش ها به صورت افقی نیاز به تعریض و ایجاد تونلی موازی با تونل اصلی مترو دارد. بدین صورت که دو فن از طریق دو دهانه ۵ متری که در دیواره بین دو تونل قرارگرفته است هوای موجود در دو نیم تونل بین دو ایستگاه را کشیده و پس از انتقال به داکت موجود در مجاورت تونل فرعی، آن را به فضای باز هدایت میکنند.

▪ سیستم هواکشهای بین تونلی عمودی ( Vertical ) :

برای احداث هواکش ها به صورت عمودی، نیازی به تعریض تونل و ایجاد تونل دو قلو نیست. بلکه قرارگیری دو فن مکنده هوا در شفت قائم در کنار تونل اصلی، عملاً می تواند وظیفه انتقال و جابه جائی هوای دونیم تونل را انجام دهد.

اجرای هواکش بین تونلی به روش عمودی (Vertical) در مقایسه با روش افقی آسانتر است. همچنین این سیستم در عمق زیاد دارای عملکردی مناسب تر در مقایسه با سیستم افقی است. رعایت استانداردها در ابعاد و اندازه داکتها، دهانهها و... باعث ارتقای کیفیت عملکرد هواسازها و هواکش های مورد استفاده خواهد شد. عدم رعایت این استانداردها، باعث تحمیل فشار به مجموعه سیستم تهویه در مترو خواهد شد.

سیستم عمودی یا ( Vertical ) شامل یک شفت قائم است که در شش سطح بوسیله دال بتنی به ضخامت ۳۰ سانتیمتر تقسیم بندی شده است.

▪ پلکان اضطراری:

با توجه به لزوم رعایت ضوابط NFPA۱۳۰ ، لازم است فضائی در هواکشهای میان تونلی به پلکان اضطراری اختصاص داده شود. پلکان اضطراری با ورود از بالاترین سطح موجود، امکان دسترسی به تراز تونل در سطح زیر زمین را فراهم میکند. ضمناً امکان دسترسی به سطوح مختلف هواساز و سرویسهای دورهای نیز ازاین طریق فراهم میشود.

▪ روش اجرا :

همان طور که در توضیح هواکش عمودی گفته شد، این سازه از یک بخش شفت و یک بخش تونلی برای اتصال به تونل اصلی تشکیل شده است. با توجه به چگونگی اجرا، لازم است نکات ایمنی در مورد احداث سازه نگهبان شفت و بخش تونلی رعایت گردد. برای اطلاعات بیشتر در مورد نحوه اجرای شفت و تونل به کتاب " عملیات اجرایی احداث تونل ها و ایستگاههای مترو " منتشر شده توسط مهندسین مشاور گنو، مراجعه شود.

▪ معیارها و ضوابط بهسازی هواکش های مترو و پلکان اضطراری:

هواکش های بین ایستگاه ها برای پاسخ گویی به الزامات فنی خطوط مترو احداث می شوند. این هواکشها حجمی نسبتا بزرگ دارند که از سطح زمین سربرآورده و تا ارتفاعی قابل توجه امتداد می یابند.

قرارگیری تصادفی در میان ساختمانهای دوسوی خیابان میتواند تداوم و یکپارچگی نمای خیابان را از میان ببرد و موجبات ناهنجاری فضای شهری را پدید آورد. از ضوابط بهسازی سازمان زیبا سازی شهرداری تهران در مورد هواکشها می توان به موارد زیر اشاره کرد که لازم است در طراحی نمای بیرونی هواکشها رعایت شوند:

- از آنجا که هواکشها مورد مراجعه و استفادة مستقیم شهروندان قرار نمی گیرند، نیازی به شاخص بودن ندارند. لذا سیاست اصلی بهسازی هواکشها و هماهنگی با محیط پیرامون، استفاده از تجانس در رنگ، بافت و مصالح آن با جداره های پیرامون است.

▪ شکل و فرم

- حتی الامکان باید با اضافه نمودن ملحقاتی هم سنخ (مانند تیر و ستون کاذب) با جداره های اطراف دو یا چند نمای ساختمانهای اطراف هواکش را به هم مربوط نمود.

- در موقعیت هایی که هواکش به صورت میان افزار (in Fill) میان دو جدارة پیوسته قرار دارد، استفاده از ریتمهای موجود و خط آسمان (در ساختمان های مجاور) در نازک کاری هواکش الزامی است.

- شکل و حجم هواکش های مستقر در جدارة پارک ها باید احساس سبکی القاء کرده و از وزن و حجم و وزن احساسی آن تا حد ممکن کاسته شود.

- هواکش های مستقل در فضای شهری و پارک ها میتوانند با حداقل تغییر در شکل، حجم و ارتفاع به صورت عنصری تندیس گونه و تزئینی مطرح گردند.

▪ رنگ:

-رنگ هواکش ها لازم است با جداره های اطراف همسان باشد.

▪ مصالح:

- پوشاندن سطح حجم هواکش با گیاهان رونده در پارکها الزامی است، مگر در مواردی که با الصاق احجامی کاربردی و تزئینی مانند کیوسک و سایه بان، بتوان از محیط اطراف هواکش استفاده کرد.

- مصالح انتخابی برای نما سازی هواکشهای میان افزا (in Fill) باید مشابه با ساختمانهای مجاور باشد.

▪ بافت :

- لازم است بافت سازه خارجی هواکش با نماهای اطراف همسان گردد. (به عنوان مثال اگر بافت نمای ساختمانهای اطراف آجر ۳ سانتی است بهتر است از همین نوع آجر یا چیزی مشابه آن برای نمای خارجی هواکش استفاده شود.).

- ورودی آسانسور و کف سازی مسیر میتواند از بقیه پیاده رو (از لحاظ رنگ، جنس، زبری و چیدمان) متمایز شود.

درزیر مراحل اجرایی و تجهیزات نصب شده در یک هواکش میان تونلی در خط ۴ متروی تهران نشان داده میشود:

- تجهیزاتی که در هواکش میان تونلی نصب میشوند نیز مشابه تجهیزات فوق الذکر بوده با این تفاوت که در هواکش میان تونلی حوضچه و فیلتر وجود ندارند.

سامانه های هواساز