احیای خط فارسی در تاجیکستان

حقیقت این است که زبان فارسی‌، زبانی نیست که در این زمانه رواج یافته باشد، بلکه قدمتی هزاران ساله دارد. مردم ایران زمین که مردمی متمدن و تمدن‌ساز هستند، این میراث ارزشمند یعنی زبان فارسی را تا ‌ امروز حفظ کرده و به دست ما رسانده‌اند.

حقیقت این است که زبان فارسی‌، زبانی نیست که در این زمانه رواج یافته باشد، بلکه قدمتی هزاران ساله دارد. مردم ایران زمین که مردمی متمدن و تمدن‌ساز هستند، این میراث ارزشمند یعنی زبان فارسی را تا ‌ امروز حفظ کرده و به دست ما رسانده‌اند. زبان فارسی و نیز فرهنگ و ادب فارسی تاریخی طولانی دارد و این زبان در سیر تاریخی خود توانسته است در رشد فرهنگ‌های دیگر نیز موثر واقع شود.

همان‌طور که می‌دانید بیش از ۷۰ سال زبان روسی به عنوان زبان حکمران در اتحادیه شوروی فعالیت می‌کرد و چون دارای قدرت سیاسی بود، می‌توانست بر مناطق زیرسلطه خود نفوذ داشته باشد.

از سوی دیگر آموزش زبان روسی در مدرسه‌ها و دانشگاه‌ها نیز بسیار رایج بود و بیشتر مردم به این زبان صحبت می‌کردند و می‌نوشتند. آن زمان، مردم تاجیکستان به زبان تاجیکی صحبت نمی‌کردند.

در آن دوره در شهرهای تاجیکستان بخصوص دوشنبه به دلیل این ‌که مردم روسی زبان زیاد بودند، محیط کاملا روسی حاکم بود. کسی هم که از کشورهای دیگر به این مناطق می‌آمد، متوجه می‌شد که اگر روسی نداند با مشکل مواجه می‌شود.

از طرفی زبان روسی زبان علم بود و این زبان برای گسترش علم شرایط خوبی فراهم می‌آورد. زمانی که در شوروی حکومت کمونیستی بود، سردمداران این حکومت می‌خواستند تمدنی به‌وجود آورند که در آن، همه به یک زبان صحبت کنند و فرهنگی واحد داشته باشند؛ اما مردمان تاجیکستان که خود تمدن‌ساز بودند چندان با این هدف سازش نداشتند و همین باعث شد در سال ۱۹۸۹ روشنفکران و عالمان تاجیک، زبان تاجیکی را زبان رسمی و دولتی اعلام کنند و از آن زمان به بعد این زبان در کارهای اداری و امور تعلیم و تربیت به کار گفته می‌شود.

امروز در دانشکده زبان و ادبیات ملی تاجیکستان، دانشجویان زیادی حضور دارند که به تحصیل زبان و ادبیات تاجیک اشتغال دارند. در دانشگاه‌های تاجیکستان آموزش زبان فارسی به روش‌های مختلف انجام می‌شود.

برخی دانشمندان ایرانی چند سالی به تاجیکستان آمدند و اینجا به آموزش زبان فارسی پرداختند. همچنین هر ساله دانشجویانی برای یادگیری زبان فارسی به ایران فرستاده می‌شوند. استادانی هم هستند که چند ماه در سال به ایران می‌آیند تا دانش خود را کامل کنند. این اقدامات برای رشد زبان تاجیکی بسیار موثر است.

همچنین بخش مهمی از درس دانشجویان را خط فارسی تشکیل می‌دهد و همه دانشجویان در همه رشته‌ها خط فارسی می‌خوانند. از طریق رایزنی فرهنگی نیز سفارت جمهوری اسلامی ایران کتاب‌های دانشجویان را تامین می‌کند. البته از جانب رئیس‌جمهور تاجیکستان دستور داده شده است که در مکتب‌ها، خط فارسی آموزش داده شود و چند سال است‌ این خط در مکتب‌های میانه‌ بخصوص کلاس‌های چهار، پنج، شش و هفت تدریس می‌شود.

محمد داوود سلام اف

رئیس دانشکده زبان و ادبیات تاجیک دانشگاه ملی تاجیکستان