ساخت رگ مصنوعی و دور نمای تولید در کشور

گفتگو با مهندس آزیتا آسایش, مجری طرح تولید رگ مصنوعی در کشور

رگ‌های مصنوعی لوله‌هائی هستند که جایگزین بخشی از رگ‌های طبیعی می‌شوند که در اثر بیماری‌های عروقی مانند گشاد شدگی دیواره رگ (آنوریسم) و گرفتگی عروق (آترواسکلروز) قادر به انجام وظیفه خود به‌عنوان مجراء خون نیستند. پیوند رگ‌های مصنوعی امروزه در دنیا بسیار متداول است. این پیوند در کشور ایران نیز صورت می‌گیرد اما تاکنون فن‌آوری تولید رگ‌های مصنوعی در کشور وجود نداشته است و برای اولین بار در ایران به تکنولوژی تولید رگ‌های مصنوعی دست یافته‌ایم. آزیتا آسایش کارشناس ارشد نساجی و دانشجوی دکترای در دانشگاه صنعتی امیرکبیر مجری این طرح بوده است که خبر ساخت آن به‌گونه‌ای وسیع در کشور مطرح گردید. برای آگاهی از این طرح و چگونگی اجراء آن گفت‌وگوئی به این دانشجوی خلاق ترتیب داده‌ایم که به استحضارتان می‌رسانیم:

● در مورد چگونگی انتخاب رشته نساجی باری تحصیل و همچنین فعالیت پژوهشی در زمینه رگ‌های مصنوعی توضیح دهید.

▪ بنده در زمان تعیین رشته به‌خاطر علاقه اولیه و همچنین اطلاعاتی که از برخی اطرافیان گرفته بودم بین رشته‌های صنعتی مختلف، نساجی را انتخاب نموده و مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد را در دانشگاه پلی‌تکنیک به اتمام رساندم و در حال حاضر در مقطع دکتری تحصیل می‌کنم.

علت فعالیت من در عرصه پژوهش رگ مصنوعی به این خاطر بود که بنده به‌دلیل علاقمندی به مبحث منسوجات پزشکی، به‌طور پراکنده در این زمینه مطالعاتی انجام داده بودم. با توجه به‌کاربرد گسترده نساجی در پزشکی تصمیم گرفتم تا روی یک کاربرد خاص متمرکز شده و در قالب پروه دکتری به مطالعه و تحقیق هدفمند در این زمینه بپردازم. به این ترتیب از میان موضوعات مختلف، مطالعه در زمینه رگ‌های مصنوعی را انتخاب کردم.

● در مورد طرح خود و کاربرد رگ‌های مصنوعی توضیح دهید.

▪ رگ‌های مصنوعی به‌عنوان جایگزین رگ‌های طبیعی آسیب دیده استفاده می‌شوند. با توجه به این‌که همیشه امکان پیوند عروق طبیعی به‌جای عروق آسیب دیده وجود ندارد، اهمیت پیوند رگ‌های مصنوعی مشخص می‌شود. یکی از مشکلات مصنوعی، خستگی رگ‌ها با گذشت زمان است. به این ترتیب که در اثر عبور جریان ضربانی خون از داخل رگ، دیواره رگ در معرض بارگذاری سیکلی مداوم قرار گرفته، خواص مکانیکی رگ مصنوعی تغییر کرده و دچار افت می‌شود و این مسئله منجر به مشکلات عمده در ناحیه پیوند می‌شود. با توجه به اهمیت مسأله خستگی در رگ‌ها مصنوعی و همچنین تأثیر تراکم بافت پارچه بر خستگی آنها مورد بررسی قرار گیرد. به‌عبارت دیگر در این پروژه هدف اصلی بررسی ساختار رگ‌ەای مصنوعی در ارتباط با خوصا مکانیکی آنهاست.

به‌منظور تولید پارچه‌های لوله‌ای بدون درز (دوخت) با قطر کم، پس از بررسی ماشین‌آلات بافندگی موجود در برخی واحدهای نساجی و عدم دستیابی به ماشین مناسب جهت تولید نمونه‌های مذکور، تصمیم گرفتیم برای تولید این نمونه‌ها از ماشین بافندگی تاری ـ پودی با ماکو موجود در دانشکده استفاده کنیم. به‌طور کلی ماشین‌آلات بافندگی تاری ـ پودی موجود، برای تولید پارچه‌های با عرض زیاد و به‌صورت صاف (تخت مناسب) هستند، لذا جهت تولید پارچه‌ لوله‌ای بدون دردز و با قطر کوچک روی ماشین مذکور نیاز به ایجاد تغییرات و اصلاحات عمده در ساختار ماشین بود. به این ترتیب پس از حدود ۲ سال فعالیت توانستیم نمونه مورد نظر را تولید نمائیم.

● سرمایه‌گذاری در این زمینه از طریق چه منابعی صورت گرفت و وضعیت پشتیبانی مراکز و نهادها از شما چگونه بود؟ آیا تعاملی با پزشکان هم داشتید؟

▪ کلیه هزینه این پروژه از محل گرنت استاد راهنما و مبلغی که بابت پروژه دکتری بنده اختصاص داده شده بود توسط دانشگاه تأمین شد. در مورد پشتیبانی نهادها باید به استحضار برسانم پس از معرفی طرح بنده و تولید نمونه اولیه تماس‌هائی با بنده گرفته شد ولی هنوز همکاری قطعی انجام نشده است. تاکنون تعامل بنده با پزشکان در قالب مشاوره‌های مقدماتی و تهیه نمونه‌های خارجی رگ‌های مصنوعی بوده است اما در مراحل تکمیلی طرح به‌منظور بررسی عمل‌کرد نمونه تولیدی در محیط بیولوژیکی نیاز به همکاری و مشارکت بیشتر از سوی پزشکان وجود خواهد داشت. لازم به‌ذکر است که از راهنمائی‌های دکتر محمد تفضلی (استادیار دانشکده مهندسی پزشکی) که مشاور بنده در پروژه دکتری هستند نیز بهره برده‌ام.

● در جهت معرفی طرح خود در جامعه و سازمان‌ها و نهادها چه اقداماتی داشته‌اید؟ آیا مساعدت‌هائی با شما صورت گرفته است؟

▪ شخصاً در مقطع کنونی قصد معرفی طرح و نمونه تولید شده خود را نداشتم ولی بنا به دعوت انجام شده و مصاحبه با نشریه داخلی دانشگاه آنها با صدا و سیما هماهنگ نموده و تولید این محصول در داخل کشور تحت پوشش خبری وسیع قرار گرفت. پس از معرفی طرح برخی از مرازک تحقیقاتی و پزشکی اعلام آمادگی کردند که پشتیبانی‌های لازم را جهت تولید این محصول انجام دهند ولی هنوز این رایزنی‌ها نتیجه قطعی را در برنداشته است. لازم به توضیح است اگر چه مجری این طرح بنده بودم ولی در این طرح از مساعدت و هم‌فکری دکتر علی اصغر اصغریان جدی (استاد راهنما) و مهندس سعید حمزه (مشاور فنی طرح) استفاده کردم که در این‌جا از این عزیزان و تکنیسین‌هائی که در تولید نمونه‌ها با من همکاری داشتند قدردانی می‌نمایم.

● در راه بالفعل نمودن ایده خود با چه مشکلایت مواجه بودید؟

▪ مهمترین مشکل ما این بود که ماشین‌آلاتی که ما در اختیار داشتیم برای تولید پارچه‌های با عرض زیاد و به‌صورت صاف (تخت) مناسب هستند، لذا تولید پارچه لوله‌ای بدون درز و با قطر کوچک روی این ماشین‌ها اقدامی غیر متعارف بود و ما برای ایجاد تغییرات روی این دستگاه‌ها با مشکلات مختلفی مواجه بودیم. در واقع نزدیک به ۲ سال زمانی که برای تولید این محصول به طول انجامید بیشتر برای آماده‌سازی دستگاه بود و شرایط به‌گونه‌ای بود که وقتی مشکلی مرتفع می‌گردید با مشکل دیگری مواجه می‌شدیم.

● آیا در داخل کشور رقبائی برای شما وجود دارند که برای تولید این نمونه تلاش کرده باشند؟

▪ البته در گذشته توسط پژوهشکده پلیمر و پتروشیمی روی نمونه‌های خارجی فعالیت‌هائی صورت گرفته بود ولی این پژوهش در تولید محصول جدید نبوده بلکه در زمنیه تکمیل سطحی مشابه خارجی بوده است ولی پژوهش ما تولید این محصول برای اولین بار در ایران بود و تا کنون چنین پژوهشی در کشور انجام نشده است.

● کشورهائی که در این زمینه مطرح هستند کدامند؟

▪ آمریکا، انگلیس، آلمان، روسیه، ایتالیا و لهستان در این زمینه فعالیت می‌نمایند.

● برنامه آینده شما چیست؟

▪ در زمینه دستیابی به تکنولوژی تولید رگ‌های مصنوعی اگر چه پژوهش‌های من به نتایج مثبت رسیده است ولی قطعاً تا تولید نهائی این محصول و تجاری شدن آن فعالیت‌های بیشتری را می‌طلبد که طبیعتاً آن را ادامه خواهم داد. به‌منظور تولید تجاری رگ‌های مصنوعی نیاز است که ماشین بافندگی مناسب جهت تولید آنها طراحی و ساخته شود و پس از تولید نمونه‌ها با ساختار مناسب و انجام آزمون‌هائی جهت تأئید خواص مکانیکی آنها، آزمون‌هائی به‌منظور بررسی زیست سازگاری و عمل‌کرد این رگ‌ها در محیط بیولوژیکی صورت گیرد. تحقق این مهم نیز در گرو مشارکت و حمایت گروهی است. باید اشاره کنم استقبالی که از این پژوهش و نتایج کسب شده به‌عمل آمده موجب تقویت انگیزه‌ام برای فعالیت بیشتر شده است و امیدوارم استقبال‌های به‌عمل آمده در حد شعار نبوده و عملاً در آینده شاهد پشتیبانی آنان باشیم.

● انتظار شما از مسئولان و متولیان چیست؟

▪ بنده از متولیان می‌خواهم به ایده‌های دانشجویان اهمیت داده و آنها را مورد حمایت قرار دهند، چرا که آنها همواره ایده‌های بکر و مناسبی دارند که با حمایت بالفعل می‌شود.