سلامت روان جوانان را جدی بگیرید

سلامت روانی جوانان موضوعی بسیار مهم است اما اغلب مورد غفلت قرار می گیرد بدیهی است که آینده این کشور در دست جوانان است و آنها هستند که باید فردایی بهتر را رقم زنند درحال حاضر بزرگ ترین بخش جمعیت جهان را افراد زیر ۲۵ سال تشکیل می دهند

سلامت روانی جوانان موضوعی بسیار مهم است اما اغلب مورد غفلت قرار می‌گیرد. بدیهی است که آینده این کشور در دست جوانان است و آنها هستند که باید فردایی بهتر را رقم زنند. درحال حاضر بزرگ‌ترین بخش جمعیت جهان را افراد زیر ۲۵ سال تشکیل می‌دهند. بیشتر مسایل و اختلالات روانی در دوران نوجوانی آغاز شده و تا بزرگسالی ادامه می‌یابد و چنانچه درمان نشود عواقب عاطفی و اجتماعی شدیدی را به افراد و جوامع تحمیل می‌کند. پیشگیری اولیه و ارتقای سلامت روان جوانان و تشخیص به موقع مسایل و اختلالات روانی جوانان بسیار مقرون به صرفه است و از عواقب فردی و اجتماعی اختلالات روانی می‌کاهد...

شیوع اختلالات روانی در بین جوانان موجب توسعه خودکشی در جهان شده است. سالانه حدود یک میلیون نفر در اثر خودکشی می‌میرند یعنی یک نفر در هر ۴۰ ثانیه. میزان خودکشی در بین جوانان افزایش یافته است به طوری که در یک سوم کشورهای جهان اعم از توسعه یافته و در حال توسعه بیشترین گروه در معرض خطر خودکشی را تشکیل می‌دهند. خودکشی هم اکنون سومین علت مرگ در جمعیت ۱۵ تا ۴۴ سال جهان است.

امروزه تغییرات سریع اجتماعی ناشی از توسعه و جهانی شدن، مهاجرت به شهرها، انزوای اجتماعی، بی‌کاری و فقر، فشار و رقابت برای موفقیت در مدرسه، دانشگاه و کار، فشار و آزار هم‌سالان، بحران‌های فردی و خانوادگی و سرانجام شکست ارزش‌های سنتی جوامع که خود بر شکاف ارزشی و فرهنگی بین نسل جوان و خانواده‌هایشان دامن می‌زند سلامت روان جوانان را تهدید می‌کند. در برابر چنین تهدیداتی که سلامت روان جوانان کشورمان را تهدید می‌کند نباید سکوت کرد. در حال حاضر معلوم نیست چه دستگاهی متولی سلامت روان جوانان است یا اگرسازمانی برای این‌کار وجود دارد چه می‌کند وچه خدماتی را چگونه؟

کجا؟ توسط چه کسانی؟ در چه زمینه‌هایی؟ به چه قیمتی؟ با چه کیفیتی؟ به کدام جوانی؟ و با چه نتایجی ارایه می‌دهد اما ضرورت وجود چنین سازمانی بیش از گذشته احساس می‌شود، سازمانی برای کمک به جوانان در یاری خودشان، سازمانی برای آموزش همگانی جوانی سالم و سازمانی برای انجام مداخلات موثر ارتقای سلامت روان در مدارس کشور.

باید به جوانان کشورمان بیاموزیم که چگونه از خود مراقبت کنند و دانش و مهارت شناسایی، توصیف و مدیریت استرس و مسایل عاطفی را در آنها ایجاد کنیم تا در مواقع استرس و بحران‌های عاطفی از این معلومات و مهارت‌ها استفاده کنند. علاوه براین آنها باید بدانند که در چنین مواقعی باید به کجا و چه کسی مراجعه کنند تا به خوبی و به درستی یاری شوند و از شر یاری‌کنندگان بدتر از دشمن در امان بمانند که از چاله به چاه نیفتند.

در و دیوار محله و شهری که جوانان در آن زندگی می‌کنند و تمامی‌ رسانه‌های ارتباط جمعی مکتوب دیداری و شنیداری و دیژیتالی باید از فرهنگ توانمندسازی جوانان برای مراقبت از سلامت روان خویش حمایت کنند.

رهبران، مدیران و معتمدان محلات و شهرها باید نقش الگوی مثبت سلامت روان را ایفا کنند تا سلامت روان جوانان تامین و حفظ شود و ارتقا یابد. علاوه بر این باید به نقش فضای فرهنگی محلات و شهر در رفع انگ و تبعیض از اختلالات روانی نیز توجه نمود.

باید به نقش مدارس در ارتقای سلامت روانی جوانان توجه نمود. باید مهارت شناسایی معضلات و بحران‌های روانی دانش‌آموزان را به معلمان بیاموزیم تا در توصیف و حل مشکلات دانش‌آموزان خویش با کمک والدین و اولیای مدرسه و خود دانش‌آموزان به کار بندند و در مواقع ضروری دانش‌آموزان را به مراکز تخصصی مربوطه ارجاع دهند. مدرسه بهترین موقعیت برای آموزش مهارت‌های زندگی، انعطاف‌پذیری و سازش و تصمیم‌گیری صحیح به دانش‌آموزان می‌باشد و توسعه چنین آموزش‌هایی نقش موثری در پیشگیری از خودکشی دارد. بهبود شرایط اجتماعی و فیزیکی مدارس در ارتقای سلامت روان دانش‌آموزان موثر است. راهبردهای کاهش خشونت و آزار در مدارس، توسعه فعالیت‌های تفریحی، تقویت همبستگی اجتماعی و نیز توسعه روابط و شبکه‌های حمایتی در مدارس در ارتقای سلامت جوانان موثر است.

در کنار اقدامات فوق، مراکز ارایه خدمات بهداشتی درمانی کشور نیز باید خدمات ویژه آموزشی و درمانی مورد نیاز جوانان را تامین کنند. برای این کار تقویت دانش و مهارت ارایه‌دهندگان خدمات بهداشتی در زمینه ارتقای سلامت روانی جوانان ضروری است. خدمات ارتقای سلامت روان جوانان باید در جامعه صورت گیرد تا بهبود جوانان مبتلا تسریع شود. در تمام مراحل تشخیص، درمان و بازتوانی جوانان مبتلا به اختلالات روانی درمراکز درمانی باید مراقب باشیم که حقوق انسانی آنها رعایت شود و خشونتی علیه آنها اعمال نشود. در ارایه خدمات سلامت روان به جوانان باید فرصت مشارکت جوانان فراهم شود تا محیطی مطبوع و دوستدار جوانان ایجاد شود و کیفیت و تاثیر خدمات افزایش یابد.

لازم است که سیاست‌های بهداشتی و آموزشی کشور با هدف ارتقای سلامت روانی جوانان بازنگری شود تا دانش،نگرش و مهارت مورد نیاز برای ارتقای سلامت روانی جوانان در مدارس و مراکز آموزشی کشور در اولویت قرار گیرد و سیاست‌های حامی ‌پیشگیری اولیه از معضلات روانی و حمایت از جوانان مبتلا در بخش سلامت کشور اتخاذ شود.

توجه به سلامت روان جوانان آسیب‌پذیر کشور ضروری است. جوانان اسیر فقر و بی‌کاری، خانواده‌های از هم پاشیده، ترک‌تحصیل کرده، حاشیه نشین، معتاد، اچ.آی.وی مثبت، بزهکار، قربانی خشونت جنسی، منحرف... بیش از آن که شایسته تحقیر و سرزنش باشند، شایسته حمایت هستند. سلامت روان چنین جوانانی بیش از سایر جوانان در معرض خطر است.

ارایه خدمات ویژه سلامت روان به چنین جوانانی نه تنها یک ضرورت بلکه تلاشی برای جبران خطایی است که جامعه درحق آنها مرتکب شده است. باید از انزوای اجتماعی آنها بکاهیم و فرصتی برای حضور دوباره در خانه، مدرسه، محل کار و جامعه به آنها بدهیم نه فقط برای حمایت از آنها بلکه برای خلق فردایی که بهتر از امروز باشد، فردای بهتری که به اندازه ما، نیازمند حضور سالم و موثر آنهاست.

امید است که سلامت روان جوانان را جدی بگیریم، جدی بگیرید و جدی بگیرند...

دکتر شهرام رفیعی‌فر