ضوابط ثبت آثار در فهرست میراث جهانی یونسکو

ایران تا کنون موفق شده است پنج محوطه تاریخی را چغازنبیل, تخت جمشید, میدان امام, تخت سلیمان و پاسارگاد در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت کند در روزهای آینده ارگ بم و سال آینده نیز گنبد سلطانیه در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت می شوند

با ثبت یک اثر در فهرست میراث جهانی یونسکو توجه و حمایت‌های جهانی به سوی اثر ثبت شده معطوف می‌شود.

هم‌اکنون ۱۶ محوطه تاریخی در ایران در فهرست موقت میراث جهانی یونسکو جاگرفته‌اند تا پس از بررسی‌های یونسکو در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شوند.

در نوشته‌ای که پیش رو دارید ضوابط ثبت یک اثر در فهرست میراث جهانی یونسکو آورده شده است.

●آشنایی با کمیته میراث فرهنگی و طبیعی یونسکو

کشور ایران از تاریخ ۲۶ فوریه ۱۹۷۵ میلادی به عضویت کمیته حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی یونسکو در آمده است. این کمیته هم‌اکنون ۱۷۶ عضو دارد.این کشورها بر پایه مناطق جغرافیایی به ۵ منطقه تقسیم شده‌اند:

• آفریقا

• دول عربی

• اروپا و آمریکای شمالی

• آمریکای لاتین و کانادا

• آسیا و اقیانوسیه

ایران در منطقه آسیا و اقیانوسیه قرار دارد.

کل آثار ثبت شده جهانی بیش از ۷۵۴ اثر است که در این بین ۱۴۹ اثر طبیعی، ۵۸۲ اثر فرهنگی و ۲۳ اثر فرهنگی _ طبیعی دیده می‌شود.

●سه دسته اثر به عنوان اثر فرهنگی قابل درج در فهرست میراث جهانی است:

۱ _ آثار: اثر معماری، پیکره و مجسمه، نقاشی و سنگ نگاره ها و کتیبه ها، آثار با طبیعت باستان شناسی، پناهگاه های داخل غارها

۲ _ بنا: مجموعه ای از بناهای مرتبط به لحاظ معماری و یا جایگاه، و یا بناهای مجزا

۳ _ سایت: منظره های فرهنگی و یا سایت های باستان شناسی و یا محوطه های مردم شناسی

●ارزیابی آثار فرهنگی برای ثبت در فهرست میراث جهانی:

ارزیابی و تشخیص این که آثار پیشنهادی واجد معیارها و شرایط اصالت برای ثبت در فهرست میراث جهانی هستند با شورای بین المللی آثار و محوطه های فرهنگی _ تاریخی ICOMOS است. در مورد چشم اندازهای فرهنگی علاوه بر ICOMOS ، اتحادیه های حفاظت IUCN نیز بر ارزیابی اثر پیشنهاد شده نظارت خواهد کرد.

ICOMOS و IUCN پس از دریافت اطلاعات اضافی که احتمالا برای رفع نواقص پرونده پیشنهادی لازم است تا کشور عضو ارسال دارد، گزارش نهایی ارزیابی خود را تسلیم کمیته میراث جهانی می کند.

این گزارش نهایی شامل معیارهایی که اثر تحت آنها به ثبت خواهد رسید، دلایل اصالت اثر و هر گونه پیشنهاد و نظر خاصی در رابطه با اثر پیشنهاد شده خواهد بود.

●هر اثر پیشنهادی باید حداقل یکی از شاخص های زیر را دارا باشد:

۱ _ نمایان گر دست آوردی بی بدیل از نبوع هنری بشر باشند.

۲ _ نمایان گر تبادل مهمی از ارزش های بشری در یک محدوده زمانی در درون یک حیطه فرهنگی جهان از لحاظ پیشرفت در معماری یا فن آوری، هنرهای یادمانی، برنامه ریزی شهری یا طراحی چشم انداز باشد.

۳ _ گواهی بی همتا یا دست کم استثنایی بر یک سنت فرهنگی یا تمدن زنده یا از میان رفته باشد.

۴ _ نمونه ای برجسته از نوعی بنا یا مجموعه معماری یا فن آوری یا منظره که نمایان گر مرحله یا مراحلی در سرگذشت انسان باشد.

۵ _ نمونه ای برجسته از یک سکونت گاه سنتی بشری یا استفاده از زمین، که معرف یک یا چند فرهنگ است، باشد. به ویژه مواقعی که تحت تاثیر تغییرات برگشت ناپذیر شده است.

۶ _ به طرزی مستقیم یا ملموس مرتبط با رویدادها یا سنن زندگی افکار و عقاید یا آثار هنری یا ادبی واجد اهمیت والای جهانی باشد.

●ضوابط تهیه پرونده برای ثبت آثار در فهرست میراث جهانی

با وجود این که هر اثر دارای ویژگی های مخصوص به خود است، با این حال لازم است تا اطلاعات مربوطه در قالب زیر ارایه گردد.

▪مشخصات اولیه اثر:

۱ _ نام کشور

۲ _ نام استان (روستا و ...) محل قرارگیری اثر

۳ _ نام اثر

۴ _ مشخص کردن محل دقیق اثر روی نقشه با ذکر مختصات جغرافیایی اثر

۵ _ نقشه عرصه و حریم مصوب اثر در مقیاس ۵۰۰۰۰/۱ تا ۱۰۰۰۰۰/۱

با ذکر مساحت محوطه پیشنهادی برای ثبت (به هکتار) که دارای مرز مشخص شده باشد (به وسیله حصار و یا غیره) و نیز مساحت حریم (به هکتار)، ضوابط حریم باید در حاشیه نقشه آورده شود.

---