در جست وجوی هوش برتر

از دیدگاه برخی از زیست شناسان و حامیان طرح سنتی عبارت «بقای انسب» بیانگر این واقعیت است كه هوش بیشتر ضرورتاً شانس ادامه حیات و همچنین تكثیر از طریق انتخاب طبیعی را بیشتر می كند

اما زیست شناس مشهوری به نام ارنست مایر (دانشگاه هاروارد) معتقد است كه بسیاری از ستاره شناسان و فیزیكدانان بیش از حد در رابطه با حتمی بودن هوش خوش بین اند. وی در شماره های ماه مه سال ۱۹۹۶ در مجله پلنتری ریپورت چنین می نویسد: فیزیكدانان هنوز بیش از زیست شناسان تمایل دارند كه نظریات جبرگرایانه را سرلوحه كار خود قرار دهند. فیزیكدان ها به این نظر گرایش دارند كه هر كجا كه حیات پدیدار شود هوش نیز در زمانی مقتضی پدید خواهد آمد اما در سوی دیگر زیست شناسان شالوده تفكرات خود را در این رابطه بر پایه نظریاتی بنا نهاده اند كه احتمال چنین تحول و تكاملی را رد كرده و منتفی می داند. جای بسی شگفتی است كه هر دو گروه موافق و مخالف ادعای خود را بر پایه یك مشاهده مشابه بنا كرده اند و آن، عبارت زیر است.

«تكنولوژی و تمدن بر روی سیاره ما پس از چهار میلیارد سال پدید آمده است»

طرف بدبین این مجادله از جمله مایر (البته این طور به نظر می رسد كه آنها بیشتر راضی خواهند بود اگر به جای بدبین آن را رئالیست خطاب كنیم) در مورد مطلب فوق از جمله مذكور به عنوان مدركی استفاده می كنند كه حامی نظریه عدم احتمال پدیدار شدن هوش به عنوان حاصل یك سیر تكاملی است. اما برای گروه مقابل (یعنی سوی خوش بین این بحث) این امر موجب تقویت اعتقادشان مبنی بر وجود تمدن های دیگر می گردد.

گروهی كه بر یافتن تمدن های فرازمینی نظر مثبت دارند بر این مطلب اشاره می كنند كه زمین پیش از آنكه توسط خورشیدی كه (به دلیل نزدیك شدن به زمان مرگ) در حال گسترش است پخته شود بیش از یك میلیارد سال را در صلح و صفا سپری خواهد كرد. این زمان بیش از دو برابر مقدار زمانی است كه از هنگام خزیدن نخستین موجودات ساده از دریا به سوی خشكی می گذرد.

بر طبق نظرات طرف خوش بین این جدل اگر پدیدار گشتن هوش، دشوار (كمیاب) و نامعمول بود آنگاه احتمالاً با توجه به زمانی كه در دست داشته آنقدر زود نمایان نمی شد. با توجه به اینكه ما هنوز در ابتدای این مسیر قرار داریم می توان انتظار داشت كه چند نوع حیات دیگر در خلال این دوره بر پهنه زمین خودنمایی كند.

این مورد بازتاب نكته ای است كه از پدیدار شدن زودهنگام میكروارگانیسم ها بر روی زمین به دست می آید. گروه بدبین در مورد این مطلب این گونه پاسخ می دهند كه «ما نمی دانیم كه زمین تا كی اینچنین رئوف و مهربان باقی می ماند (آب و هوای به ظاهر باثباتی كه هم اكنون وجود دارد ممكن است حاصل مجموعه ای از اقبال های نیك بوده باشد). پس در واقع این امر محتمل می نمود كه ما با بازه زمانی موجود در زمان های دیرتری پدیدار می شدیم. برخلاف باور عمومی این واقعیت كه وضعیت كنونی ما و همین طور نمایان شدن هوش تنها یك بار واقع شده یا نه هیچ كمكی به ما، در حل این مسئله نمی كند و ما را در راه رسیدن به این نكته كه آیا مورد فوق امری معمول است یا نه یاری نمی رساند. به عنوان یك دلیل ساده ما می توانیم به خودمان به عنوان یك نمونه اشاره كنیم! حتی اگر حیات هوشمند آنقدر نامانوس و بعید باشد به طوری كه تنها یك بار و در گوشه دور افتاده ای از عالم هستی واقع شده باشد، به طور قطع ما خود را آنجا خواهیم یافت چون ما خود همان مورد هستیم.

نكته شگفت انگیز آن است كه هر دو سوی جبهه این نبرد بر سر اصل (به اصطلاح) كوپرنیكی توافق دارند، همان اصلی كه مدعی است «نوع بشر هیچ نقطه ای در فضا یا زمان را به عنوان نقطه ارجح برنمی گزیند.»

شكاكان از جمله مایر در مورد این مطلب بیان می دارند كه اعتقاد بر این مورد كه هوش از نوع بشرگونه آن بار ها در عالم پدید آمده عقیده ای به شدت انسان محور است. افرادی كه (از جمله درك) به تعدد محل های تشكیل حیات هوشمند معتقدند مایل نیستند كه تنهایی ما را (در عالم) بپذیرند زیرا پذیرفتن این مطلب ما را در مسیری كاملاً غیر از مسیر كوپرنیك قرار می دهند.

بنا بر شواهد و قرائن مقدار متغیر fi بحث برانگیز ترین عامل در معادله درك است. برخی از دانشمندان معتقدند كه مقدار این عامل تقریباً نزدیك به صفر است و دیگران بر این امر توافق دارند كه این مقدار عددی است نزدیك به ۱.

---