حقوق همسایه

این روزها زندگی در خانه‌های قوطی کبریتی و آپارتمان‌‌نشینی موجب شده روابط همسایگی هم بشدت به سردی بگراید. در یک آپارتمان با هم زندگی می‌کنیم، اما یکدیگر را نمی‌شناسیم. دیگر …

این روزها زندگی در خانه‌های قوطی کبریتی و آپارتمان‌‌نشینی موجب شده روابط همسایگی هم بشدت به سردی بگراید. در یک آپارتمان با هم زندگی می‌کنیم، اما یکدیگر را نمی‌شناسیم. دیگر از آن روابط دوستانه گذشته خبری نیست و زوال روابط همسایگی که می‌تواند منشا پراکندگی‌ها و جدایی‌های دیگر نیز باشد، به پدیده‌ای تبدیل شده که کیان عاطفی جامعه را به مخاطره می‌اندازد.

افزون بر آپارتمان نشینی، زندگی ماشینی و گرفتاری‌های روزمره که موجی سردی روابط ما با یکدیگر شده، بی‌اطلاعی از حقوق همسایگی که این همه در دین هم به آن تاکید شده، یکی از عوامل سردی روابط همسایه‌هاست.

در گذشته همسایگی چنان اهمیتی داشت که گفته می‌شد «همسایه خوب از خویشاوند بهتر است» و این‌که «همسایه از همسایه ارث می برد» یا این‌که «تا چهل خانه همسایه آدمی است.» ادبیات، متون دینی و عرف و فر هنگ شفاهی مردم ما انباشته از ستایش‌ها و سفارش های متعدد اخلاقی درباره روابط همسایگی است، اما به رغم این سفارش‌ها و تجربه تاریخی طولانی در زمینه همسایگی، اکنون نهاد همسایگی در حال زوال است.

همسایگی مقتضی حقوقی است بالاتر از حقوق‌برادری، در اسلام همسایه تمام حقوقی را که یک مسلمان دارد، با اضافاتی داراست. آنچه در پی می‌آید چکیده‌ای از حقوق همسایه در اسلام است که بزرگان دین بر آن تاکید موکد داشته اند و سایت پاسخگویی به مسائل دینی به آن پرداخته است.

حق همسایه این است که به او سلام کنی، با او صحبت طولانی نکنی، زیاد از حالش سؤال نکنی، به‌طوری که خسته شود یا نیاز باشد اسرار خود را بازگو کند، در مرض عیادتش کنی، در مصیبت تسلیتش دهی و در عزا با او شریک باشی، در شادی تبریکش گویی، و شرکتت را در شادی او اظهار کنی، ‌از لغزش‌هایش چشم بپوشی، از بام به امور پنهانیش نگاه نکنی، اگر خواست شاخه‌ای بر دیوار بگذرد بر او سخت نگیری، در مسأله آب ناودان و خاکروبه ریختن در پشت دیوارش بر او سخت نگیری، راهش را تنگ نکنی، به این معنی که در صورتی که با همسایه از یک راه مشترک استفاده می‌کنی، با گذاشتن ماشین یا چیزهای دیگر بر سر راه همسایه، موجب اذیت همسایه نشوی و اگر مجبور به گذاشتن چیزی بر سر راه همسایه شدی، که موجب تنگ شدن راه او شد، از او حلالیت و رضایت بطلبی، دقت نکنی که چه چیزی به خانه میبرد، آنچه از اسرارش منکشف میشود بر او بپوشانی و هنگامی که مصیبتی به او می‌رسد و زمین میخورد، زیر بغلش را بگیری و او را بلند کنی، به بیان دیگر وقتی که گرفتاری به او عارض میشود، در رفع گرفتاری او بکوشی و دیگر حقوق همسایه این است که در غیبتش از مواظبت خانهاش غافل نشوی، پنهانی به سخنانش گوش ندهی و از جرمش چشم بپوشی (به ناموس همسایه نظر سوء نداشته باشی) ، به فرزندش مهربانی کنی و او را در امر دین و دنیا را شاد کنی.

در حدیثی از امام صادقع آمده است: «خوش‌رفتاری در همسایگی، رزق را زیاد می کند.» و همچنین می‌فرماید: «از ما نیست کسی که با همسایگانش خوش‌رفتار نباشد....»