جامعه در انتظار جراحی بزرگ اقتصادی

راهکارهای اجرایی هدفمند سازی یارانه ها

شناورسازی حامل های انرژی (شامل برق و ...) امری ضروری است اما دغدغه آسیب احتمالی به تولید و دهک های پائین جامعه نیز قابل تأمل است بنابراین جراحی بزرگ اقتصاد کشور باید با ظرافت و به صورت مرحله ای انجام شود یارانه انرژی فعلی کشور هم به تولید و هم به مصرف داده می شود.

با این توضیح جهت هدفمندسازی یارانه ها و شناور کردن قیمت انرژی به صورت مرحله ای باید به موارد زیر توجه شود:

- در مرحله اول و با توجه به کاهش جهانی قیمت ها، سوخت بنزین خودرو هواپیما شناور شود.

- بنزین اکثرا در حمل و نقل شخصی مصرف می شود و اثری در تولید ندارد بنابراین تأثیری در قیمت تمام شده کالاها نخواهد داشت.

- ممکن است از بار روانی آن صحبت شود که از طریق رسانه ها خصوصاً رسانه ملی باید بالا بودن مصرف و اینکه این سرمایه متعلق به نسل های آینده نیز می باشد عموم مردم توجیه شده و نیز اینکه بنزین سهمی در تولید ندارد و بنابراین با افزایش قیمت ها باید برخورد شود.

- قیمت کالاهای اساسی و نیز گاز و برق مصرفی به جز در مصرف کارخانه های بخش های غیردولتی آزاد شود.

- قیمت برق برای تمام شرکت ها به جز شرکت های کوچک و متوسط آزاد می شود صنایع خودروسازی جهت آمادگی با رقابت بیرون، صنایع سیمان، صنایع فولاد، صنایع نفت و پتروشیمی انرژی آزاد مصرف می کنند.

- این یارانه ها ابتدائا به صورت نقدی به حساب ملی سرپرست خانوار واریز گردید.

- نباید در پرداخت یارانه، شهری و روستایی و فاصله روستاها با مرکز استان و... لحاظ گردد و دهک های پائین جامعه شناسایی شده باشد.

- در روستاها و شهرهایی که هنوز گاز طبیعی نرفته یارانه گاز مایع و نفت نقدی باید پرداخت شود.

- قیمت سوخت اتوبوس ها نیز آزاد می شود و سوخت کامیون ها و مصارف صنعتی و کشاورزی زیر نظر سازمان های مربوط سهمیه بندی شود.

- در این مورد نیز حمل و نقل که یکی از مولفه های موثر در تغییر قیمت است هنوز تغییری نکرده و از افزایش قیمت کرایه توسط سازمان های مربوط باید جلوگیری شود.

- این سه مرحله پس از افتتاح حساب ملی خانوار و شناسایی کامیون ها و اتوبوس ها قابل انجام است بنابراین ابتدا باید زیرساخت آن آماده شود پس از اجرای این مراحل

- اقتصاد انرژی در خانواده ها وارد می شود و از لحاظ روانی اجتماعی مدیران صنعت موضوع را کاملا جدی گرفته و خود را برای انرژی آزاد و رقابتی آماده می کنند.

- اقتصاد انرژی در ساختمان ها- که چند سال است به دلیل ارزان بودن انرژی جایگاه خود را پیدا کرده حائزاهمیت شده و مردم در ساخت و خرید خانه به سامانه نگهداری حرارت و کم مصرف توجه می کنند وسایل کم مصرف داخل خانه از قبیل چراغ روشنایی، بخاری، یخچال و کولر موضوعیت پیدا می کند.

- باید توجه داشت که اقتصاد بخش مسکن در هراقتصادی سهم بزرگی از آن را دارد و بنابراین تصور این که مردم با پرداخت یارانه نقدی همان مصرف را خواهند داشت از بین می رود چون دخل و خرج دست خودشان است و وقتی ببینند کولر یا بخاری شان پرمصرف است پول یارانه خود را جهت خرید وسایل کم مصرف هزینه می کنند و تا حد امکان در مصرف انرژی صرفه جویی می کنند. - جهت بهره مندی صنایع کوچک و متوسط از انرژی یارانه ای (یارانه تولید) این صنایع الزما باید در شهرک ها و یا مناطق صنعتی مستقر باشند (نباید در محدوده شهرهاو اقع شده باشند.)

- با انجام سه مرحله اول برآورد می شود ۲۵ تا ۳۰ درصد از مصرف انرژی کاسته شود تولید صنایع بزرگ رقابتی و ساختار و سازمان آن چالاک می شود و شوکی به صنایع تولیدی کوچک و متوسط وارد نمی شود.

- شرکت های بزرگ نظیر خودروسازی، سیمان و فولاد ممکن است در ابتدای امر باچالش و تکانه مواجه شوند و مقاومت کنند بنابراین تنها یک فرجه چهار تا شش ماهه داده می شود تا خود را سازگار کنند و تطابق دهند.

- باید توجه داشت در فرهنگ عامه و سازمانی کشور حتی در رده های مدیریتی تا زمانی که پدیده ای پیش نیاید در پی چاره جویی آن نیستند بنابراین:

▪ برای آنها باید مسجل شود که این غده قابل درمان است و درمان می شود و خود را برای آن آماده کنند.

▪ بعد از اجرای بنزین آزاد و برق آزاد برای خانوار همه خود را برای انرژی آزاد آماده می کنند و فرهنگ استفاده از انرژی دارای جایگاه می شود و مدیران صنایعی نیز به عنوان گروهی از جامعه اثر آن را در خانه خود درک می کنند.

▪ به صنایعی که سوخت نفت گاز مصرف می کنند و قابل گازسوز شدن است فرصتی داده می شود تا گازسوز شوند.

ـ پس از ۱۲ تا ۱۸ ماه از اجرای سه مرحله اول برق برای صنایع کوچک و متوسط نیز آزاد شده و این صنایع تنها از یارانه سوخت (یارانه تولید) استفاده می کنند یعنی برق برای کل کشور به جز چاه های کشاورزی آزاد می شود و نیروگاه ها، شرکت های توزیع و انتقال نیرو به صورت خصوصی (ورودی- خروجی) اداره می شود.

- پس از ۱۲ ماه دیگر کلیه مصارف سوخت به جز کشاورزی به قیمت شناور خواهد بود.

- یعنی کل فرآیند شناورسازی قیمت خودرو و انرژی حداکثر به مدت ۳ سال به طول می انجامد.

▪ الزامات:

- بانک ها باید تسهیلات ارزان قیمت در اختیار خانوار های دهک متوسط به پائین قرار دهند تا وسایل کم مصرف بخرند.

- بانک ها جهت بهینه کردن فناوری برای تطابق و سازگاری با انرژی آزاد به صنایع وام انرژی می دهند.

- صندوق ذخیره ارزی با نظارت کارشناسان خبره باید به ترتیب زمانی به صنایع بزرگ، انرژی بر و کوچک و متوسط وام ارزی جهت انتقال تکنولوژی بهینه سازی مصرف سوخت دهد.

- کلیه مصالح ساختمانی و وسایل خانگی باید دارای برچسب استاندارد و گروه مصرف انرژی باشند.

- دولت باید مواد ۲ و ۳ قانون برنامه چهارم توسعه را با ظرفیت کامل پیدا کند.

- موتور دیزلی با پایه سوخت DME (دی متیل اتر) در کشور طراحی، کارخانه های تولید این سوخت طراحی و ساخته شود.

در پایان نکته ای که باید به آن توجه داشت این است که در طی این فرآیند صنایع با شدت مصرف انرژی بالا که توجه ناپذیرند جمع خواهند شد و صنایع با تکنولوژی روز ظهور خواهند کرد همچنین صنایع با فرهنگ سازمانی لخت و دارای رکود نیز جمع شده یا اصطلاحا ورشکست شده و جای خود را به سازمان های نوآور و چالاک می دهند بنابراین ناگزیر از این ریزش ها هستیم و البته رویش های خوبی نیز خواهد داشت و نباید از فروریزی سازمان های لخت و راکد نگران بود.

سیدمهدی نوریان