انقلابی فراتر از زمان

تاثیر انقلاب اسلامی ایران بر انقلاب های کنونی در خاورمیانه

بسیاری از حوادث بزرگ تاریخی، نه در ابعاد جغرافیایی و نقطه تولد خود می‌ایستند و نه از نظر زمان در ظرف زمانی محدودی متوقف می‌شوند. برخی از وقایع و حوادث از یک مکان شروع می‌شوند اما دامنه اثرگذاری و پیامدها و بازتاب‌های آنها جهانی است.

انقلاب اسلامی یکی از این حوادث است. حالا پس از گذشت سی و دو سال از انقلاب اسلامی شاهد حرکت‌هایی اعتراض‌آمیز در خاورمیانه هستیم که نشان می‌دهد انقلاب اسلامی ایران برای بسیاری از مردم جهان به عنوان منبعی الهام‌بخش تلقی شده است که موجب تجدید توان نهضت‌ها و جنبش‌های مردمی و اسلامی در این کشورها شده است.

● تاثیر انقلاب اسلامی و صدور آن

آن زمان که بحث صدور انقلاب اسلامی ایران مطرح شده بود بسیاری آن را به منزله مداخله ایران در سایر کشور‌ها و براندازی نظام سیاسی آنها تلقی کردند اما فرمایش صریح امام خمینی(ره) که فرمود صدور انقلاب با سرنیزه نیست خط بطلانی بر این نوع اندیشه کشید.

ایشان در این باره یادآور شدند : «معنای صدور انقلاب ما، این است که همه ملت‌ها بیدار شوند و همه دولت‌ها بیدار شوند، خودشان را از این گرفتاری‌هایی که دارند... نجات بدهند.»

از منظر امام(ره) مفهوم صدور انقلاب در واقع انتقال ارزش‌های معنوی و الهی آن و رساندن این رسالت به گوش جهانیان از طریق استفاده از امکانات و ابزارهای پیام‌رسانی بود که باید این هدف با استفاده از راهکارهای موجود مانند دعوت و تبیین مفاهیم و معارف اسلامی در جهان، معرفی و تبیین فرهنگ و تمدن ایرانی ـ اسلامی،فراهم آوردن زمینه‌های مناسب برای گفت‌وگوی تمدن‌ها و فرهنگ‌ها، تقویت وحدت امت اسلامی، احیای فرهنگ اهل بیت(ع) و ترویج و گسترش زبان و ادبیات فارسی تحقق یابد.

انقلاب اسلامی ایران تاثیرات زیادی در بیداری مسلمانان جهان و احیای باورهای دینی داشت، پیروزی انقلاب اسلامی در ایران موجب شد مردمی که از عظمت قدرت خود بی‌اطلاع بودند با برداشتی نوین از اسلام راستین و ناب به حرکت درآیند. این حرکت نه فقط شیعیان، بلکه طرفداران اهل سنت را نیز در برگرفت، چرا که پیام امام، پیام وحدت مسلمانان و یک پیام فراگیر و جهانی بود. والاترین دستاورد انقلاب اسلامی ایران برای ملت‌های مستضعف جهان، تربیت انسان جدیدی بود که قادر به ایستادگی و مقاومت در مقابل ظلم باشد. این مسأله با ایجاد روحیه ایثار و مبارزه در میان امت اسلام، بزرگ‌ترین تهدید برای وضع موجود و ثبات تحمیلی غرب بر منطقه و نیز برای قدرت‌های غربی که بر مواضع استراتژیک و منابع زیرزمینی کشورهای منطقه تکیه داشتند، محسوب می‌شد.

امروز جمهوری اسلامی ایران با اقتدار و عزت در مسائل مهم سیاسی جهانی تاثیرگذار است و روحیه استکبارستیزی و ظلم‌ستیزی مردم ایران به سایر کشورهای جهان نیز صادر شده است.

● انقلاب اسلامی و مبارزه مردم فلسطین

تأثیر انقلاب اسلامی در فلسطین قوی‌تر از هر مکان دیگری بود؛ زیرا مسلمانان فلسطین در حالی که تحت اشغال وحشیانه صهیونیستی به سر می‌بردند، ناامیدتر و فروپاشیده‌تر از تمامی ملل مسلمان بودند. در چنین شرایطی، سرزمین‌های اشغالی شاهد حرکت بزرگ و عظیم بیداری اسلامی به عنوان بخشی از نهضت اسلامی گسترش یافته در منطقه بودند که با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران آغاز شد.

مردم فلسطین که سال‌ها طعم تلخ مشکلات و ناگواری‌های اشغال را تحمل کرده و ناامید از تلاش‌های ناسیونالیسم سکولار عربی شده بودند، با وقوع انقلاب اسلامی ایران جان تازه‌ای گرفتند.

تاثیر شخصیت امام خمینی برروی روشنفکران فلسطینی سبب شد که آنها در جستجوی راه‌هایی برای اعمال تعلیمات امام خمینی در فلسطین برآیند، به این ترتیب بعد از دهه‌های ۵۰، ۶۰ و ۷۰ میلادی که اسلام از صحنه فلسطین خارج شده بود مجددا فلسطین به مرکزیت نهضت بیداری اسلامی معاصر تبدیل شد و با این پشتوانه جدید به مقابله با اسرائیل رفت و از این به بعد اصول جهاد، شهادت و فداکاری در راه هدف که سمبل‌های شیعیان و شعارهای انقلاب بود، به عنوان اصول راهبرد فلسطینی‌ها مطرح شد.

یکی از پدیده‌هایی که تأثیر انقلاب اسلامی را بهتر از هر چیزی در فلسطین نشان می‌دهد، قیام مردم فلسطین در قالب جنبش «انتفاضه» است. این جنبش در میان سخت‌ترین شرایط بین‌المللی و منطقه‌ای و محلی، همچنان در مسیر خود تا رسیدن به احقاق حقوق مردم فلسطین، اصرار دارد.

شهید دکتر فتحی شقاقی، رهبر پیشین سازمان جهاد اسلامی فلسطین، در خصوص تأثیر انقلاب اسلامی بر مبارزات مردم فلسطین گفته بود: «این انقلاب به ما فهماند که پیروزی ما در گرو پیروی از راه امام خمینی (قدس سره) است؛ از همین رو، ناگهان در و دیوار مساجد سرزمین‌های اشغالی به ویژه مسجدالاقصی با تصاویر حضرت امام تزئین شد. امروز نیز شاهد آن هستیم که آیت‌الله خامنه‌ای همان مشی امام (قدس سره) را ادامه می‌دهند و مسأله فلسطین را در شمار مسائل اصلی مسلمانان قرار داده‌اند.»

وی در جای دیگری انتفاضه را از برکات مهم انقلاب اسلامی ایران می‌داند و می‌افزاید: «انتفاضه یکی از ثمرات بیداری اسلامی است که امام خمینی (قدس سره) در منطقه و بویژه در فلسطین به وجود آورد.»

● انقلاب اسلامی زمینه ساز نهضت شیعی در لبنان

وقوع انقلاب اسلامی زمینه‌ساز نهضت شیعی در کشور لبنان و الهام بخش رهایی مردم مناطق جنوب این کشور از اشغال صهیونیست‌ها شد. با توجه به سال‌ها اقامت امام موسی صدر در کشور لبنان و نیز اشغال جنوب این کشور در ژوئن ۱۹۸۰ توسط اسرائیل، این کشور به صورت مناسب‌ترین محل رشد و پرورش افکار انقلابی شیعه درآمد. آمیختگی تشیع و سیاست در لبنان، با وقوع انقلاب اسلامی شدت یافت. انقلاب اسلامی ایران به عنوان یک الگوی مهم، به شیعیان لبنان نشان داد که یک نهضت اسلامی خالص و کاملا سازمان یافته و دارای انگیزه می‌تواند دستاورد عظیمی در مقابله با ستمگری و بی‌عدالتی داشته باشد.

نکته: انقلاب اسلامی ایران برای بسیاری از مردم جهان به عنوان منبعی الهام‌بخش تلقی شده که موجب تجدید توان نهضت‌ها و جنبش‌های مردمی و اسلامی در این کشورها شده است

اما ملموس‌ترین پدیده متأثر از انقلاب اسلامی، سازمان «حزب‌الله» لبنان است. این سازمان به عنوان یک جنبش‌ مردمی، به دنبال شکست لبنان از اسرائیل و تحت تأثیر آرمان‌های انقلاب اسلامی در میان شیعیان پدید آمد.

حزب‌الله هنگام تأسیس، در بیانیه‌ای با عنوان (ما که هستیم و هویت ما چیست؟) اعلام کرد: ما فرزندان حزب الله هستیم که خداوند طلیعه آن را در ایران به پیروزی رساند تا دوباره هسته اولیه دولت اسلامی را در جهان بر پا کند.

سید حسن نصرالله، دبیرکل «حزب‌الله»، نیز حرکت «مقاومت» را به عنوان پاسخگویی و استجابت به یک تکلیف الهی می‌داند که امام خمینی معین کرد ه است .

وی می‌گوید: گروه‌های معتقدی که با عناوین مختلفی فعالیت می‌کردند، بر اساس دو محور هماهنگ شدند و به یکدیگر پیوستند؛ محور نخست ایمان به ولایت فقیه و التزام به رهبری حکیمانه امام خمینی و محور دوم ضرورت قیام و مبارزه با دشمن اسرائیلی. بر اساس این دو محور، تمام گروه‌های اسلامی به یکدیگر پیوستند و حرکت واحدی را سازمان دادند که امروز به «حزب‌الله» معروف است.

● حضور اسلامگرایان در ترکیه

یکی از مهم‌ترین دلایل رشد اسلامگرایی ترکیه در کنار عوامل داخلی موجود در این کشور وقوع انقلاب اسلامی است. به نظر می‌رسد پس از فروپاشی رژیم پهلوی در ایران، حداقل اندیشه تشکیل نوعی از حکومت اسلامی در ترکیه که خود سال‌ها مرکز حکومت اسلامی عثمانی بود را دوباره زنده کرد.

پیروزی انقلاب اسلامی ایران تاثیر قابل ملاحظه‌ای برافکار مسلمانان مبارز ترکیه داشت. در گزارشی که به‌وسیله سیا برای وزارت امورخارجه آمریکا تنظیم شده چنین آمده بود: «فلسفه امام خمینی روز به روز در ترکیه توسعه می‌یابد.»

به باور بسیاری از تحلیلگران، به قدرت رسیدن اسلامگرایان در ترکیه و شکسته شدن تابوهایی از قبیل منع انتخاب یک اسلامگرا به مسند ریاست جمهوری ترکیه، ممنوعیت حجاب اسلامی و امثال آنها که در طول سال‌های پس از انقلاب اسلامی در این کشور لائیک بوقوع پیوسته، چیزی جز تاثیر معنوی انقلاب اسلامی ایران بر این کشور همسایه نمی‌تواند باشد.

در حال حاضر پرواضح است که اسلامگرایان در ترکیه با الهام از همسایه شرقی خود که برای اولین بار اسلام را در حکومت وارد کرد، آراء مسلمانان ترکیه را کسب و به بالاترین مسند حکومت در این کشور دست پیدا کرده‌اند.

● انقلاب تونس و حرکت مصر پس لرزه‌های انقلاب ایران

وقوع انقلاب تونس و حرکت اعتراضی علیه مبارک در مصر از جمله وقایعی است که آن را نیز می‌توان از تاثیرات انقلاب اسلامی در منطقه دانست.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در بیاناتشان در خطبه‌های نماز جمعه ۱۵ بهمن تهران با اشاره به تحولات مصر و تونس تاکید کردند: «حوادث منطقه انعکاس ۳۰ ساله صدای ملت ایران است که در نقاط دیگر جهان با قوت و قدرت شنیده می‌شود.»

ایشان افزودند: «این حوادث برای ملت ایران معنای دیگری دارد و این خلوص بیداری اسلامی است.»

بسیاری از تحلیلگران سیاسی انقلاب تونس را به انقلاب اسلامی ایران تشبیه کردند و خبرگزاری رویترز درخصوص ورود رهبر اسلامی تونس تیتر خبر خود را «حلول انقلاب اسلامی در تونس» انتخاب کرد.

محمد العاصی، امام جماعت مسجد جامع واشنگتن در مصاحبه با پرس تی‌وی نقش اسلام در انقلاب و آینده تونس را بسیار حائز اهمیت می‌داند و انقلاب تونس را به انقلاب ۳۰ سال پیش در ایران تشبیه می‌کند. زین العابدین بن علی همانند شاه در سال‌های پیش از پیروزی انقلاب ایران، طبق دستورات آمریکا فعالیت می‌کرد و تلاش داشت تا با پیروی از اصول غربی، تونس را کشوری را دموکراتیک جلوه دهد.

کانال ۱۰ تلویزیون رژیم صهیونیستی نیز در مقایسه انقلاب مردمی تونس با انقلاب اسلامی ایران به سخنرانی شاه خطاب به مردم ایران اشاره کرد و با پخش اظهارات بن‌علی پس از تشدید اعتراضات و خارج شدن امور از کنترل نظامش، از مخاطبان خود پرسید آیا شما وجه تشابهی در این زمینه می‌بینید؟ در روزهای اول برخی می‌گفتند این امر در منطقه بی‌سابقه بوده است و در منطقه قیامی صورت نگرفته است، درحالی که این امر اشتباه است. انقلاب مصر نیز از حیث گستردگی مشارکت مردمی شبیه انقلاب اسلامی ایران است اما به دلیل عدم‌وجود رهبری واحد برای ایجاد وحدت بین اقشار مختلف با انقلاب ایران متفاوت است.

ویژگی انقلاب ایران از حیث ایدئولوژی کاملا روشن بود و صبغه اسلامی و دینی داشت اما برعکس آن در انقلاب مصر شعارهای ایدئولوژیک وجود ندارد و شعارهای آن به جنبه‌های سیاسی اعم از آزادی‌خواهی و تغییر رژیم و نیز اصلاحات اقتصادی و مبارزه با فساد منحصر است اگر چه ظهور جریان اسلامی در این انقلاب اندک اندک تقویت می‌شود.

با این حال آنچه در مصر، تونس و... می‌گذرد نشانه خستگی مردم این کشورها از استبداد و دیکتاتوری و فساد و فقر است! مردم این کشورها می‌دانند چه نمی‌خواهند اما نمی‌دانند چه می‌خواهند و این مهم‌ترین مانع در مسیر تبدیل این حرکت‌ها به انقلاب و نظام اسلامی در این کشورهاست.

کتایون مافی