ایرانیان از نگاه بیگانگان

حتی در دوران خلافت عباسیان, گو اینکه چندین سده پیاپی عربی زبان اداری شد, اداره کنندگان کشور ایرانیان بودند

● آموزش حکومت‌

حتی در دوران خلافت عباسیان، گو اینکه چندین سده پیاپی عربی زبان اداری شد، اداره‌کنندگان کشور ایرانیان بودند. در کشورهای مجاور هم از قابلیت و صلاحیت ایرانیان در امر مدیریت استفاده می‌‌کردند؛ مثلا در حکومت سلاجقه آناتولی، حکومت هند و پادشاهان گورکانی هند از سنگ نبشته‌های هخامنشی گرفته تا پهلوی ساسانی و فارسی کنونی، زمامداران سراسر خاورمیانه می‌‌آموختند که چگونه مردمان را اداره نمایند.رنه گروسه‌

● تهرانیها

اهالی تهران عموماً مردمانی شوخ، بذله‌گو و خوش صحبت هستند و بذله‌گویی و شیرین‌زبانی خود را در هیچ حالتی از دست نمی‌دهند. آنها را نسبت به مشاغلی که دارند، می‌‌توان به دستجات مختلفی تقسیم کرد که با یکدیگر اختلاف دارند. این اختلاف از نظر نژادی و روحیه نیست، بلکه از نظر شیوه کار و عادات آنهاست. طبقات مختلف اهالی تهران عبارتند از: روحانیان، کارمندان و مستخدمان، سربازان و جنگجویان، تجار، کسبه و بالاخره لوطیها و جاهلهای محلات.‌دکتر هینریش بروگش، سفیر پروس در ایران (۱۸۶۱-۱۸۵۹‌)‌

● ادب و ملایمت طبع

در ایران کمتر انقلاب و آشوبی عمومی به جهت برانداختن رئیسی یا وزیری و یا حبس کاروان و غرامت شهری اتفاق می‌افتد. همچنان دزدی و قتل، نادرالوقوع است. ایرانیان در آگاهی و بسیاری ادب و ملایمت طبع از عثمانیها بیشترند و کمتر سبب اغتشاش مملکت و غارت اموال و سلب زندگانی هموطنان شوند و آن حمیت و خودپسندی و اطمینان دوستی و صداقت را که عثمانیان را هست و غالب اوقات سبب وقوع امور مهم می‌شود، ندارند.‌دکتر اولیویه، پزشک و گیاه‌شناس فرانسوی‌(۱۷۹۶ م)

● زندگی در ایران‌

در ایران بیش از هر چیز اروپاییان مورد بدگمانی و بی‌اعتمادی هستند. آداب و رسومشان با عادات و رسوم ما به کلی تفاوت دارد. مردم عموماً بسیار مؤدب‌اند، اما آداب معاشرتشان، اگر با آنها آشنا نباشیم، غالباً ممکن است ما را ناراحت کند؛ چنان که رسوم معاشرت‌ ما هم چه بسا آنها را آزرده می‌کند.

در مراکز بزرگ مثل تهران، تبریز، اصفهان، ایرانی نسبت به یک اروپایی که به شهر او تازه وارد شده باشد، به سبب اینکه او از آداب و رسوم مملکت اطلاعی ندارد، بسیار با گذشت است، ولی در میان عشایر و در دهات، برای اینکه دردسری حاصل نشود، مسافر خارجی باید آداب و رسوم قومی را سخت رعایت کند و روش مناسبی برای خود در پیش گیرد. در دادن هدایا و انعام، هر قدر ممکن است باید بخشنده‌تر بود و نسبت به بیچارگان و بیماران باید دلسوزی و مهربانی نشان داد و هر چند که پزشک هم نباشیم، باز باید بتوانیم دردها و رنجها را آرامش و تخفیف دهیم! ژاک دمورگان، باستان‌شناس فرانسوی (۱۸۸۹ - ۱۸۹۱ )

● ذوق توطئه‌

ایرانیان کهنه کار و نکته‌سنج هستند و ذوق توطئه دارند و برای پذیراییهای رسمی ساخته شده‌اند و دارای سنگینی و وقار و مجلس آرایی و ناشیگری در زمینه تکنیک و رغبت به خواب و خیال هستند که خود لازمه این قبیل مجامع و محافل است! ژان لارتگی روزنامه‌نگار فرانسوی(۱۹۶۲)‌