تاثیر فضا

وقتی می خواهید رمان، داستان كوتاه یا شعری را با فرم خاصی بنویسید، نوشته های زیادی را با همان فرم بخوانید. ببینید آن فرم چه طور پیش می رود. اولین جمله كدام ست؟ چه طور تمام می شود؟ …

وقتی می خواهید رمان، داستان كوتاه یا شعری را با فرم خاصی بنویسید، نوشته های زیادی را با همان فرم بخوانید. ببینید آن فرم چه طور پیش می رود. اولین جمله كدام ست؟ چه طور تمام می شود؟ وقتی نوشته های زیادی را با آن فرم می خوانید، آن سبك درون تان جا می افتد بعد وقتی می نشینید چیزی بنویسید، خود به خود در چارچوب و ساختار همان فرم می نویسید. برای مثال اگر شاعرید و می خواهید رمانی بنویسید، باید یاد بگیرید كه جمله های کامل بنویسید و ناگهان از یك تصویر به تصویر دیگر جهش نكنید. در خواندن رمان،ذهن شما خود به خود تمام جمله را خلاصه می كند و دست تان كه فضاسازی و صحنه آرایی می كند، رنگ رومیزی را می شناسد و می داند نویسنده چه طور شخصیت داستان اش را در اتاق به سمت قهوه جوش روانه می كند.

اگر می خواهید شعر كوتاه بنویسید، باید آن را خلاصه كنید و بعد تمرین كنید. این كار را امتحان كنید : ده شعر كوتاه بنویسید. برای نوشتن هر كدام فقط ۳ دقیقه وقت دارید، هر كدام باید ۳ خط باشد. چشم تان به هر چه می افتد، همان را برای عنوان شعر انتخاب كنید.برای مثال : لیوان، نمك، آب، بازتاب نور پنجره. ۳خط، ۳ دقیقه . اولین عنوان لیوان ست. بدون فكركردن۳ خط ماهرانه بنویسید. یك لحظه مكث كنید. یكی دیگر بنویسید. ۳ دقیقه، ۳ خط. عنوان این یكی نمك ست. همین روش را ادامه دهید تا كوتاه فكر كردن عادت تان شود، تبدیل شود به ساز و كاری در درون تان و بتوانید به کمک آن كه حالا فرم مورد نیاز تان ست، به پیش بروید. به وی‍‍‍ژه در یك شعر كوتاه، تمام واژه ها باید طوری به كار روند كه مقرون به صرفه باشند و خود عنوان شعر باید بعد دیگری به آن اضافه كند بیش از تكرار واژه ای كه تا حالا در بدنه ی شعر استفاده شده است.

تونی رابینز۱ می گوید هر وقت می خواهید چیزی یاد بگیرید به سراغ كارشناسان آن رشته كه سی سال عمرشان را بر سر آن كار گذاشته اند بروید و از آن ها یاد بگیرید. نظام های فكری و باورهای آن ها، دستور زبان شان را- روش و ترتیب فكری شان- و روان شناسی شان را مطالعه كنید، این كه چه طور می ایستند و چه طور نفس می كشند. وقتی كاری را كه در آن مهارت و تخصص دارند انجام می دهند، خوب به دهان شان دقت كنید. به عبارت دیگر آن ها را الگوی خود قرار دهید. پس وقتی كه می روید تا چوب ها را بشكنید، این دیگر شما نیستید، شما آن كاراته باز كمربند مشكی هستید كه الگوی خود قرارش داده بودید و دست هاتان بالای چوب نمی ایستد، در آن فرو می رود.

پس این كار خوبی ست اما خیلی فریب كارانه است. فرم به تنهایی پدید آورنده ی هنر نیست.برای مثال به ما آموخته اند كه هایكو یك فرم شعر كوتاه ژاپنی ست. ۱۷ هجا دارد و در ۳ خط نوشته می شود.طبق معمول به یك فصل و چیزی از طبیعت اشاره دارد. این شعرهای ۳ خطی را به بچه های مدرسه های ابتدایی در سراسر ایالات متحده می آموزند، اما در واقع هیچ كدام هایكو نیستند. اگر بنشینید و مقدار زیادی از اشعار باشو۲، شیكی۳، ایسا۴ و باسون۵ چهار نفر از بزرگ ترین استادان هایكو را با ترجمه ی خوب آر.اچ بلیث۶ بخوانید، می بینید كه در واقع ترجمه های او حتا از شكل ظاهر این شعر ۱۷ هجایی با ۵ هجا در خط اول، ۷ هجا در خط دوم و ۵ هجا در خط سوم هم پیروی نمی كند. زبان ژاپنی تفاوت زیادی با زبان انگلیسی دارد. هر هجا در زبان ژاپنی بار معنایی بیش تری نسبت به زبان انگلیسی حمل می كند پس برای این كه بتوانید هایكو را به انگلیسی بنویسید، فقط باید از ۳ خط كوتاه استفاده كنید. نگویید خوب یاد گرفتم. ترجمه های بلیث را خواندم. برای ساختن هایكو باید شعر را در سه خط كوتاه بنویسیم. اما تعداد هجاها مهم نیست، می توانیم آن را كم یا زیاد كنیم . بله اما این دیگر هایكو نیست، یك شعر كوتاه است.

اگر تعداد زیادی هایكو بخوانید، می بینید كه جهشی در آن اتفاق می افتد، شاعر در یك لحظه ی كوتاه، جهشی بزرگ ایجاد می كند و ذهن خواننده باید آن را بگیرد (درك كند). این كمی از تاثیر فضا در ذهن خواننده به جای می گذارد كه هیچ كم تر از لحظه ای نیست كه در آن می توان خدا را تجربه كرد و آن وقت كه این احساس به شما دست می دهد، معمولن آهی از گلوتان بیرون می آید. سعی كنید این هایكو را بخوانید. وقت بگیرید و بعد از هر كدام مكث كنید:

میان علف ها

گلی می شكفد، سپید

نام اش را كسی نمی داند

( شیکی )

بهار رخت بر می بندد

لرزان میان

علف های مزرعه

( ایسا )

رنگ و بوی گل باقالا

می رسد از دورها

از آن سوی ماه.

(باسون)

صدای قرقاول :

چگونه وداع كردم

با نعش پدر و مادرم

( باشو )

تأثیر فضا آزمون درستی در شعر هایكوست. مهم نیست كه چه قدر خوب یاد می گیریم شعرهای۳ خطی بنویسیم، تمرین زیادی لازم ست تا آن ۳ خط را با تجربه كردن خدا پر كنیم. باشو می گوید: « اگر بتوانید در تمام زندگی تان فقط ۵ هایكو بنویسید، شاعر هایكو هستید و اگر ۱۰ هایكو بنویسید، استاد هایكو هستید.

ممكن ست پیش از آن كه یك رمان خوب بنویسیم، ۳ رمان بنویسیم. پس فرم مهم ست، باید آن را یاد بگیریم اما این را هم باید یادمان باشد كه به آن روح بدهیم و زندگی ببخشیم. و این تمرین می خواهد.