همه باید بدانند

سرویس جامعه اطلاعاتی از همان زمانی که بحث جامعه اطلاعاتی به صورت جدی در بین کارشناسان مطرح شد, یکی از مهمترین موضوعاتی که ذهن همگان را به خود مشغول کرد, چگونگی درگیر ساختن همه اقشار جامعه با این موضوع بود این که چطور می توان همه مردم را برای ورود به جامعه اطلاعاتی و استفاده از سخت افزارها و نرم افزارهای جدید ترغیب کرد, از آن جهت اهمیت دارد که اگر تمامی امکانات فراهم باشد, اما کاربری وجود نداشته باشد, گویی هیچ اتفاقی نیفتاده است

در اول نوامبر سال ۱۹۴۵ ،درست هنگام پایان جنگ جهانی دوم کنفرانس بزرگی در لندن تشکیل شد. در این کنفرانس نمایندگان چهل کشور شرکت کردند. فرانسه و انگلستان به عنوان دو کشوری که بیشترین صدمات را از جنگ تحمل کرده بودند، پیشنهاد کردند سازمانی با هدف نهادینه کردن فرهنگ صلح به معنای واقعی کلمه تاسیس شود. از نظر آنان سازمان جدید باید در راه "همبستگی فکری و اخلاقی بشریت" خدمت کند و مانع از وقوع جنگ جهانی دیگر شود.

در ۱۹ نوامبر ۱۹۴۵، ۳۷ تن از نمایندگان کشورها اساسنامه یونسکو را امضا کردند و بدین ترتیب سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) با هدف پیشبرد صلح و رفاه همگانی در جهان از طریق "همکاری" میان ملت‌ها تاسیس شد. از آنجا که صلح باید براساس همبستگی معنوی و فکری پی‌ریزی شود و از آنجا که جنگ‌ها نخست در اذهان بشر آغاز می‌شود، دفاع از صلح نیز باید در ذهن انسان‌ها شکل گیرد.

یونسکو با ازدیاد و تقویت مناسب آموزشی، علمی و فرهنگی دو هدف کاملا پیوسته را تعقیب می‌کند:

۱) توسعه که ورای تقاضای ساده پیشرفت مادی، باید به طیف گسترده‌ای از خواست‌های انسان پاسخ گوید، بدون آنکه میراث نسل‌های آینده را به خطر افکند.

۲) برقراری فرهنگ صلح، براساس آموزش مسئولیت شهروندی و مشارکت کامل در فرآیندهای دموکراتیک. برای اینکه صلح پایدار، صادقانه و مورد قبول همه برقرار شود، در دیباچه اساسنامه یونسکو آمده است، کشورهای امضا کننده این اساسنامه مصمم هستند که دستیابی کامل و برابر به آموزش، پی‌جویی آزاد حقیقت عینی، تبادل آزاد اندیشه‌ها و دانسته‌ها را برای همگان تضمین کنند و روابط بین مردم خود را توسعه بخشند و افزایش دهند تا با درک متقابل و بهتر به شناختی دقیق‌تر و حقیقی‌تر از آداب و رسوم یکدیگر برسند.

برای تحقق این هدف، دولت‌های مربوط تصمیم به تاسیس سازمان‌های آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) گرفتند تا با همکاری ملل جهان در زمینه‌های آموزشی، علمی و فرهنگی به تدریج به اهداف صلح بین‌المللی و رفاه عام بشری برسند و این خود از اهداف اولیه سازمان ملل متحد است که در منشور آن نیز آمده است.

در طی کنفرانس سانفرانسیسکو، وظایف سازمان درچندین بند تعیین شد که خلاصه آن عبارت است از:

۱) تسهیل تبادل آزاد میان رهبران آموزشی، فرهنگی و علمی کشورها

۲) مبادله آزاد عقاید و اطلاعات میان مردم و متخصصان از طریق مدارس، دانشگاه‌ها و سایر موسسات آموزشی و پژوهشی

۳) تدوین و توزیع برنامه‌های آموزشی و فرهنگی متناسب با نیازهای کشورها

همچنین بر ضرورت حفظ جنبه غیردولتی سازمان نیز تاکید شد.

سرویس جامعه‌اطلاعاتی- از همان زمانی که بحث جامعه اطلاعاتی به صورت جدی در بین کارشناسان مطرح شد، یکی از مهمترین موضوعاتی که ذهن همگان را به خود مشغول کرد، چگونگی درگیر ساختن همه اقشار جامعه با این موضوع بود. این که چطور می‌توان همه مردم را برای ورود به جامعه اطلاعاتی و استفاده از سخت افزارها و نرم افزارهای جدید ترغیب کرد، از آن جهت اهمیت دارد که اگر تمامی امکانات فراهم باشد، اما کاربری وجود نداشته باشد، گویی هیچ اتفاقی نیفتاده است.

یکی از راه‌هایی که امروزه در جهان برای آشنایی مردم با مفاهیم مطرح در جامعه اطلاعاتی استفاده می‌شود، اطلاع‌رسانی است. این که چرا باید اطلاع رسانی کرد، موضوعی نیست که نیاز به توضیح زیادی داشته باشد اما این که چطور باید این کار را انجام داد، مسئله‌ای است که از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این مسیر می‌توان اقدامات لازم را به پنج دسته کلی تقسیم کرد.

۱) فعالیت بیشتر یونسکو در فرهنگ اطلاع رسانی

الف) یونسکو باید بیشتر از هر زمانی به عنوان موسسه ضمانت‌کننده یک توسعه متوازن جامعه جدید اطلاعات معرفی شود. یونسکو باید مراجع فراحکومتی قابل توصیف‌کننده و اداره‌کننده یک پروژه قابل قبول و محرک در باب فرهنگ اطلاع رسانی باشد.

یونسکو باید منافع افراد، موسسات و اجتماعات را برای استفاده سهل و ممکن از اطلاعات با احترام حقوق قانونی بخش‌های مختلف مربوطه بیان دارد و از آن دفاع کند.

ب) فرهنگ اطلاع رسانی از این پس باید به عنوان یک عنصر اساسی برنامه عمومی اطلاعات یونسکو (PGI) در نظر گرفته شود.

ج) یونسکو همچنین باید دیگر سازمان‌های وابسته به سازمان ملل متحد و سازمان‌های بزرگ غیر دولتی مداخله‌کننده در زمینه اطلاعات را در مورد عواقب استفاده از تکنولوژی‌های دیجیتالی و در مورد همراهی‌های ضروری برای تسهیل در امر ظهور یک فرهنگ واقعی اطلاعات، مورد خطاب قرار دهد؛ برنامه‌های مقدم‌تر از فعالیت‌های با هم مطرح شده بین این سازمان‌های مختلف در زمینه توسعه فرهنگ اطلاع رسانی باید سریعا خلق شوند.

۲) لزوم اقدامات ملی در سطح حکومت‌ها

پس از سازمانی جهانی مانند یونسکو، نوبت به حکومت‌ها می‌رسد که در زمینه توسعه فرهنگ اطلاع‌رسانی، اقداماتی را انجام دهند.

الف) توسعه فرهنگ اطلاع رسانی باید به عنوان یک اولویت از سوی حکومت‌ها و دولت‌های ملی مختلف در نظر گرفته شود.سیاست‌های ملی باید با بودجه و برنامه‌هایی برای فعالیت‌های مرتبط با ایجاد حساسیت و آموزش شهروندان (کودکان، دانش‌آموزان، نوجوانان و...) و دیگر گروه‌های حرفه‌ای معین و به کار انداخته شوند.

این برنامه‌های کاربردی برای توسعه فرهنگ اطلاع‌رسانی باید براساس مشارکت در وسیع‌ترین حد ممکن، تحقق یابند.

ب) انجمن‌های ملی برای توسعه فرهنگ اطلاع رسانی نیز باید تاسیس شوند. چنین کمیته‌هایی، متشکل از افراد سرشناس به دلیل موثر بودن در رشد جامعه اطلاعات و نمایندگان بخش‌های مختلف جامعه شهری، باید به ارزیابی کوشش‌های انجام شده برای توسعه این فرهنگ و به مشخص کردن جهت‌یابی‌های بسیاری که در باب این قضیه وجود دارد، کمک کنند؛ این کمیته‌ها همچنین در برداشتن موانع بر سر راه اندیشه و عمل در این حوزه سهیم هستند.

ج) دسته‌بندی‌ها، احزاب، مراکز محلی برای توسعه فرهنگ اطلاع رسانی باید ایجاد و از نظر مالی حمایت شوند تا برنامه‌های ایجاد حساسیت و آموزش به کار گرفته شوند. چنین گروه‌ها و مراکزی باید متکی به شراکت صلاحیت‌ها (محیط‌های آموزشی، حرکت اشتراکی، جهان اقتصادی، اجتماع‌های محلی) باشند؛ برای ایجاد یک شبکه در سطح ملی یا بین‌المللی از این گروه‌ها، قطب‌ها یا مراکز باید بازیابی شوند.

د) قوانین توسعه فرهنگ اطلاع رسانی باید وضع و به طور وسیعی منتشر شوند و باید ارزش‌های محافظت شده را بیان دارند. و باید الزامات و ضرورت‌های آن را برای کشوری که آن‌ها را تصویب می‌کند، مشخص کرد؛ چنین قوانینی یک رایزنی در وسیع‌ترین حد ممکن از گروه‌های مختلف ایفاگران نقش را ایجاب می‌کند.

۳) اقدامات همراهی

الف) لازم است که در سریع‌ترین زمان ممکن، فهرست‌ها و لیست‌های موجود در همه کشورها تشکیل شوند. یونسکو باید نقش یک هماهنگ‌کننده برای این عمل فهرست‌سازی را انجام دهد و بتواند همزمان در تدارک یک روش‌شناسی مشترک برای تحقق این فهرست‌ها سهیم باشد.

این مطلوب است که بتوان در دو سه سال آینده، یک تراز کلی (نوعی کنترل‌کننده صدای جهانی در مورد توسعه فرهنگ اطلاع رسانی) تهیه کرد و تلاش‌های انجام شده و حتی مشکلاتی که بر سر راه بوده و ناکامی‌ها را پدیدار کرد.

ب) به همان بیان باید پایگاه داده‌ها و موسسات تحقیقاتی در مورد تجارب در گردش را بنا نهاد. این ابزارها یک سری کامل از فعالیت‌های مرتبط به هم را منجر خواهد شد و مبادله و اندوختن تجربیات را تسهیل خواهد کرد.

ج) ملاقات‌های اختصاصی (گروه‌های کاری، سمینارها، کنگره‌ها و... ) باید به طور منظم و اصولی در سه تا پنج سال آینده ترقی یابند. این ملاقات‌ها (درسطوح مختلف و برای گروه‌های مختلف عموم) این زمینه را مهیا می‌کنند که مشکلات فرهنگ اطلاع رسانی و توسعه آن مطرح شوند. لزوم انجام کارهای تخصصی شناسانده شوند، تجربیات مبادله شوند، رویارویی وسیعی بین نقطه نظرات هم‌پیمانان ایفاکنندگان نقش در جامعه اطلاعات و حتی بین کشورهای گوناگون انجام پذیرد. به خصوص می‌توان کشورها را ترغیب کرد که هرچه زودتر اقدام به برگزاری نشست‌هایی برای بررسی مساله توسعه فرهنگ اطلاع رسانی کنند.

د) عمل آزادسازی کمک‌های مالی باید انجام شود تا از بخش تحقیقات در مورد این فرهنگ حمایت شود. (به خصوص تحقیقات در بین علوم و رشته‌های مختلف)

ها) مطلوب است که یک عنصر فرهنگ اطلاعاتی در برنامه‌های مختلف کمک‌های مالی موجود به منظور گسترش صنایع و خدمات اطلاعاتی ادغام شود.

به کارگیری ۲ تا ۳ درصد از وسایل در نظر گرفته شده برای توسعه ساختارهای جدید ارتباطات از راه دور، طرح‌های زیربنایی دیجیتالی ملی یا محلی یا خدمات جدید الکترونیکی باعث خواهند شد تا یقینا برنامه‌های کاربردی در ایجاد حساسیت و همچنین برنامه‌های آموزشی در حوزه فرهنگ اطلاع رسانی تحقق یابند .