ده سال تا نقطه صفر

براساس نتایج مطالعات طرح سند مهاجرت معكوس, بیش از ۷۰ درصد مهاجرت ها به استان تهران ناشی از مشكلات اقتصادی است این ساده ترین و در عین حال بهترین نتیجه حاصل از بررسی ها در این زمینه است

براساس نتایج مطالعات طرح سند مهاجرت معكوس، بیش از ۷۰ درصد مهاجرت ها به استان تهران ناشی از مشكلات اقتصادی است. این ساده ترین و در عین حال بهترین نتیجه حاصل از بررسی ها در این زمینه است.

نگاهی به حاشیه های پایتخت- كه غالباً مهاجران و اقشار كم درآمد جامعه در آن ساكن هستند- نشان می دهد، مشكلات اقتصادی، بیكاری و فقدان درآمد و مسكن مهمترین شاخص های مؤثر د مهاجرت به استان تهران است.براساس نتایج این طرح، استان های آذربایجان شرقی، همدان، اردبیل و زنجان به ترتیب بیشترین مهاجرین را به استان تهران دارند.

مشكلات زیرساختی استان های مهاجرفرست

مهاجرت معكوس حاصل دو اتفاق است، تجمع و تمركز امكانات در پایتخت و مشكلات زیرساختی در استان های مهاجرفرست. از این رو دولت باید در استان های محروم تسهیلات بیشتری همچون افزایش سهم این استان ها در محل تولید ناخالص داخلی، افزایش سهم بودجه های عمرانی، اعمال سیاست های تشویقی و ارائه معافیت های مالیاتی برای استقرار صنایع و بخش های اشتغال زا در این استان ها اختصاص دهد.

این بایدها و نبایدها در حالی برای استانهای مختلف مطرح می شود كه سهم استان تهران از تولید ناخالص ملی ۲۷ درصد و اعتبار استان از محل بودجه عمرانی دولت ۶۰ درصد اعلام می شود. به همین خاطر اعمال سیاست های تشویقی از سوی دولت در استان های مهاجرفرست می تواند زمینه حضور بیشتر سرمایه گذاران در این استانها را بیشتر فراهم آورد.

در حال حاضر نرخ بهره منابع مالی در سراسر كشور یكسان است، در صورتی كه این نرخ در مناطق محروم و استان های مهاجرفرست در بخش های مسكن، صنایع و كشاورزی نسبت به تهران باید كمتر باشد.جمعیت استان تهران در سال های اخیر رشد ۳ درصدی را داشته كه ۲/۱ درصد رشد جمعیت در تهران ناشی از مسائل طبیعی و مابقی آن ناشی از مهاجرت به استان است، در حالی كه نرخ رشد جمعیت در برخی از شهرستان های غربی استان تهران حدود ۸ درصد است.

بد نیست بدانید كه از میان این ارقام یك میلیون تبعه خارجی در میان مهاجران استان و اشغال ۴۰۰هزار فرصت شغلی توسط آنها صورت گرفته است كه از این تعداد تنها ۳۰۰ هزار نفر مجوز حضور دارند و ۷۰۰ هزار نفر تبعه خارجی بدون هرگونه مجوزی از خدمات، یارانه های دولتی و سایر تسهیلات متعلق به استان تهران استفاده می كنند.

●حركت به سوی نقطه صفر

نرخ رشد حاشیه نشینی در شهریار كه به طور نرمال باید ۵/۱ باشد، اما ۸/۷ درصد است نشان می دهد، اجرای مهاجرت معكوس در تهران نیازمند شتاب بیشتری است.

هر چند مسئولان سند مهاجرت معكوس معتقدند اختصاص ۷/۳ میلیارد تومان بودجه برای ساماندهی حاشیه نشینی تنها برای آغاز مقدمات كار است با این وجود ساماندهی حاشیه نشینی در استان تهران و معكوس كردن روند مهاجرت به آن به ۵، ۶ سال زمان نیاز دارد.

آمارهای مربوط به میزان مهاجرت به استان تهران در حالی اعلام می شود كه بسیاری از این ارقام به دلیل تبعات این موضوع بیان نمی شود.

دكتر محمد كمالی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشكی در ایران معتقد است: تهران باید دارای جمعیت مناسبی باشد كه در صورت افزایش روند روبه رشد مهاجرت این اتفاق نخواهد افتاد، به همین دلیل تدوین سند مهاجرت معكوس باید خیلی سریع تر اتفاق می افتاد.

مهاجرت معكوس پدیده ای است كه در مورد هر اتفاقی رخ خواهد داد، مثلا در مورد فرار مغزها، دكتر كمالی در این مورد به مثال جالبی اشاره می كند و می گوید: به دنبال جنگی كه در لبنان اتفاق افتاد، پدیده مهاجرت معكوس در میان ساكنین اسرائیلی اتفاق چشمگیری داشت، به همین دلیل بیشتر جنگ های اسرائیل مقطعی و كوتاه مدت است چون جمعیت آن بلافاصله ساكنین اسرائیلی مسیر خود را به سمت محل هایی كه در ابتدا در آن ساكن بودند، تغییر می دهند.

مهاجرت معكوس در تهران نیازمند تمركززدایی است. این بهترین راهكاری است كه دكتر كمالی برای رخدادن پدیده مهاجرت معكوس به آن اشاره می كند و می گوید: در طراحی تهران تمركز سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی یك جا پیش بینی شده است كه باید این فشار از پایتخت برداشته و به شهرهای نزدیك منتقل شود و در نهایت روستاها و شهرهای كوچك از نیازهایی كه این سبدها جزء محاسن یك زندگی محسوب می شود، فراهم گردد.

تمركززدایی در كنار از بین بردن دلایل مهاجرت در استان های مهاجر فرست از راهكارهای مناسب برای رویدادن مهاجرت معكوس است. دكتر كمالی در این زمینه به كشور تركیه اشاره می كند و می گوید: در بیشتر كشورهای دنیا، تعبیری با عنوان دو پایتخت اتفاق می افتد. مثلاً در تركیه، آنكارا به عنوان بنیان سیاسی و استانبول جایی برای مسائل اقتصادی و اجتماعی به حساب می آید.

به گفته دكتر كمالی این اتفاق باید اتفاقی جامع باشد، نه اینكه هر سازمان و ارگانی برای خود عمل كند، در واقع وزارتخانه ها و سازمان های درگیر نمی توانند و نباید جزیره ای عمل كنند.

●۷۰۰هزار مهاجر غیرقانونی

مردم برای تصاحب یك فرصت شغلی به شهر تهران هجوم می آورند. این مهمترین دلیل مهاجرت است، به طوری كه تهران بار ۷۰۰هزار نفر مهاجر غیرقانونی خارجی را كه فرصت های عظیم شغلی را به خود اختصاص داده اند و سبب افزایش درصد بیكاری می شوند، تحمل كرده و بر اساس برنامه ریزی های صورت گرفته، باید تهران در حداقل برنامه ۵?ساله ای عاری از اتباع بیگانه غیرمجاز باشد.

حضور ۷۰۰هزار مهاجر غیرقانونی در مركز سیاسی هیچ كشوری پذیرفته شده نیست. جمعیت مهاجرت غیرقانونی در برخی شهرهای استان تهران با جمعیت مردم محلی برابری می كند.

از سوی دیگر ارزش افزوده زمین در استان تهران پدیده زمین خواری را شكل داده است. از همین رو جلوگیری از ساخت وسازهای غیرمجاز، ضروری است.

باید با تمركززدایی از شهر تهران امكانات موجود پایتخت را با توجه به آمایش سرزمین به گونه ای گسترش دهیم كه مردم در شهرستان های خود خدمات بگیرند و نیازی به مراجعه آنها به تهران نباشد.

بررسی های انجام شده نشان داد كه بسیاری از كارتن خواب ها دارای هیچ آسیب اجتماعی نبوده و بخشی از این افراد برای درمان و پیگیری مسائل خود به تهران آمده بودند، اما توان تامین هزینه خواب خود را نداشتند كه این امر باید حل شود.

پس از توزیع امكانات بر اساس آمایش سرزمین در راستای افزایش ضریب امنیت در استان تهران باید توجه به مسائل اجتماعی و تجهیز پلیس به امكانات روز دنیا مد نظر قرار گرفته شود.

●بیكاری، در كنار افزایش حاشیه نشینی

افزایش پدیده ای به نام حاشیه نشینی حاصل اتفاقی است به نام مهاجرت، به همین دلیل باید در كنار تمركززدایی و ایجاد فرصت برای استا ن های مهاجر فرست به سراغ راه سومی هم رفت و آن كنترل حاشیه نشینی است.

اصل ساماندهی حاشیه نشینی عدم فراهم كردن محلی برای مهاجرت دوباره به استان تهران است. براساس معیار جمعیت، جمعیت حاشیه نشینی و نوع رسیدگی به آنان، طی جلسه ای در استانداری تهران، بودجه ۷/۳ میلیارد تومانی ساماندهی حاشیه نشینی بین فرمانداریها در طول سال تقسیم شد.كنترل ساخت و ساز غیرمجاز عامل مهم برای جلوگیری از حاشیه نشینی در استان تهران است. در غرب استان تهران یعنی شهرستان های اسلامشهر، شهریار، رباط كریم و كرج مشكلات عدیده ای در بحث حاشیه نشینی وجود دارد، ولی در شرق استان كمترین مشكل را داریم.

همچنین پیشنهاد پرداخت وام اشتغال برای خروج حاشیه نشینان استان تهران داده شده است كه جزء سند ملی مهاجرت معكوس محسوب می شود. تمام این موارد به موضوعی به نام زمان گره خورده است. حداقل زمان مورد نیاز برای اجرای سند مهاجرت معكوس و به صفر رساندن مهاجرت ۱۰ سال عنوان شده است.