ستمگران, دورترین مردم از فهم قرآن

و ستمکارتر از آن که دربارۀ خدا دروغی ساخت و یا آیه های او را دروغ شمرده و تکذیب کرده کیست به راستی که ستمگران رستگار نمی شوند

● ستمکارترین مردم چه کسانی هستند؟

۱) بر خدا دروغ می‌بندد

"و ستمکارتر از آن که دربارۀ خدا دروغی ساخت و یا آیه های او را دروغ شمرده و تکذیب کرده کیست ؟ به راستی که ستمگران رستگار نمی‌شوند ". (انعام/ ۲۱)

بر طبق این آیه افترا و دروغ بستن به خدا و تکذیب آیات الهی ظالمانه ترین کار نام گرفته است ،که باعث محرومیت کامل از فهم قرآن می‌شود.

۲) کسی که ادعای برگزیدگی می‌کند و انتظار نزول وحی را دارد

از ظالمانه ترین کارها آن است که فردی ادعای دروغین کند و وعده های دروغین بدهد به خیال اینکه با این فریبکاری ها جایی در میان مردم و نزد خدا پیدا می‌کند به ویژه اگر این ادعاها در رابطه با درک و فهم وحی الهی باشد ، بدین معنا که فرد در عین حال که می داند وحی مسأله ای الهی است ولی با استکبار و نخوتی که دارد از آن روی بر می‌گرداند و به ناحق بر خدا گفتارهای ظالمانه می‌گوید و افترا می‌زند : "و ستمکارتر از آنکه دروغی بر خدا ساخته یا بگوید که به من وحی شده ولی چیزی به او وحی نشده، یا بگوید که به زودی من نیز مانند آنچه خدا (بر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم) نازل کرده است ، نازل می شود. ۱

این همان فریبکاری و وعده های دروغینی است که در منش ظالمان به عنوان یک فرهنگ جا افتاده قرار گرفته است :

" آری ، ستمگران به همدیگر جز فریب وعده نمی‌دهند ". (فاطر/ ۴۰)

۳) از روی بی دانشی مردم را گمراه ساخته و بر خدا افتراء می‌بندند

"پس ستمکارتر از آنکه دروغی بر خدا بندد که از روی بی دانشی، مردم را گمراه کند کیست؟ خداوند گروه ستمگران را هدایت نمی‌کند." (انعام/ ۱۴۴)

اینان هم خود نادانند و هم از نادانی مردم سوء استفاده می‌کنند، چنین کسانی در روی آوری به قرآن نیز هرگز چیزی نخواهند فهمید؛ زیرا این گروه هرگز نمی‌پذیرند که نادانند تا برای رفع جهالت خود به قرآن و حقایق قرآنی روی آورند و از شفاء رحمت و هدایت قرآنی بهره مند شوند.

۴) آنکه در عین آگاهی و اعتراف به حقانیت آیات خدا، به تکذیب آیات الهی می‌پردازند و از آنها روی گردانی می‌کند.

"پس ستمگرتر از آنکه آیه های خدا را تکذیب کند و از آن روی بگرداند کیست؟ به زودی کسانی را که از آیه های ما روی بگردانند به عذاب سخت، مجازات کنیم زیرا از آیات و نشانه های ما روی می‌گردانند." (انعام/ ۱۵۷)

وجه مشترک بین همه ویژگی های ستمکارترین مردم از دیدگاه قرآن آنست که این گروه از ظالمان، به طور مستقیم در برابر آیات الهی قرار می‌گیرند و چون ماهیت درونی خودشان را در تعارض با آیات الهی می‌یابند به تکذیب آیات خدا و حقایق آنها می‌پردازند و با انواع بهانه جویی ها می‌خواهند از فرمان حق سرباز زنند ، مسلّماً چنین کسانی نسبت به دیگران از فهم قرآن دورتر خواهند بود.

آنان که معجزات روشنگر و هدایت را که نازل کرده ایم و با وجود آنکه در کتاب آسمانی برای مردم توضیح داده ایم ، نهان می‌دارند . خدا آنان را نفرین می‌کند (از رحمت خود دور می‌کند) و لعنت کنندگان نیز لعنتشان می‌کنند

۵) مجرمان ، ستمکارترین مردم هستند

به عبارت دیگر آنان که بر خدا به دروغ افترا می‌بندند هم ستمکارترین مردم هستند و هم مجرم : " پس ستمگرتر از آنکه دروغی بر خدا ساخته و یا آیه های او را تکذیب کرده و دروغ شمرده کیست؟ به راستی که مجرمان (بزه کاران) رستگار نمی‌شوند ". (یونس/ ۱۷)

تأکید خداوند بر کسانی است که دروغ بر خدا بسته و آیات او را تکذیب کنند ، این گونه افراد از رحمت الهی محروم گشته و همان مجرمان هستند .

ظالمترین افراد را که محروم ترین مردم از درک حقایق قرآنی هستند ، باید در میان مجرمان جستجو کرد . چنین تصور نشود که مجرمین گروه خاصی هستند ، نه این طور نیست بلکه به هر اندازه از صفاتی همچون اسراف ،۲ تکبر ،۳ اکراه (و ناخوشایندی درونی) نسبت به حق۴ پیش پا افتاده دانستن ایمان و رسولان و ...۵ در وجود کسی باشد به همان اندازه در صف مجرمان است و از فهم به حق قرآن محروم خواهند بود .

اگر فرد روی آورنده به قرآن بخواهد فهم صحیح و شایسته ای از قرآن داشته باشد ، باید در زایل ساختن ویژگی های مجرمان از خود برآید و بداند که هر اندازه نسبت به متذکر شدن آیات خداوند بی تفاوت بوده و حتی از آن روی برگرداند با مجرمان در یک ردیف قرار خواهد گرفت : " و ستمگرتر از آنکه به آیات پروردگارش پند و تذکر داده شد (به وی یادآور شد) ولی از آن روی گردانیده کیست؟ البته ما از مجرمان و تبهکاران انتقام می‌گیریم ."(سجده/ ۲۲)

۶) در برابر دعوت به اسلام پاسخ رد می‌دهد

"و ستمگر از کسی که او را به راه اسلام و سعادتش می‌خوانند و او بر خدا افترایی به دروغ می بندد . و خداوند گروه ظالمان را هدایت نمی‌کند". (صف/ ۷)

مضمون این آیه از یک طرف شامل کسانی است که به اسلام پاسخ رد داده و کافر شده اند، چنین کسانی ظالمند و از درک حقایق قرآن محرومند .۶ از طرف دیگر شامل آن افرادی هم می‌شود که در ظاهر مسلمان اند و هدایت ها، بینات و معجزات خداوندی را دیده و به آن آگاهی پیدا کرده در باطن تسلیم امر خدا نیستند و سعی بر سر پوش گذاشتن و کتمان کردن آنها دارند .۷ کار اینان بسی ظالمانه تر است:

"و ستمکارتر از آنکه شهادت خدا را نزد خویش پنهان می‌دارد ، کیست؟ و خداوند از اعمالی که می‌کنید غافل نیست ". (بقره/ ۱۴۰)

"و ستمگر از کسی که او را به راه اسلام و سعادتش می‌خوانند و او بر خدا افترایی به دروغ می بندد . و خداوند گروه ظالمان را هدایت نمی‌کند"

اینان کور دلانی هستند که با دلی بیمار و قلبی پر گناه و گستاخ و بی پروا از خشم خدا بر هدایت های الهی سرپوش می‌گذارند: "شهادت را مپوشانید و کتمان نکنید پس هر کس شهادت را کتمان می‌کند، دلش پر گناه است و خداوند به آنچه انجام می‌دهید داناست."(بقره/ ۲۸۳)

این گروه از ظالمان محروم ترین مردم از فهم بایستۀ قرآن هستند، با آنکه به ظاهر مسلمان هستند و چه بسا افرادی باشند که روز و شب به تلاوت قرآن سرگرمند ولی از قرآن جز نفرین خدا و لعنت گران چیز دیگری نصیبشان نمی‌شود :

"آنان که معجزات روشنگر و هدایت را که نازل کرده ایم و با وجود آنکه در کتاب آسمانی برای مردم توضیح داده ایم، نهان می‌دارند. خدا آنان را نفرین می‌کند (از رحمت خود دور می‌کند) و لعنت کنندگان نیز لعنتشان می‌کنند." (بقره/ ۱۵۹)

آری، نفرین بر آن کسانی که از راه خدا منحرف گشته و نه فقط نمی‌خواهند خود راه هدایت را درک کنند، بلکه به دنبال انحراف دیگران نیز بر می‌آیند تا دیگران را نیز گمراه سازند. قرآن درباره این گروه می‌فرماید: "هان. نفرین خدا بر ستمگران، همان کسانی که از راه خدا منحرف گشته و گمراهی و کژی را می‌خواهند." (هود/ ۱۸)

● نتیجه گیری

بنابر این از خدا می خواهیم که ما را از ستم دور کرده و از گروه ستمکاران نجاتمان دهد تا مورد شماتت دشمنان خدا قرار نگیریم و سخن او را به شایستگی بفهمیم و از زیبائی های آن بهره مند گردیم:

"پروردگارا مرا مورد شماتت دشمنان قرار مده. و مرا با گروه ستمگران قرین مگردان." (اعراف/ ۱۵۰)

فرآوری : زهرا اجلال

پی نوشت ها :

۱. داستان نزول این آیه که برای درک آن نیز موثر است درباره نضر بن حارث بوده ، وی از کسانی است که در مکه به شیطان مکیان شهرت یافته بود ؛ زیرا مدتی در مناطق ایران حیره بسر برده و در آنجا داستان های خدای نامه و حماسه های پهلوان ایرانی را فراگرفته بود، و هنگامی که پیامبر (ص) در مجلسی در مسجد الحرام می نشست و مردمان را با تذکر سرنوشت امتهای پیشین اندرز می داد و داستانهای قوم فرعون و صالح و ثمود و دیگران را برای آنان می خواند و پس از آنکه مجلس پیامبر (ص) تمام می شد نضربن حارث به جای او می نشست و می گفت : ای گروه قریش من نیز داستان هایی به مانند داستانهای محمد(ص) یا بهتر از آن برای شما می خوانم بیایید و داستانهای مرا بشنوید و شروع می کرد به افسانه های موهوم و خیالی را برای مردم خواندن (: من آنم که رستم بود پهلوان). وی در جنگ بدر به خفت بارترین حالت بدست مسلمانان کشته شد. برای اطلاع بیشتر رجوع کنید به تاریخ تحلیلی اسلام ـ سیدجعفر شهیدی، ص ۵۰.

۲ تا ۵. ر.ک قرآن کریم، سوره یونس آیات ۱۱ تا ۱۸ و ۷۵ و ۸۲ و همچنین مطفّفین ۲۹، حجر ۱۱ و ۱۲ انعام ۱۲۳ ، ۱۲۴ و هود۱۱۶ .

۶ . ر.ک : قرآن کریم ، بقره ۲۵۴ و الکافرون هم الظالمون .

۷ . روی آورنده به قرآن باید به این باور رسیده باشد که قرآن یک نوشتار ساده نیست ، بلکه کتاب آسمانی و معجزه جاودانه خداوند برای همه انسانها است. قرآن کتابی سراسر حقیقت و نور الهی است و به عبارتی سخن خداوند علیم و حکیم است . به هر میزان در این باور راسخ باشد بهره مندیش افزایش می یابد و به هر اندازه این باور در او ضعیف باشد بهره اش ناچیزی حتی زیان آور خواهد بود . آیات قرآن برای چنین شخصی غیرقابل پذیرش و ناشناخته و ناآشناست. آری آنچه که باورهای آدمی را در نیت و عمل متزلزل می کند ، حتماً ریشه در ظلم دارد ؛ ظلم به خدا یا مردم یا خویشتن .