آموختن در مدرسه ای ۱۰۰۰ ساله

اصفهان را می توان ویترین خارجی گردشگری ایران دانست فارغ از گردشگران حرفه ای و دست اندرکاران این صنعت, در بیشتر جاهای دنیا وقتی صحبت از ایران و جاذبه های گردشگری آن می شود مردم آن دیار نام اصفهان را به زبان می آورند

اصفهان را می‌توان ویترین خارجی گردشگری ایران دانست. فارغ از گردشگران حرفه‌ای و دست‌اندرکاران این صنعت، در بیشتر جاهای دنیا وقتی صحبت از ایران و جاذبه‌های گردشگری آن می‌شود مردم آن دیار نام اصفهان را به زبان می‌آورند.

از دیرباز اصفهان با لقب نصف جهان مشهور بوده و به راستی این صفت را می‌توان برازنده این شهر دانست؛ شهری که هیچ گردشگری نمی‌تواند ادعا کند تمامی دیدنی‌های آن را دیده است. اگر از مشهورترین بناهای اصفهان مانند پل خواجو و سی و سه پل و عالی قاپو و میدان نقش جهان بگذریم، در گوشه و کنار این شهر صدها دیدنی تاریخی و طبیعی وجود دارد که دیدن هر کدام از آنها می‌تواند تجربه‌ای شیرین و به یاد ماندنی برای مسافران نصف‌جهان باشد.

یکی از دیدنی‌های کمتر شناخته شده اصفهان، مقبره و مدرسه باباقاسم است که هنوز بعد گذشت قرن‌های متمادی از ساخته شدن آن طلاب علوم دینی در حجره‌های آن به کسب علم مشغولند و به‌راستی که لذت بخش است کسب علم در مدرسه‌ای هزار ساله!

بقعه و مدرسه باباقاسم تقریبا در نزدیکی هم قرار دارند. برای دیدن بقعه قبل از هر چیز باید سراغ خیابان هاتف را از اهالی اصفهان بگیرید.

این بقعه در غرب خیابان کنونی هاتف حدود ۵۰۰متر دورتر از مسجد جامع در کوچه باباقاسم و نزدیکی مدرسه باباقاسم معروف به امامیه واقع شده است.

باباقاسم اصفهانی در ابتدای قرن هشتم هجری زندگی می‌کرده و از مردان عارف و سالک در راه حقیقت بوده و در زمان خود شهرت و محبوبیت داشته است.

این بقعه رو به طرف شمال دارای تزئینات و کاشیکاری بسیار زیبایی است. مقبره مزبور طبق کتیبه تاریخی که روی سردر بنا به خط ثلث با کاشی سفید معرق بر زمینه لاجوردی نوشته شده، به وسیله شخصی به نام سلیمان بن شرف الدین ابی الحسن طالوت دامغانی سال ۷۴۱ هجری قمری ساخته شده است. داخل و خارج بقعه دارای تزئینات آجری و کاشیکاری است. در کل مقبره باباقاسم، حس و حال عجیبی دارد. گویی در و دیوار این بنا در حال ذکر پروردگار است. گنبد این بنا هرمی شکل و هشت‌ترک بوده و بر هر ترک آن استعانت از یکی از اسامی خدا نوشته شده که از این قرار است:

«یا دیان، یا سبحان، یا سلطان، یا برهان»

در بالای در چوبی بقعه در شش شمسه به خط ثلث و بر زمینه لاجوردی اسامی: الله، محمد، در کنار چهار اسم دیگر قرار دارد. متاسفانه برخی از این کاشی‌ها آسیب‌دیده و شکسته شده‌اند.

● مدرسه باباقاسم

این بنا در نزدیکی مقبره باباقاسم قرار گرفته و از نظر زمان ساخت، با این مقبره همدوره است. در حال حاضر از این بنا به عنوان مدرسه و حوزه علمیه استفاده می‌شود. دور تا دور حیاط از حجره‌های ساختمان برای اقامت طلاب استفاده می‌شود. تزئینات کلی بنا از آجر و کاشی است و با کاشی‌های لعابدار کلمه علی بکرات تکرار شده است. بنا، به صورت چهار ایوانی است که متاسفانه ایوان شمالی آسیب‌های بسیاری دیده است. در ایوان جنوبی یک اتاق واقع شده است که سقف آن دارای تزئینات بسیار زیبایی است که از ترکیب آجر و کاشی معرق تشکیل شده‌اند.

در این اتاق تاقچه گچبری شده بسیار زیبایی وجود دارد که دور تا دور آن را نقوش اسلیمی فراگرفته است. سر در تمام حجره‌ها دارای تزئینات مقرنس بوده که با تزئینات کاشی به رنگ فیروزه‌ای، لاجوردی، زرد و سفید و طلایی تزئین شده است. دورتا دور بنا و در ارتفاع تقریبی شش متر نواری از کتیبه وجود دارد که با رنگ سفید بر زمینه لاجوردی اجرا شده و مشتمل بر آیات قرانی است.

ساختمان این مدرسه که از قدیمی‌ترین مدارس موجود طلبه‌نشین اصفهان است دو طبقه است که در طبقه دوم نیز حجره‌هایی دارد. نمای خارجی صحن و ایوان‌های کوچک و بزرگ مدرسه با کاشی‌های رایج تزئین شده است. ایوان‌های کوچک و بزرگ دارای مقرنس‌های کاشیکاری شده است که بعضی از آنها جنبه تزئیناتی داشته و برخی با خطوط بنایی و کوفی و ثلث مزین شده است.

در داخل مقرنس‌های ایوان اول ضلع شرقی در اشکال مربع به خط بنایی با کاشی سفید معرق کلماتی ازجمله الله، محمد، علی، حسن، حسین و... نوشته شده است. این مدرسه به نام باباقاسم و برای تدریس او در این محل ساخته شده بود.

نکته جالب توجه در این بنا تکرار کلمه علی(ع) است که از نظر تعداد نسبت به سایر ابنیه تاریخی ایران و به جرات می‌توان ادعا کرد که در سراسر ایران نمی‌توان بنایی را یافت که در آن به این اندازه نام امام علی(ع) تکرار شده باشد.

احسان محمد حسینی