صرفا برای این‌که مُده!

اگر از جوانی که مدعی است با مد روز راه می‌رود فلسفه انجام این کار را بپرسید و انتظار شنیدن یک پاسخ قانع کننده را هم داشته باشید، سخت در اشتباهید! او در بهترین حالت پاسخ خواهد داد: …

اگر از جوانی که مدعی است با مد روز راه می‌رود فلسفه انجام این کار را بپرسید و انتظار شنیدن یک پاسخ قانع کننده را هم داشته باشید، سخت در اشتباهید! او در بهترین حالت پاسخ خواهد داد: «برای این مُد است.» البته این پاسخ به ظاهر سطحی، شاید در تحلیل‌های روان شناختی نشان دهنده‏ «تنوّع طلبی» و گرایش جوانان به «امروزی شدن» باشد. پدیده‌ا‏ی که هر چند از نظر برخی نامیمون و نابهنجار است اما در نظر عده‌ای جوانان طبیعی محسوب می‌شود.

گذر زمان نمی‌تواند خیلی از خصوصیات نسل‌ها را به نسل‌های بعد منتقل کند. یکی از آن خصوصیت‌هایی که ممکن است برای همیشه در یک نسل باقی بماند و خاک بخورد، همین سلایق و علایق در نحوه انتخاب لباس است، این سلایق از نسلی به نسل بعد آن چنان دستخوش تغییر می‌شود که گاه ممکن است آن چه در نسل قبلی مد روز بوده برای نسل جدید به هیچ وجه قابل درک نباشد!

مد (به زبان فرانسه Mode) اصطلاح کلی در حیطه هنر طراحی پوشاک است که تحت تاثیر اوضاع فرهنگی و اجتماعی در یک دوره زمانی مشخص انجام می‌پذیرد. هر چند مد در لغت به معنای سلیقه و اسلوب به کار می‏رود اما یک تعریف ساده از مد (Fashion) عبارت است از: «لباسی که اخیراً پذیرفته شده است» با این تعریف مدگرا هم به فردی اطلاق می‌شود که به محض آنکه الگوی جدیدی در جامعه رواج یافت بدون کم و کاستی از آن پیروی کند.

و حالا یک سوال: مد و مدگرایی خوب است یا نه؟!

جامعه شناسان عوامل متعددی را برای مدگرایی ذکر کرده‌اند. از جمله: تنوع طلبی و نوگرایی، هیجان خواهی، نقد گذشته، شکستن قالب‌های موجود، فاصله گرفتن از هنجارهای پیشین و رسیدن به هویتی متمایز. رقابت و چشم و همچشمی و جلب توجه دیگران نیز می‌تواند انگیزه پیروی از مد را تقویت کند. برخی معتقدند پیروی از مد و تنوع ‏پسندی، ریشه در نهاد انسان دارد تا بتواند نیازهایی چون زیباخواهی و کمال‏ جویی خود را ارضا کند. بیرون آمدن از کسالت و یک نواختی از پیامدهای مثبت مد است و پیامدهای منفی مدگرایی نیز تاثیرپذیری از گروه‌های مختلف و خدشه‌دار شدن هویت فردی خواهد بود. آنچه باید بپذیریم این است که مد به دلیل نوآور بودنش پیامدهای مثبتی به همراه دارد، اما زمانی که با فرهنگ و هنجارهای رایج در جامعه در تضاد باشد تنش زا خواهد بود و در نهایت تنها رذایلی چون خودنمایی، فخرفروشی یا احساس حقارت و خود کم‏بینی را در جامعه رواج می‌دهد. هرگاه علاقه به «امروزی شدن» به «مدپرستی» تغییر شکل داد دیگر جز در سایه جهل و ناآگاهی نمی‌توان آن را توجیه کرد. البته در این بین نقش مسئولان فرهنگی و رسانه‌ها را نباید نادیده گرفت. مادامی که نمی‌توانیم مد در خور توجه و منطبق با سلیقه جوان مسلمان ایرانی طراحی و عرضه کنیم، نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم نوجوان و جوان ما به همه آن چه بیگانگان برایش ترسیم کرده و بافته‌اند، پشت پا بزند.

نویسنده: امیر سعید صبا