بازگشت مهاجران

...

با روی کار آمدن دولت جدید زمزمه­ها و خبرهایی از دعوت از مهاجران و ایرانیان خارج از کشور برای بازگشت شنیده می­شود. ایران با آنکه خود اولین رتبه در مهاجر پذیری را در جهان دارد، با پدیده مهاجرت و خروج سرمایه انسانی از کشور سال­هاست که دست به گریبان است. بازگشت جمعیت کثیر ایرانیان خارج از کشور چه تبعاتی به دنبال خواهد داشت؟

شرایط بازگشت را فراهم کنیم

ناصر فکوهی

جامعه شناس

اول آنکه، ازهرگونه قدمی، ولو کوچک، در راه گسترش فضای باز باید دفاع کرد. اما ملاک ما صرفا اقدامات است نه اظهارات. دوم آنکه منطق حکم می کند بپذیریم مهم تر از بازگشت، حفظ همه دوستداران ایران، به ویژه نخبگان شرافتندی است که برغم تمامی سختی ها، نخواسته یا نتوانسته اند، بروند. هیچ کس انتظار معجزه ای برای رفع مشکلاتی را که در طول سالیان انباشت شده اند، ندارد: از تصدی گری آمرانه دولت بر همه چیز از زندگی عمومی و خصوصی مردم گرفته تا فساد مالی، از فشار حتی بر رام ترین منتقدان تا حذف بسیاری از متخصصان صرفا به جرم شکل و شمایلشان و از آن بدتر، جایگزینی آنها با فرصت طلبان بی کفایتی که ساده ترین کار برایشان انطباق دادن خودشان با همین شکل و شمایل بوده. بسیاری از ما، چه ماندگان و چه رفته گان، قلبا واقعا مایلند به این کشور و حل مشکلاتش کمک کننند، اما برای این کار نیاز به مشارکت داده شدن  در تصمیم گیری ها و مدیریت ها دارند، یعنی به بازی گرفته شدن و نه حذف ساده و سخت، تنها به دلیل اینکه سبک زندگی یا اندیشه هایشان اندکی با آنچه دوستان می پندارند «درست» است، تفاوت دارد. این مشارکت شرط اصلی ماندن و بازگشت است که با باز شدن عملی و نه حرفی فضای آزادی های عمومی و خصوصی به ویژه با  آزاد گذاشتن و گسترش فعالیت های مدنی، متحقق خواهد شد.

 

بازگشت سرمایه انسانی و توسعه اقتصادی

پدرام سلطانی

نایب رئیس اتاق بازرگانی تهران

به گمان من چنین رویکردی نشان از هوشمندی و درک مترقی از مفهوم سرمایه و توجه به مقوله توسعه اقتصادی دارد. مهم­ترین سرمایه کشورهای توسعه یافته، سرمایه انسانی و توسعه کشور بر مبنای استفاده از ظرفیت­های شهروندان است. متاسفانه بعد از انقلاب اسلامی، کشور ما با موج مهاجرت­های وسیع، سرمایه انسانی متخصص خود را از دست داده و می­دهد. بازگشت این افراد در واقع بازگشت ارزشمندترین سرمایه ملی به کشور است. علاوه بر این با خروج هر فرد متخصص علاوه بر از دست رفتن سرمایه انسانی و سرمایه مالی شخص مهاجر، کشور مبلغ گزافی را برای خروج این افراد هزینه می­کند. این نکته را هم نباید از یاد برد که کشور با خروج افراد متخصص و تحصیلکرده، تمامی هزینه­هایی که برای تحصیل و آموزش این افراد صرف کرده است را بی آنکه مابه­ازایی داشته باشد در اختیار کشورهای دیگر قرار می­دهد. با برگشت این افراد تمامی این سرمایه به کشور بازمی گردد و علاوه بر این افراد تجربه کار و تحصیل در کشورهای دیگر را هم به دست آورده اند که مسلما ارزشمند است. من از چنین سیاستی استقبال می­کنم و امیدوارم مسئولین به شعار دادن بسنده نکنند و به بسترسازی و تعدیل سیاست­ها و نگاه­های چالش برانگیز و مشکل سازتوجه ویژه داشته باشند.
 

آغوش مادر را از فرزند دریغ نکنیم

رضا درمیشیان

فیلمساز

مهاجرت هم برای مهمان مهاجر و هم برای کشور میزبان تبعاتی دارد که گاه قابل پیش­بینی و اغلب غیرمترقبه است. خطرات و گرفتاری­هایی که مهاجر قانونی یا غیرقانونی باید منتظر آن باشد، بیش از همه  متوجه جوانانی است که به امید ساختن زندگی موفق و با پشتوانه مالی و قانونی اندک و حتی بالاجبار کوله بار سفر می­بندند و رنج سفر را بر خود هموار می­کنند. زمین نماد مادر است، و وقتی از سرزمین سخن می­گوییم معمولا اولین کلمه­ای که به خاطر می­آید "آغوش" است و این تعبیر ناخودآگاه ما از موطن به مادر است. مادری که مهر و آغوشش ابدی است. پس بدیهی است که اولین انتخاب هر کسی ماندن در آغوش و پناه مادر خود باشد. کسی که به هر دلیل تن به مهاجرت و دوری از سرزمین خود داده، اگر درهای وطن به رویش باز باشد، و هر لحظه که خواست بتواند به آغوش مادرش بازگردد، شاید بتواند بی درد و رنج در کشور دیگری زندگی کند. جای بسی خوشوقتی است اگر آغوش مادر را از این فرزندان مهاجر دریغ نکنیم. کسانی که در آرزوی لحظه­ای بازگشت به این جان­پناه ابدی عمری در غربت نفس کشیده­اند، فرزندان این مادرند. ای­کاش تمامی درهای بسته به روی این مادر و فرزندان هر چه زودتر گشوده شود.

 

این مطلب در چهارچوب همکاری انسان شناسی و فرهنگ و روزنامه اعتماد (صفحه آخر) منتشر می شود.

 

 

ویژه نامه ی «هشتمین سالگرد انسان شناسی و فرهنگ»
http://www.anthropology.ir/node/21139