طرح واره‌های معنا، ‎درس‌گفتار 3:‌ همچون خدایان شدن

جردن پیترسون، ترجمه: مانی حمیدی و آران غریب‌پور

چرا در روزگار ما ، مردم درباره ی ایزدان جوامع کهن ابهام دارند ؟ ‌ آیا نسبتی بین فهم مدرن ما از روانشناسی و رفتارشناسی و چنین افکار کهنی وجود دارد؟  نقش مصری های باستان  در سیر اسطوره های کهن چه بود و چگونه در ساختار اجتماعی-سیاسی جامعه شان  تاثیر گذاشت؟‌ آیا خاستگاه  آرمان های دموکراتیک جوامع امروزی، تفکرعقل گرایانه اروپاییست و یا پیشینه ای دیرینه تر دارد؟

تفکر یونگی اینگونه فرض می کند که آن چه مردمان کهن به ایزدان و ایزدبانو ها نسبت می دادند مردمان مدرن به عنوان خصیصه ها و نیروهای برانگیزنده روانی و درونی می شناسند. برای مثال افراد کهن ونوس را ایزدبانوی عشق و شهوت و مارس را ایزد جنگ و نبرد تصور می کردند که آن ها را در شرایط خاص ، به تصرف خود در می آوردند. چنین برونی سازی شاید برای ما بدوی به نظر برسد ولی حتی امروز نیز ما منشاء برانگیختگی خود را در اشیاء و تحت عنوان «محرک» هایی برونی می دانیم. آزمایشاتی اخیر درباره ی انتخاب جفت در انسان ها نشان می دهند که تا چه حد رفتار و انتخاباتمان تحت تاثیر نیروهای محرک بیرونی و خارج از حیطه آگاهیمان هستند. مصری های باستان (مشابه سومری ها و بعدا در ایده های یهودی-مسیحی) والاترین ایزد را ایزدی می پنداشتند که با توانایی بیان و کلام مرتبط بود و ساختار سیاسی جامعه خود را نیز بر اساس همین اسطوره ها و قهرمانان این داستان ها بنا می کردند. دو شاخص اصلی کهن الگوی قهرمان (که در مصر باستان در هورٍس تجلی می یابد) یکی مواجهه با جنبه هولناک طبیعت (یا همان آشوب) ‌و دیگری توان و دلیری در رویارویی با سنت های فرسوده و منسوخ فرهنگ غالب (یا همان نظم) است. مصری ها فرعون خود را تجسم چنین شخصیتی می دانستند و او را مستحق استقلال و حقوق خاصی به شمار می آوردند. در سالهای پایانی تمدن مصر باستان طبقه اشرافی جامعه نیز از چنین حقوقی بر خوردار می شدند تا اینکه بعد ها تمدن یونان، این حقوق را به اکثر مرد های جامعه گسترش داده شد و بعد از گذشت زمان در چارچوب تفکر یهودی-مسیحی این حقوق به همه افراد جامعه گسترش یافت. پس خاستگاه طرح های اولیه ی آرمان های دمکراتیک امروزی - چه از لحاظ جغرافیای, تاریخی و یا باور و اندیشه – به زمانی بسیار کهن تر از قرن 16 ام ، و شروع عقل گرایی در اروپا باز می گردد .

 

 

Why are modern people so confused with archaic people's notion of gods? Is our modern understanding of human behaviour and psychology commensurable with these archaic modes of thought?  What was the Egyptians contribution to mythology and how did it affect the socio-political structure of their society? Are the democratic ideals of today a rationalist European construction or do they have a more ancient history?

The Jungian hypothesis is that what archaic people attributed to the gods turned into internalized psychological traits or motivational forces in modern times. For example Venus as a goddess of love and sex and Mars as a god of war who "possessed" an individual accordingly. While this externalization may seem primitive to us, even in modern times we externalize the source of a psychological force by attributing it to a "stimulus". Recent experiments on mate preference in humans for example, have demonstrated to what a large extent our behaviour and decisions are subject to such external stimuli very much below our conscious awareness.
Egyptians (like Sumerians, and later Judeo-Christian ideas) considered the god associated with the power of speech as the most powerful of gods and structured the whole political foundation of their society surrounding their mythological story and its hero. The hero archetype, exemplified by Horace, is characterized by the two basic elements of confrontation with the terrible aspect of nature (chaos) and the other the confrontation with the archaic aspect of culture (order). The Egyptians identified their Pharaoh as a living embodiment of such a character and attributed sovereignty to these individuals. This status was expanded to include the aristocratic strata of society by the end of the Egyptian civilization, and later to all men by the Greeks, and finally expanded to all individuals under the Judeo-Christian framework. Therefore the blueprint for our modern democratic ideals should be looked for in societies far (geographically, historically, and in ethos) from rationalist 1500 AD Europe.

 

 

برای ارتباط با مترجمین و طرح سوالات و یا نظرات خود می‌توانید با آدرس ‌[e-mail] مکاتبه کنید.

مطالب مرتبط:

1معرفی پروژه طرح واره های معنا‎

فهرست طرح واره‌های معنا
‎درس‌گفتار ۱:‌هیولاهای مخلوق انسان
‎درس‌گفتار ۲:‌ستیز با آشوب
‎درس‌گفتار ۳:‌همچون خدایان شدن
‎درس‌گفتار ۴:‌بازی هایی که باید بکنیم
درس‌گفتار ۵:دست و پنجه نرم کردن با ترس
‎درس‌گفتار ۶:‌تسلیم در برابر نظم
‎درس‌گفتار ۷:‌تاملاتی در باب سفر پیدایش
‎درس‌گفتار ۸:‌تفکر در باره بهشت
‎درس‌گفتار ۹:فرد شدن
‎درس‌گفتار ۱۰:فهم شر
‎درس‌گفتار ۱۱:از دست دادن دین
‎درس‌گفتار ۱۲:حقیقت های مهم
‎درس‌گفتار ۱۳:قدرت درون

 

ویژه نامه ی «هشتمین سالگرد انسان شناسی و فرهنگ» 
http://www.anthropology.ir/node/21139